Eyyûbîlerde Sultan Salâhaddîn Sonrasi Iktidar Mücadeleleri

Yıl 2015, Sayı: 4, 121 - 140, 31.12.2015

Abdulhalim Oflaz

Öz

Sultan Salâhaddîn’in vefatından sonra oğulları arasında yaklaşık dokuz yıl boyunca iktidar mücadeleleri eksik olmadı. Başta tarafsız kalıp hakem rolü üstlenen amcaları I. Melik Âdil, bir süre sonra bu aile içi mücadelelerin ülkenin varlığını tehlikeye soktuğunu görünce duruma müdahil oldu. Nihayet 598/1202’de bütün yeğenlerini bertaraf etmeyi başararak ve yine onların hepsinden bağlılık alarak sultanlık makamına oturdu. Böylece ülkede yeniden siyasî birlik sağlandı. Makalemiz iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Salâhaddîn Eyyûbî’nin vefatından sonra ülkenin genel durumdan bahsedilmiştir. İkinci bölümde ise hanedan üyeleri arasında başlayan iktidar mücadeleleri konu edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eyyûbîler, Sultan Salâhaddîn, Melik Âdil, iktidar, iktidar mücadeleleri

The Power Struggles in Ayyubids after Saladin

Öz

There was constant power struggles between the sons of Sultan Saladin during the nine years after his demise. At the beginning, Malik al-Adil was impartial and undertook the role of mediator between his nephews. Then after a period of time observing the intra-familial contestations jeopardizing the presence of the Dynasty, he undertook a power intervention. The end course was that he succeeded to eliminate all of the influence his nephews had and then he acquired allegiance from them and ascended to the throne in 598/1202. Thus political unity was constituted again in the Dynasty. The first chapter of the paper deals with general situation of the Dynasty after demise of Saladin. The second chapter deals with the power struggles between members of the Dynasty.

Anahtar Kelimeler

Ayyubids, Sultan Saladin, Malik al-Adil, power, power struggles

Kaynakça

• Âşûr, Fâyed Hammâd Muhammed, el-Cihâdü’l-İslâmî Zıdde’s-Salibiyyîn fi’l-Asri’l-Eyyûbî, Dârü’l-İ’tisâm, Kâhire, ty.
• Âşûr, Saîd Abdulfettâh, Mısır ve’ş-Şâm fî Asrı’l-Eyyûbiyyîn ve’l-Memâlik, Dârü’n-Nahda Yay., ty.
• Beyyûmî, Ali, Kuruluş Devrinde Eyyûbîler, Çev. Abdulhadi Timurtaş, Kent Yay., İstanbul, 2005.
• Bozkurt, Nebi, “Nûbe”, DİA, I-XLIV, TDV. Yay., İstanbul, 2007, XXXIII, ss. 222-223.
• Dahlmanns, Franz Josef, al-Malik al-Âdil Agypten und der Vordere Orient in den Jahren (588/1193 bis 615/1218), Grevenbürck, 1975.
• Demirkent, Işın, “Sümeysât”, İA, I-XIII, MEB Yay., İstanbul, 1977, 5. Baskı, XI, ss. 232-236.
• Ebû Şâme, Şihâbeddîn, Kitâbu’r-Ravzateyn fî Ahbâr-i’d-Devleteyn en-Nûriyye ve’s-Salâhiyye, Thk. İbrâhîm Şemseddîn, I-V, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrût, 2002.
• Ebu’l-Fidâ, el-Muhtasar fî Ahbari’l-Beşer, I-IV, Tkd. Hüseyin Mü’nis, Dârü’l-Maarif, Kâhire, ty.
• el-Hamevî, Yâkût, Mu’cemü’l-Büldân, I-V, Dâr-ı Sadâret, Beyrût, 1977.
• el-Hanbelî, Ahmed b. İbrâhîm, Şifâü’l-Külûb fî Menâkib-i Benî Eyyûb, Thk. Nâzım Reşîd, Vezâretü’s-Sekâfe ve’l-Fünûn, Irak, 1978.
• el-İsfehânî, İmâdeddîn el-Kâtib, el-Fethü’l-Kussî fi’l-Fethi’l-Kudsî, Dârü’l-Menâr, Mısır, 2004.
• el-Kirmânî, Ahmed b. Yûsuf, Ahbârü-d-Düvel ve Âsârü’l-Üvel fi’t-Tarîh, I-III, Tah. Ahmed Hatît-Fehmî Sa’d, Alemü’l-Kütüb, 1. Baskı, 1992.
• el-Makrizî, Takiyüddîn Ahmed, es-Sülûk li Ma’rifeti Düveli’l-Mülûk, I-VIII, Thk. Abdulkadir Atâ, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 1997.
• https://ar.wikipedia.org/wiki/عجلون. Erişim. 24.06.2015.
• Humphreys, R. Stephen, From Saladin to the Mongols The Ayyubids of Damascus 1193-1260, Albany, 1977, New York.
• İbn Esîr, İzzeddîn, el-Kâmil fi’t-Tarîh, I-XI, Thk. Muhammed Yusûf ed-Dakkâk, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 2003.
• İbn Esîr, İzzeddîn, et-Tarîhü’l-Bâhir fi’d-Devleti’l-Atabekiyye, Thk. Abdulkadir Ahmed Tuleymât, Dârü’l-Kütübi’l-Hadîse, Kâhire, 1963.
• İbn Haldûn, Abdurrahmân, Tarîhu İbn Haldûn, I-VIII, Haz. Halil Şahhâde ve Süheyil Zekkâr, Dârü’l-Fikr, Beyrût, 2000.
• İbn Hallikân, Şemseddîn Ebu’l-Abbâs, Vefeyâtü’l-Ayân ve Enbâu Ebnâi’z-Zamân, Thk. İhsân Abbâs, I-VIII, Dâr-ı Sadr, Beyrût, ty.
• İbn İmâd, Ebu’l-Feth Abdulhayy, Şezerâtu’z-Zeheb fî Ahbâri men Zeheb, I-XI, Thk. Abdulkadir el-Arnavud-Mahmud el-Arnavud, Dâru İbn Kesîr, Beyrût, 1991.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ, İsmâîl, el-Bidâye ve’n-Nihâye, I-XX, 2. Baskı, Thk. Muhyiddîn Dîb Misto, Dâru İbn Kesîr, Dımaşk, 2010.
• İbn Şeddâd, Bahâüddîn, en-Nevâdirü’s-Sultâniyye ve’l-Mehâsinü’l-Yûsufiyye, Nşr. Cemâlüddîn eş-Şeyyâl, Mektebetü’l-Hancı, Kahire, 2. Baskı, 1994.
• İbn Tağriberdî, Cemâlüddin Ebu’l Mehasin Yûsuf el-Atabekî, en-Nücûmü’z-Zâhire fî Mülûki Mısır ve’l-Kâhire, Nşr. Muhammed Hüseyin Şemsüddin, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 1992.
• İbn Vâsıl, Cemaleddin b. Muhammed, Müferricü’l-Kurûb fî Ahbar-i Benî Eyyûb, I-V, Nşr. Cemalüddin eş-Şeyyâl, Kahire, 1953.
• Kaya, Önder, Bir Eyyubî Melikinin Portresi: Melik Efdal Nureddîn Ali B. Salâhaddîn Eyyûbî, Tarih İncelemeleri Dergisi, c. XXI, Sayı 2, Aralık 2006, ss. 139-176.
• Runciman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, I-III, Çev. Fikret Işıltan, TTK Yay., Ankara, 2008.
• Sâmî, Şemseddîn, Kâmûsü’l-A’lâm Tarîh ve Coğrafya Lügatı, I-VI, Mihrân Matbaası, İstanbul, 1889.
• Sıbt İbnü’l-Cevzî, Şemsüddin Ebü’l-Muzaffer Yûsuf bin Kızoğlu et-Türkî, Mir’âtü’z-Zamân fî Tarîhi’l-A’yân, I-VIII, Haydarâbâd, Meclis-i Dâireti’l- Maârifi’l-Osmaniyye, 1951.
• Şeşen, Ramazan, “Eyyûbîler”, Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, Ed. Kenan Seyithanoğlu, Kurtuluş Ofset, İstanbul, 1989.