Muhtelifu’l-Hadîs Literatürüne Eleştirel Bir Katkı: Bir Kitap ve Bir Makale Üzerinden Yöntem, İçerik ve Mukayeseli Değerlendirme

Yıl 2025, Sayı: 23, 59 - 72, 30.06.2025

Serdar Erginyürek

Öz

Sahih hadisler arasındaki zahiri ihtilaflar ve manasında muğlaklıklar içeren bazı hadislerin anlaşılmasındaki müşkiller yüzyıllar boyu ulemanın gündeminde olan güncel meselelerden biri olarak karşımızda duruyor. Bu minvalde İhtilafu’l-hadis ilminin gelişim süreci, sebepleri ve çözüm yollarını işlemeyi hedefleyen “Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm Yolları” kitabı ile yine bu alana özel olarak hazırlanan ve ihtilafların çözüm yöntemlerinden olan Muhadislerin, Usûlcülerin ve Hanefilerin ortaya koyduğu yöntemlerden farklı olarak kendine has yeni bir yöntem belirlemesi ile öne çıkan “Muhtelifu’l-Hadis İlmi, Usulü ve Kuralları” makalesini kendi içinde değerlendirmenin yanında her iki eserin karşılaştırmalı değerlendirmesini hedeflenmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Hadis usulü , İhtilafu’l-hadis , Muhtelifu’l-hadis , Müşkilu’l-hadis , Usûlcüler , Hanefiler.

"Disagreements in Hadiths and Solutions" And "The Science, Procedure and Rules of Miscellaneous al-Hadith" Separate and comparative evaluation of his works

Öz

The apparent contradictions between authentic hadiths and the difficulties in understanding some hadiths containing ambiguities in their meanings are among the current issues that have been on the agenda of scholars for centuries. In this regard, the book "Conflicts Seen in Hadiths and Their Solutions", which aims to cover the development process, reasons, and solutions of the science of Ikhtilafu'l-hadith, and also prepared specifically for this field and has its own unique methods, unlike the methods put forward by Muhadis, Usulists and Hanafis, which are among the methods of conflict resolution. In addition to evaluating the article "Mukhtelifu'l-Hadis Science, Procedure and Rules", which stands out with its determination of a new method, we aim to make a comparative evaluation of both works.

Anahtar Kelimeler

Hadith methodology , Ikhtilafu’l-Hadith , Mukhtelifu , Mushkilu’l-Hadith , Usulists , Hanafis

Kaynakça

• Çakan, İsmail Lütfi, Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm Yolları (Muhtelifü’l-Hadis İlmi), Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 14. baskı, İstanbul 2022.
• Çifçi, Mehmet Faruk, “İsmail Hakkı Bursevî’nin Furûk İlmine Katkıları (Furûk-ı Hakkî Örneği)”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (15 Haziran 2022), 51-73. https://doi.org/10.33460/beuifd.1083049
• el-Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn, Silsilatu’l-Ehâdîsi’d-Da‘îfeti ve’l-Mevdû‘ati ve Eseruhâ’s-Seyyi fi’l-Ümmeti, 14 Cilt. Riyad: Dâru’l-Maârif, 1412/1992.
• el-Hâkim, Abu Abdullah al-Hâkim Muḥammad ibn Abdullah ibn Muhammad ibn Ḥamdaviyh ibn Nu‘aym ibn al-Ḥakem el-Dabbî al-Ṭahmânî al-Nîsâbûrî al-ma‘rûf bi-İbn al-Beyyi‘, Marifetu ulumi’l-hadis, Beyrut: Daru’l-kutubi’l ilmiyye, 1397/1977.
• el-Irâkî, Ebu’l-Fazl Zeynuddin Abdurrahim b. Hüseyin, el-Muğnî ‘an Hamli’l-Esfâr fi’l-Esfâr fî Tahrici mâ fi’l-İhyâi min el-Ahbâr, Beyrut: Daru İbn hazm, 1426/2005.
• el-Kâsımî, Cemâluddîn. Kavâidu’t-Tahdîs min Funûni Mustalahi’l-Hadîs, Beyrut: Muessesetu’r-Risaleti Naşirun, 1444/2023.
• el-Kudât, Şeref, “Muhtelifu’l-Hadîs İlmi, Usûlü ve Kuralları”, çev. Halil İbrahim Doğan, Journal of Analytic Divinity 2/2 (2018).
• eş-Şâtibî, Ebu İsḥâk İbrâhîm ibn Musa ibn Muḥammad al-Lahmî, El-Muvafakat İslâmi İlimler Metodolojisi, çev. Mehmed Erdoğan, İstanbul: İz Yayınları, 2010.
• Garip, Hatice Sevde, “Hadîslerde Görülen İhtilâflar ve Çözüm Yolları (Muhtelifü’l-Hadis İlmi), İsmail Lütfi Çakan”. İslami İlimler Araştırmaları Dergisi 11 (15 Haziran 2022), 190-193. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iiad/issue/70209/1100996