Arapçada 'Müfred Garib Lafızlar' ve Çeşitleri

Yıl 2014, Sayı: 2, 177 - 202, 31.12.2014

Aziz Siler

Öz

Her dilde olduğu gibi Arap dilinde de mecaz ifadeler, kapalı ifadeler, sesteş kelimeler, müphem lafızlar, anlamı dolaylı olarak anlaşılabilen kapalı cümleler bulunmaktadır. Genellikle insanların maksatlarını en iyi anlatabilmek için buna benzer dilin bir takım özelliklerine başvurdukları görülmektedir. Kimi zaman insanların maksatlarına en iyi tercüman olacak lafız, ya bir şiir ya bir mesel ya da kedi lehçelerine has veciz bir ifade olarak kendini göstermektedir. Bu çalışmamızda, garip olarak değerlendirilen ifadelerin ve sadece müfred kelimelerde olabilecek garip lafızların çeşitleri üzerinde durmaya çalışacağız. Çalışmamızda müfred kelimeden maksat, kelimenin tekil oluşu değil, kelimenin garip olup olmadığını anlamak için tek başına değerlendirilmesi demektir.

Anahtar Kelimeler

Garib, şaz, kalîl, hûşî, müfred, garip

‘Single Strange Words’ and Its Kinds in Arabic Language

Öz

As in every language, there are also in Arabic, metaphoric expressions, closed expressions, homonym words, ambiguous words and closed sentences which can be understood indirectly. It is seen that people refer to such items of the language in order to be able to explain their purpose in the best way. Some- times, expression, which will be an interpreter of these purposes, shows itself as a poem, a parable or a terse expression, which is peculiar to their own dialect. In this study we will try to focus on expression called Gharib (Strange) and Gharib words that can be only in “Mufrad” words. In the study purpose of Mufrad word is not being singular of the word, the purpose of Mufrad is considering the word individually in order to understand whether it is Gharib or not.

Anahtar Kelimeler

Gharib, shadh, qalil, hushi, gharib as mufrad, gharib in terms of word, gharaib in terms of derivation

Kaynakça

• Abdurrezzak, Ebû Bekir Abdurrezzak b. Humam, el-Musannef, el-Meclisu’l-‘İlmî, Hindistan-1403 (Ayrıca, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut-1403), Thk. Habiburrahman el-A‘zemî.
• Akgül, Yusuf, Bozok İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012, S. 2
• Akkâd, Abbas Mahmud, el-Luğatu’ş-Şâ‘ire,
• Beyhâkî, Ebû Bekr Ahmed b. Huseyn, es-Sunenu’l-Kubrâ, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrtu, 2003.
• Buharî, Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut-2007. Cerrahoğlu, İsmail, DİA, Garîbu’l-Kur’ân, mad.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sıhah, Dâru’l-‘İlmi’l-Melâyîn, Beyrut, 1984.
• Curcânî, Ali b. Muhammed eş-Şerîf, Mu‘cemet’t-Ta‘rîfât, Dâru'l-Fâdile, Kahire, 2004. Thk: Muhammed Sıdîk Minşavî.
• el-Câhız, Ebû Osman ‘Amr b. Bahr, el-Beyân ve’t-Tebyîn, Mektebetu’l-Hancî, Kahire-1998.
• el-Ensârî, Ebû Zeyd, Kitâbu’n-Nevâdir, Dâru’ş-Şurûk, Beyrut, 1981.
• Elmalı, Hüseyin ve Arslan, Şükrü, DİA, Ğarîb mad.
• el-Humyerî, Abudurrezzak b. Hemmam b. Nafi‘, el-Musannef, el-Mektebu’l-İslamî, Beyrut, 1403.
• el-Hunâ‘î, Ali b. Hasan, el-Muntehabmin Garibi Kelami’l-Arab, Merkezu Vedûd, Medine-1989.
• el-Huseynî, Abdullah Sirâcu’d-Dîn, Seyyidunâ Muhammedun Resulullah, Dâru’l-Felâh, Halep, thz.
• el-Kîsî, Ebû Muhammed el-‘Umde Fi Garîbi’l-Kur’ân, Muessetu’r-Risâle, (Lübnan Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi),1918.
• el-Merâğî, Ahmed Mustafa, ‘Ulûmu’l-Belâğe, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut-1993.
• Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yakup, Kâmûsu’l-Muhît, Muessesrtu’r-Risâle, Beyrut-2005.
• Hattâbî, Ebû Suleyman Hamd b. Muhammed, Gârîbu’l-Hadis, Dâru’l-Fikr, Dimaşk 1982. Thk: Abdulkerîm İbrahim el-‘Azbâvî.
• Hasab, Abbas, en-Nehvu’l-Vâfî, Dâru’l-Me‘arife, Mısır, 1974.
• İbn Esîr, Ziyâu’d-Dîn, Meselu’s-Sâir, Dâru’n-Nahda, Kahire, Thz.
• İbn Esîr, Ziyâu’d-Dîn, en-Nihâye fî Ğarîbi’l-Hadis ve’l-Eser, Mektebetu’l-‘İlmiyye, Beyrut, 1979 ve Beyrut, 1963.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman, el-Munsif li Katâbi’t-Tasrîf, Kahire,1954.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman, el-Hasâis, Heyetu Mısriyye ‘Âmme, Kahire, 1997.
• İbn Durusteveyh, Ebû Muhammmed Abdullah b. Ca‘fer, Tashîhu’l-Fesîh,Kahire, 1998.
• İbn Faris, Ebû Huseyn Ahmed, Fıkhu’l-Luğa, Dâru’l-Kutbi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 1997.
• İbn Hacer, Şihabu’d-Dîn Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali, Fethu’l-Bârî, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut, 1379.
• İbn Hâcib, Muhammed b. Hasan, Necmuddîn, Şerhu’ş-Şâfiye, Dâru’l-Kutubi’l ‘İlmiyye, Beyrut, 1975. Thk: Muhammed Nur Hasan, Muhammed ez-Zefzâf, Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid.
• İbn Hâlûyeh, Huseyn b. Ahmed, Leyse fî Kelâmi’l-‘Arab, Merkezu’n-Nahbi’l-‘İlmiyye, Mekke-i Mükerreme, 1979.
• İbn Salah, Ebû ‘Amr Osman b. Abdurrahman, ‘Ulûmu’l-Hadis, Dâru’l-Fikr, Dımaşk, 1986, Thk: Nureddîn ‘Itr.
• Kastallânî, Şihâbu’d-Din Ahmed b. Muhammed, İrâşdu’s-Sârî, Matba‘atu’l-Kubrâ’l-Emîriyye, Mısır,1323.
• Kurâu’n-Neml, Ali b. Hasan el-Hunâ‘î, el-Muntehab min Garibi Kelâmi’l-‘Arab, Merkez İhyaî Turâsi’l-İslamî, Mekke, 1989.
• Müslim, Ebu’l-Hasan el-Kuşeyrî, Sahîhi’l-Muslim, Dâru İhayâi Turâsi’l-‘Arabî, Beyrut, Thz, Thk: Muhammed Fuâd ‘Abdulbâkî.
• Se‘dâvî, Abdulkerîm Huseyn, Ğarîbu Nehci’l-Belâğe Envâuhû Tasîku Nisbetihî Dirâsetûhû, Mektebetu’r-Ravda el-Haydariyye, Irak. (Musatansîriyye Üniversitesi Doktora Çalışması).
• Sîbeveyh, Amr b. Osman, el-Kitab, Mektebetu’l-Hancî, Kahire,1988.
• Suyûtî, Abdurrahman Celaluddin, el-Muzhir fi ‘Ulûmi’l-Luğati ve Envâ‘ihâ, Dâru’t-Turâs, Kahire, Thz.
• Seyyid Muhammed, Şazeliyye, et-Tatavvûru’d-Dilâlî Dirâsetun ve Tahlîlun, Hartum, (Hartum Üniversitesi Doktora Çalışması), 2010.
• Zebîdî, Muhammed Murteda Huseyin, Tâcu’l-‘Arûs, Matba‘atu Hukûmeti Kuveyt, Kuveyt, 1972.
• Zemahşerî, Muhammed b. Ömer, el-Faik fi Garîbi’l-Hadis, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut,1996.
• http://www.tibbisozluk.com/arama.php?terim=ankyloblepharon
• http://www.altibbi.com