Sahih Âhâd Haberler “Kesinlik (Maktuʽun Bih)” İfade Eder mi?

Yıl 2024, Sayı: 22, 129 - 152, 31.12.2024

Fehmi Çiçek

Öz

Adalet ve zaptı tam râviler tarafından muttasıl senet ile gelen, hiçbir illeti bulunmayan, şaz da olmayan “Sahih” bir âhâd haberin, nispet edildiği kimseye aidiyeti kesin (maktu’un bih) midir, değil midir? Mesela, Hz. Peygamber’den Sahih bir senet ile bize ulaşan bir haber hakkında, “Bu sözü, kesinlikle (hiçbir şek ve tereddüt duymadan) Hz. Peygamber söylemiştir” diyebilir miyiz? Bu konu özelde hadis, genelde bütün İslami ilimlerinin en önemli konularından birisidir. Yaşadığımız asırda, ilahiyat fakültelerinde akademik tartışmaların kilit hususiyeti haline gelmiştir. Zira tefsir, hadis, fıkıh, akâid, siyer gibi İslami ilimlerin temeli -Kur’an’dan sonra- âhâd haberlere dayanmaktadır. Eğer sahih âhâd haberler maktu’un bih (kesinlik) ifade etmiyorsa, o zaman mevzu bahis İslami ilimlerin temeli sarsılmış olacaktır. Böylece bu ilimler yok olup gidecektir. Eğer “kesinlik” ifade ediyorsa, bütün İslami ilimlerin temeli tahkim edilecektir. Böylece yerli ve yabancı müsteşrik (oryantalist) saldırı ve sarsıntılara karşı dimdik ayakta duracaktır. Bu sebeple araştırmamız, çok kritik ve çok büyük bir ehemmiyete haizdir.

Anahtar Kelimeler

Sahih, Hadis, Haber, Ahad, Kesin

Etik Beyan

Bu makale akademik etik kurallarına uyularak yazılmıştır.

Destekleyen Kurum

Karabük Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi

Teşekkür

Makalenin değerini anlayan herkese teşekkür ederim

Do Authentic Narrations Express Certainty?

Öz

Is it certain that an authentic narration which comes with a combained chain (from begining to end) which is narrated by full trustworthy narrators whose memories are full, belongs to the person to whom it is attributed? For example, is it possible for us to say about an authentic news coming to us from the prophet Mohammad (peace be upon him) with an authentic chain, that those words are definately, without any hasitation, belong to the prophet? This subject, Hadith in particular, is one of the most important subjects of all Islamic sciences in general. In our century, it has become a key point of academic discussions in the faculties of theology. For the foundation of Islamic sciences such as Tafsir (commentory of the holy Quran), Hadith (words of the prophet), Fiqh (law), Aqıdah (creed), and Seyar (the life of the prophet) is based on those narrations. If the authentic reports do not express certainty, then the foundation of the Islamic sciences in question will be shaken. However if it means "certainty", then the foundation of all Islamic sciences will be strengthened. Thus, it will stand upright against domestic and foreign orientalist attacks and shocks. For this reason, our research is very critical and of great importance.

Anahtar Kelimeler

Authentic, tradition, News, Reports, certaintity

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Müsned, thk. Şuayb el-Arnavut, by. Müessestü’r-Risâle, 1421/2021.
• Âmir b. Hasan Sabri, Hücciyetü haberi’l-âhâd fi’l-akâid ve’l-ahkâm, Medine, Mecme’u el-Melik Fehd, ts.
• Apaydın, Yunus, İbn Hazm, İstanbul: DİA, 1999.
• A’zamî, Muhammed, Buhârî Muhammed b. İsmail, DİA, 1992.
• Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahih, tkk. Mustafa Dîb Boğa, Dimaşk: Dâru İbn Kesîr, 1414/1993.
• Buhârî, Abdulaziz b. Ahmed, Keşfu’l-esrar şerhu usuli’l-Pezdevi, Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-İslâmî, ts.
• Çakan, İsmail Lütfü, Dârekutnî, DİA, 1993, Ehdel, Süleyman b. Yahya b. Ömer Makbul el-Ehdel, el-Menhelü’r-revî ‘alâ manzûmeti’l-Mecdi’l-lugavi, thk. Harun b. Abdurrahman el-Cezâirî, Bey-rut: Daru İbn Hazm, 1427/2007.
• Ensârî, Zekeriyya b. Muhammed b. Zekeriyya, Fethu’l-bâkî bi şerhi Elfiyeti’l-Irâkî, thk. Abdullatif Hemîm ve Mahir el-Fahl, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1422/2002.
• Gürbüzer, İbrahim, İbn Hazm, İstanbul: DİA, 1999.
• Hatîb el-Bağdâdî, el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye, thk. İbrahim Hamdi el-Medeni, Medine: Mektebetü’l- ilmiyye, ts.
• Hatîb el-Bağdâdî, Tarihu Bağdad, Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslâmî, 1422.
• Hatiboğlu, İbrahim, Süfyân b. Uyeyne, İstanbul: DİA, 2010.
• Hirevî, Ebu İsmail Abdullah b. Muhammed b. Ali, Zemmü’l-kelam ve ehlüh, thk. Abdurrahman b. Abdülaziz, Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1416/1996.
• Hüveyyî, Muhammed b. Ahmed b. Halil, Aksa’l-emel ve’s-sûl fi ilmi hadîsi’r-rasûl, thk. Nevaf Abbas Habib el-Münâvir, Kuveyt: Külliyetü’d-Dirâsâti’l-Ulyâ, 1437/2015.
• Irâkî, Ebü’l-Fazl Zeynüddin Abdurrahim b. Hüseyin, Nazmu kitabi’l-İktirâh li’bni Dakîki’l-‘Îd, thk. Abdulkadir b. ‘Âbirî el-İdrîsî, Beyrut: Dâru ibn Hazm, 1427/2006.
• Irâkî, Ebü’l-Fazl Zeynüddin Abdurrahim b. Hüseyin, Şerhu’t-tebsıra ve’t-tezkira, thk. Abdullatif el-Hemîm, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2002.
• İbn Cemâa, Ebu Abdillah Bedrüddin Muhammed b. İbrahim b. Sa’dullah b. Cemâa, el-Menhelü’r-revî fî muhtasari ‘ulûmi’l-hadîsi’n-nebevî, thk. Muh-yiddin Abdurrahman Ramazan, Dimaşk: Dâru’l-Fikir, 1406/1985.
• İbn Ebî Şeybe, Ebu Bekir Abdullah b. Muhammed b. Ebî Şeybe el-Kûfî, Musan-nef, thk. Sa’d b. Nâsır b. Abdülaziz, Riyad: Dâru Künûzi İşbîlya, 1436/2015.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el- Askalânî, Nüzhetü’n- nazar fi şerhi Nuhbeti’l-Fiker, Dimaşk: Matba-atu’s- Sabâh, 1421/2000.
• İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed b. Said, el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Beyrut: Dâru’l-Âfâkı’l-Cedîde, ts.
• İbnü Dakîkı’l-Îd, el-İktirâh fi beyâni’l-ıstılâh, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbnü’s-Salâh, Ebu Amr Takıyyüddin Osman b. Abdurrahman, Ma’rifetü envâi ulûmi’l-hadîs, Mukaddime, thk. Nûruddin Itr, Beyrut: Dâru’l-Fikir, 1406/1986.
• İbnü’s-Salâh, Sıyanetü sahihi müslim mine’l-ihlâl ve’l-galat ve himâyetühü mine’l-iskât ve’s-sakat, thk, Abdullah Abdulkadir, Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1408.
• İlyas, Mustafa, Tefsirde Kur’aniyyûn ve Mealcilik Ekolünün Mukayesesi, Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yük-sek Lisans Tezi, 2022.
• Kâfiyecî, Muhammed b. Süleyman, el-Muhtasar fî ‘ilmi’l-eser, thk. Ali Zevîn, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd , 1407/1986.
• Kandemir, Yaşar, Müslim b. Haccâc, İstanbul: DİA, 2006,
• Kandemir, Yaşar, İbn Salâh eş-Şehrezûrî, İstanbul: DİA, 2000,
• Kandemir, Yaşar, Nevevî, İstanbul: DİA, 2007,
• Kandemir, Yaşar, İbn Hacer el-Askalânî, İstanbul: DİA, 1999.
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekir, İrşâdü’s-sârî li şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Mısır: el-Matbaatül-kübrâ el-Emîriyye, 1323/1905.
• Kazvînî, Ömer b. Ali b. Ömer, Meşîhatü’l-Kazvînî, thk. Dr. Âmir Hasan Sabri, by. Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1425/2005.
• Koçyiğit, Talat, Âhâd haberlerin değeri, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1966. Mübârekfûrî, Ebu Hasan Ubeydullah b. Muhammed, Mir’âtü’l-mefâtîh şerhu Mişkâtü’l- Mesâbîh, Hindistan: İdâretü’l-Buhûsi’l-İlmiyye ve’Da’veti ve’l-İftâ, 1404/1983.
• Müslim, Ebu Hüseyin Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî, Sahih, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Kahire: Matbaatü İsa el-Halebi, 1374/1995.
• Nevevî, Ebu Zekeriya Yahyâ b. Şeref, el-Minhâc şerhu Sahih-i Müslim b. Haccâc, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1392/1972.
• Nevevî, Ebu Zekeriya Yahyâ b. Şeref, Et-Takrib ve’t-teysîr li ma’rifeti süneni’l-beşîr’in-nezîr, thk. Muhammed Osman, Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-Arabi, 1985.
• Öğüt, Salim, Buhârî, Muhammed b. İsmail, DİA, 1992.
• Özel, Ahmet, Mâlik b. Enes, Ankara: DİA, 2003.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. Abdurrahman, el-Gâye fî şerhi’l-Hidâye fi ilmi’r-rivâye, thk. Ebu Âiş Abdülmün’im İbrahim, by. Mektebetü Evlâdi’ş-Şeyh li’t-Türâs, 1421/2001.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. Abdurrahman, Fethu’l-muğîs bi şerhi Elfiyye-ti’l-hadîs, thk. Ali Hüseyin Ali, Mısır: Mektebetü’s-sünne, 1424/2003.
• Sibâ’î, Mustafa, es-Sünne ve mekânetühâ fî teşrî’i’l-İslamî, Dimaşk: Mektebetü’l-İslâmî, 1402/1982.
• Siracüddin, Abdullah, Şerhu’l-manzûmeti’l-Beykûniyye fî mustalahi’l-hadîs, Ha-lep: Dâru’l-Fellah, ts.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed, Tedrîbü’r-râvî fî şerhi takrîbi’n-Nevevî, thk. Ebu Kuteybe Nazar Muham-med el-Firyabî, Medine: Daru Taybe, ts.
• Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr, Elfiyye, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, by. Mektebetü’l-İlmiyye, ts.
• Şümünnî, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Muhammed, el-Âliyyü’r-rütbe fi şerhi nazmi’n-Nuhbe, thk. Harun b. Abdurrahman el-Cezâirî, Beyrut: Da-ru İbn Hazm, 1423/2003.
• Tahhân, Mahmud b. Ahmed b. Mahmud, Teysîrü mustalahi’l-hadîs, by. Mekte-betü’l-Me’ârif, ts.
• Tayâlisî, Ebu Davud Süleyman b. Davud b. Cârût, Müsned, thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî, Mısır: Dâru Hecr, 1419/1999.
• Tîbî, Şerefüddin Hüseyin b. Muhammed, el-Hülâsa fi ma’rifeti’l-hadîs, by. el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1430/2008. Useymîn, Muhammed b. Sâlih b. Muhammed, Şerhu’l-manzûmeti’l-Beykûniyye fi mustalahi’l-hadîs, thk. Fehd b. Nâsır b. İbrahim Süleyman, by. Dâru’s-Süreyyâ li’n-Neşr, 1423/2003.
• Yavuz, Yusuf Şevki, Buhârî, Muhammed b. İsmail, İstanbul: DİA, 1992.
• Yavuz, Yusuf Şevki, İbn Hazm, İstanbul: DİA, 1999.
• Zehebî, Ebu Abdillah Şemsüddin Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz, el-Mûkıza fî ilmi mustalahi’l-hadîs, thk. Abdulfettah Ebu Gudde, Halep: Mektebü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1412/1991.