The Dream-Reality Dilemma in Kuwaiti Author Ismāʿīl Fahd Ismāʿīl’s Novel al-Sabīliyyāt

Year 2025, Issue: 21, 207 - 231, 29.06.2025

Sevda Çetin

https://doi.org/10.52886/ilak.1643931

Abstract

Dream is a mysterious phenomenon that has an important place in human life and whose secret cannot be solved. The mystery of dreams has been investigated in many fields (psychology, mysticism, literature, religion...) and by many scientists, especially Freud. However, dreams have been interpreted in different ways in different beliefs due to their unsolvable mystery. There are many opinions that dreams are caused by psychological problems such as bad moods, traumas, repressed emotions, stress and depression, as well as environmental reasons. Human beings may have positive or negative thoughts from the events they see in their dreams, or they may feel that dreams can be a message. Therefore, it is possible to say that dreams have an important effect on people. The phenomenon of dreams, which is a subject in many different fields, also holds an important place in literature. In literature, dreams have an influence that directs works and characters. Kuwaiti author Ismail Fahd Ismail has used the example of dreams extensively in his novel Al-Sabīliyyāt. In the novel, the supernatural life of an old woman, who lives in the dilemma between dream and reality, is depicted. During the Iran-Iraq War, which broke out in 1980, the people living in areas close to Iran were forced to migrate. One of the places subjected to forced migration is the village of Sabīliyyāt. The main character of the novel, Umm al-Qāsim, is one of the settlers of the village. Umm al-Qāsim, along with her family, leaves her birthplace and moves to Najaf. However, this forced migration causes psychological issues like adaptation problems, depression, and anxiety in the elderly woman. After the migration, Umm al-Qāsim struggles to adapt to her new environment and tries to cope with the longing she feels for her village. After a while, Umm al-Qāsim's late husband, Abū al-Qāsim, frequently appears in her dreams. Umm al-Qāsim considers these dreams as messages and tries to find a way to solve the problems she is facing. By interpreting her dreams, she accepts what she sees as a message from the past or potential events that may occur in the future, and she takes measures accordingly. She begins to act based on her dreams. The elderly woman is said to be quite successful in interpreting her dreams, as she is able to prevent potential disasters she might see in her dreams. The messages from her dreams are significant in that they emphasize that she should never give up. Her longing for the past also supports her determined effort. The dream phenomenon in the novel reveals the elderly woman's sense of belonging and her hopes for the future. This novel addresses the inner and outer transformations that the elderly woman experiences. The structure of the work is shaped by a narrative that oscillates between the dilemma of dream and reality. The messages the old woman receives in her dreams symbolize her connection to the past, the future, and her sense of belonging. The aim of this study is to examine how the novel’s main character, Umm al-Qāsim, establishes a connection between dreams and reality through the dreams she experiences. In this context, the study is limited solely to the dreams seen by Umm al-Qāsim; the psychological states of other characters and their relationships with reality are not analyzed. As a result of the analysis, it has been determined that the function of dreams in the novel goes beyond a reflection of individual consciousness and carries symbolic and fictional clues regarding the future of the village of al-Sabīliyyāt. In this respect, it can be said that the novel possesses a symbolic structure that questions the boundary between dream and reality and centers intuitive knowledge. This study will focus on the impact of the phenomenon of dream on the novel al-Sabīliyyāt and its characters by Ismail Fahd Ismail, one of the important authors of contemporary Kuwaiti literature. As a whole, the novel will be examined through a text-based analysis method, and the phenomenon of dream presented in the book will be explored in detail.

Keywords

Arabic Language and Literature , Modern Arabic Literature , Arabic Novel , Ismail Fahd Ismail , Al-Sabīliyyāt , Dream.

Kuveytli Yazar İsmâil Fehd İsmâil’in es-Sebîliyyât Adlı Romanında Rüya-Gerçek İkilemi

Abstract

Rüyalar insan hayatında önemli yeri olan ve sırrı çözülemeyen gizemli bir olgudur. Rüyaların gizemi pek çok alanda (psikoloji, tasavvuf, edebiyat, din…) ve Freud başta olmak üzere pek çok bilim insanı tarafından araştırılmıştır. Ancak rüyalar çözülemeyen gizemi nedeniyle farklı inanışlarda farklı şekillerde yorumlanmıştır. Rüyaların kötü ruh hali, travmalar, bastırılmış duygular, stres ve depresyon gibi psikolojik sorunların yanı sıra çevresel nedenler sonucunda görüldüğüne dair çok sayıda görüş bulunmaktadır. İnsanoğlu, rüyasında gördüğü olaylardan olumlu-olumsuz düşüncelere ya da rüyaların bir mesaj olabileceği hissine kapılabilir. Bu nedenle rüyaların insan üzerinde önemli bir etkisi olduğunu söylemek mümkündür. Birçok farklı alana konu olan rüya olgusu, edebiyat alanında da önemli bir yer tutmaktadır. Edebiyatta rüyalar, eserleri ve karakterleri yönlendiren bir etkiye sahiptir. Kuveytli yazar İsmâil Fehd İsmâil, es-Sebîliyyât adlı romanında rüya örneğini çokça kullanmıştır. Romanda, rüya-gerçek ikileminde yaşayan yaşlı bir kadının gerçeküstü hayatı anlatılır. 1980 yılında patlak veren İran-Irak savaşında, İran bölgesine yakın olan yerlerde yaşayan halk zorunlu göçe tabi tutulur. Zorunlu göçe maruz kalan yerlerden biri de es-Sebîliyyât köyüdür. Romanın ana kahramanı olan Ümmü Kâsım da köyün yerleşimcilerinden biridir. Ümmü Kâsım, ailesi ile birlikte doğup-büyüdüğü köyünden ayrılarak Necef’e yerleşir. Ancak bu zorunlu göç, yaşlı kadında uyum sorunu, depresyon ve kaygı gibi psikolojik sorunlara yol açar. Göç sonrası, Ümmü Kâsım, yeni çevresine uyum sağlamakta güçlük çeker ve köyüne duyduğu özlemle başa çıkmaya çalışır. Bir süre sonra Ümmü Kâsım’ın vefat eden kocası Bû Kâsım, sürekli rüyasına gelir. Ümmü Kâsım görmüş olduğu bu rüyaları bir mesaj olarak düşünür, yaşadığı sıkıntıların çözümüne bir yol bulmaya çalışır. O, rüyalarını yorumlayarak gördüklerini geçmişten bir mesaj ya da gelecekte geçekleşmesi muhtemel olaylar olarak kabul edip kendince birtakım önlemler alır. Rüyalarıyla hareket etmeye başlar. Yaşlı kadın, rüyalarında sonradan oluşabilecek felaketleri önleyebildiği için görmüş olduğu rüyalarını yorumlamada oldukça başarılı tahminlerde bulunduğu söylenebilir. Rüyalarının kendisine verdiği mesajlar, asla pes etmemesi gerektiğini vurgulaması yönüyle önemlidir. Geçmişine duyduğu özlem de bu kararlı çabasına destek olmaktadır. Romandaki rüya olgusu, yaşlı kadının aidiyet duygusunu ve geleceğe dair umutlarını ortaya koyar. Bu romanda yaşlı kadının yaşadığı içsel ve dışsal dönüşümler ele alınmaktadır. Eserin kurgusu, rüya ile gerçek ikilemi arasında gidip gelen bir anlatımla şekillenir. Yaşlı kadının rüyalarında aldığı mesajlar, onun geçmişe, geleceğe ve aidiyet duygusuna olan bağlılığını simgeler. Bu çalışmanın amacı romanın ana kahramanı Ümmü Kâsım’ın gördüğü rüyalar aracılığıyla rüya-gerçek arasında nasıl bir bağ kurduğunu incelemektir. Bu bağlamda çalışma, sadece Ümmü Kâsım’ın gördüğü rüyalarla sınırlı tutulmuş, diğer kahramanların ruhsal halleri ve gerçeklikle kurduğu ilişkiler incelenmemiştir. Sonuç olarak inceleme sürecinde, rüyaların romandaki işlevinin, bireysel bir bilinç yansımasının ötesine geçerek es-Sebîliyyât köyünün geleceğine yönelik sembolik ve kurgusal ipuçları taşıdığı tespit edilmiştir. Bu yönüyle romanın, rüya ve gerçeklik arasındaki sınırı sorgulayan ve sezgisel bilgiyi merkeze alan sembolik bir yapıya sahip olduğu söylenebilir. Bu çalışmada çağdaş Kuveyt edebiyatının önemli yazarlarından biri olan İsmâil Fehd İsmâil’in es-Sebîliyyât adlı romanında rüya olgusunun romana ve kişilere etkisi üzerinde durulacaktır. Roman bir bütün olarak, metne bağlı inceleme yöntemi ışığında ele alınacak, kitapta yer verilen rüya olgusu irdelenecektir.

Keywords

Arap Dili ve Edebiyatı , Modern Arap Edebiyatı , Arap Romanı , İsmâil Fehd İsmâil , es-Sebîliyyât , Rüya

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi, görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim.

References

• Atılgan, Yusuf Kenan. “Gaybi Bilgi”. Günümüz Kelam Problemleri. ed. Recep Ardoğan. 129-131. İstanbul: Klm Yayınları, 2. Basım, ts.
• Bulkeley, Kelly. Psikolojik, Kültürel ve Dini Boyutlarıyla Rüyalar. Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 2008.
• Çalan, İbrahim. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Eserlerinde Rüya ve Musiki. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Çetin, Mehmet Şirin - Parlak, Bekir - Şenol, Serdar. “İklim Krizi ve Göçe İlişkin Kavramsal Değerlendirme”. Kent Akademisi 17/1 (2024), 217-230.
• Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Akçağ Yayınları, 14. Basım, 2015.
• Çetin, Nurullah. Türk Romanı Tahlilleri I. Ankara: Akçağ Yayınları, 2017. Çetişli, İsmail. Metin Tahlillerine Giriş 2. Ankara: Akçağ Yayınları, 4. Basım, 2014.
• Fevvâz, Alî Hüseyin. “İsmâil Fehd İsmâil”. ʿIrâkîyyun (Ekim 2018), 1-8. Gündüz, Erol. “Divan ve Halk Edebiyatı Sanatçılarına İlham Kaynağı Olan Rüya”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22 (2009), 187-202.
• İbn Manzûr, Cemâlu’d-Dîn Ebu’l-Fadl. Lisânü’l-ʿArab. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sâdr, ts.
• İsmâil, İsmâil Fehd. es-Sebîliyyât. Kuveyt: Nûfâ Blus li’n-Neşr ve’t-Tevzîʿ, 2. Basım, 2017.
• Lahire, Bernard. Rüyaların Sosyolojik Yorumu. çev. Zuhal Karagöz. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2022.
• Mursel, Al-Ajmi. Ismāʿīl Fahd Ismāʿīl: A Thematic Study of His Novels. Michigan: The University of Michigan, Doktora Tezi, 1990. file:///C:/Users/pro2000/Desktop/ismail%20fehd%20ismail/Isma'il_Fahd_Isma'il_A_themat.pdf
• Özer, Çetin. Rüya Olgusu ve Dindarlık. Bursa: Emin Yayınları, 2015. Refâʿî, Tâlib. “İsmâil Fehd İsmâil Hayâtun, Kitâbetun, Bâkiyetun”. el-Beyân (İsmâil Fehd İsmâil Özel Sayısı) 582 (2019), 12-15.
• Şatî, Süleymân. “İsmâil Fehd İsmâil-el-Kelimetu ve el-Fiʿlu”. el-Beyân (İsmâil Fehd İsmâil Özel Sayısı) 582 (2019), 36-37.
• Tekin, Mehmet. Roman Sanatı. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 10. Basım, 2021.
• Tijani, O. Ishaq. “Trauma in the Novels of the Iraqi-Kuwaiti Writer, Ismaʿil Fahd Ismaʿil”. Middle East-Topics&Arguments, 69-78.
• Üstün Kaya, Senem. “Dünya Edebiyatlarında Rüya Motifi: Karşılaştırmalı Bir Analiz”. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi 8/24 (2021), 449-458.
• Yakupoğlu Boran, Leyla. Modern Kuveyt Edebiyatı. İstanbul: Akdem Yayınları, 2021.
• Zebîdî, Muhammed b. Muhammed Murtazâ. Tâcü’l-ʿArûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. thk. ʿAbdu’l-Cesûr Şâhîn. Kuveyt, 2001.
• “el-Ahlâm ve’r-Rüʾyâ fî’l-Edebi’l-ʿArabî ve’l-Âdâbi’l-ʿÂlemiyyeti”. Erişim Tarihi: 08.01.2025, gönderen https://www.alquds.co.uk/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A4%D9%89-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AF%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A2%D8%AF%D8%A7/