Mâtürîdî’nin Te’vîlâtu’l-Kur’ân Adlı Eserinde Bazı Hadis Kavramlarının Kullanılışı: Nisâ Süresi Örneği

Yıl 2015, Sayı: 3, 71 - 92, 30.06.2015

Mairambek Jusupov

Öz

İmâm Mâturîdî günümüzde Sünnî Müslümanların büyük çoğunluğunun itikâd imamıdır. Mâturîdî tarafından ortaya konan kitaplar, itikâd/kelâm alanı ile sınırlı kalmamış, temel İslâm bilimlerinin hemen hepsine dair bilgiler vermiştir. Mâturîdî’nin en çok mürâcaat ettiği temel bilgi kaynaklarından biri de hadistir. Bu çalışmada İmâm Mâturîdî’nin (ö. 333/944) değerli eseri olan, Te’vîlâtu’l-Kur’ân’daki Nisâ süresinin tefsirinden yola çıkarak onun hadis ve sünnet anlayışı ortaya konmaya çalışılmıştır. Özellikle İmâm Mâturîdî’nin hadis ilmindeki konumu, hadisle ilgili görüşleri, tespitleri ve değerlendirmeleri, kullandığı bazı hadis usûlü ile ilgili hadis kavramları; haber (mütevâtir haber, âhâd haber) ve rivâyet metotları hakkında bilgiler verilmiştir. Mâturîdî’nin bu konulara yaklaşımı ön plana çıkartılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mâturîdî, Te’vîlât, Mütevâtir haber, Âhâd haber

Use of Some Hadith Terms in Maturidi's Work Named Ta'wilat al-Qur'an (Nisa Surah Sample)

Öz

Nowadays İmam Maturidi is the vast majority sunnis of imam. The books, which were published by Maturidi, have not been limited stay in belief/Kelam field also have informed about almost all basic İslamic sciences. Hadith, another field of the basic information source, was used by him. İn this study, taking reference from commentary of Nisa Surah in Ta'wilat al-Qur'an which is worthy work of İmam Maturidi, sunnah and hadith understanding of him was tried to analyze. Especially this study includes many information about his status in the hadith learning; his opinions, determinations and explanations about hadith, terms in the hadith literature (mutevatir hadith, ahad hadith) and narration methods. So his approach to the these subjects were worked on in this study.

Anahtar Kelimeler

Maturidi, Ta, Mutevatir hadith, Ahad hadith.

Kaynakça

• Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılâhları Sözlüğü, Timâş Yayınları, İstanbul 1987.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil, el-Câmiu’s-Sahîh, Çagrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Çakan, İsmail L., Hadis Usûlü, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 29. Baskı, İstanbul 2012, s. 91.
• Canan, İbrahim, Hadis Usûlü ve Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 1998.
• Cezâirî, Tâhir b. Salih b. Ahmed, Tevcîhü’n-Nazar ilâ Usûli’l-Eser, Dâru’l-Marife, Beyrut trs.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‛as, Sünenü Ebî Dâvûd, (I-V), Çagrı Yayınları, İstanbul, 1992.
• Erdem, Sabri, Mâturîdî ve İbn Teymiyye’de Metod Anlayışı ve Kurân, Şüle Yay., 1998.
• Ahatlı, Erdinç, “Temrîz”, DİA, XXXX, 433-434.
• Heysemî, Alî b. Ebî Bekr b. Süleyman, Mecmau'z-Zevâid ve Menbau'l-Fevâid, Dâru'l Fikr, Beyrut 1412.
• İbn Mâce, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünenü İbn Mâce, (thk. M. Fuâd Abdulbâkî), Çagrı Yayınları, İstanbul, 1992.
• İbn Manzûr, Ebü'l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensari, Lisânü’l-Arab, Dâru Sâdır, Beyrut trs.
• İmamoğlu, M. Ragip, İmâm Ebû Mansûr el-Mâturîdî ve Te’vîlâtu’l-Kur’ân’daki Tefsir Metodu, DİB Yayınları, Ankara 1991.
• Kahraman, Hüseyin, Mâturîdîlikte Hadis Kültürü, Arasta Yayınları, Bursa 2002.
• Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları, Ankara Üniversitesi Basımevi, II.Baskı, Ankara 1985.
• _________, Hadîs Usûlü, TDV Yayınları, Ankara 2006.
• Kutlu, Sönmez, “İmâm Mâturîdî ve Maturidilik” Tarîhi Arka Plan, Hayatı, Eserleri, Fikirleri ve Maturidilik Mezhebi (seçki), Kitâbiyât Yayınları, Ankara-2003.
• Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed, Kitâbu't-Tevhîd, (nşr. Fethullah Huleyf), Dâru’l-Meşrik, Beyrut 1986.
• _________, Te’vîlâtu’l-Kur’ân, (thk. Mehmet Boynukalın ve Bekir Topaloğlu), Mizan Yayınları, İstanbul 2005.
• Müslim, b. el-Haccâc Ebû’l-Huseyn el-Kuşeyrî, en-Nisâbûrî, Sahîhu Muslim, (thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî), Çagrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Nesâî, Ebû Abdurrahmân Ahmed b. Şuayb, Sünenu'n-Nesâî, Çagrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Nesefî, Ebü’l-Muîn Meymûn b. Muhammed b. Muhammed b. Mekhûl, Tebsîratü’l-edille (nşr. Claude Salamê), Dımaşk 1990-93.
• Özcan, Hanifi, Mâturîdî’de Bilgi Problemi, MÜİFVY, 3. Baskı, İstanbul 2012.
• Özdeş, Talip, “Matüridi’nin Fıkhi Yönü ve Metodu Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, CÜİFD, Sayı 2, Sivas-1998.
• Polat, Selahattin, “Ferd”, DİA, XII, 368.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekir, Tedrîbü’r-Râvi fî Şerh’i Takrîbi’n-Nevevî, (Thk. Abdulvehhâb Abdullatîf) II. Baskı, Medine 1392/1972.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre es-Sulemî (v. 279/892), Sünenüt-Tirmizî, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992, (I-V).
• Topaloğlu, Bekir, Kitabü’t-Tevhîd Tercümesi, Ankara 2002, s. III-XXXIV;
• Tuğlu, Nuri, Mâturîdî Kelâm Ekolü Çerçevesinde Kelâmî Hadislerin Değerlendirilmesi, SDÜİF (Doktora Tezi), Isparta 2003.
• _________, “İmâm Mâturîdî’de Haber-i Vahidlerin Değeri”, Uluğ Bir Çınar İmâm Mâturîdî, Uluslararası Sempozyum Tebliğler Kitabı, (haz. Ahmet Kartal), Eskişehir, 28-30 Nisan 2014, s. 586.
• Yavuz, Y. Şevki, “Haber-i Vâhid”, DİA, XIV.