الزواج من الجاهلية إلى الإسلام

Year 2020, Issue: 11, 101 - 124, 25.07.2020

Ahmet Acarlıoğlu

Abstract

غيَر الإسلام مفهوم الأسرة من مؤسسة غير منظمة، وأصدر العديد من التنظيمات التشريعية لصالح المرأة، فقبل الإسلام يمكن القول إنه لم تكن هناك عقوبات قانونية واجتماعية تتعلق بالأسرة في المجتمع العربي لقلتها، ولهذا السبب، كان رب الأسرة يتصرف بشكل غير مسؤول تجاه أفراد أسرته لأنه لم يكن لديه أي قلق بشأن المساءلة، وهذا بدوره تسبب في جروح ومشكلات أخلاقية في ضمير المجتمع، وبعد التنظيمات والتشريعات التي وضعها الإسلام لصالح الأسرة، أصبح العرب الذين كانوا يعيشون حياة ترحال بدائية، بمثابة مجتمع منظم، وتمكن العرب من التحول من حياة الجماعة إلى حياة المجتمع، وفي هذه الدراسة، سيتم تناول مسألة الزواج منذ الجاهلية وحتى بداية التاريخ الإسلامي

Keywords

التاريخ الإسلامي, الزواج, الجاهلية, سيرة النبي, النبي صلى الله عليه وسلم

Cahiliye'den İslam'a Evlenme / Marriage from Jahiliyya to Islam / الزواج من الجاهلية إلى الإسلام

Abstract

Aile İslâm diniyle beraber düzensiz bir müessese olmaktan çıkmış, kadının lehine olmak üzere birçok hukuki düzenleme yapılmıştır. İslâm’dan evvel Arap toplumunda aileyle alakalı hukuki ve sosyal müeyyide ve yaptırımlar yok denecek kadar azdı. Bu sebepten aile reisi olan erkek hesap verme endişesi taşımadığından aile bireylerine karşı sorumsuzca hareket etmekteydi. Bu da toplum vicdanında yaralar açmış ve ahlâki sorunlar doğurmuştu. İslâm’ın aileyle ilgili düzenleme ve ahkamı vazetmesinden sonra dağınık olan ve göçebe bir hayat yaşayan Araplar, düzenli bir toplum haline gelmiştir. Arap toplumu öncesinde cemaat yapısı arz ederken, bir cemiyete dönüşebilmiştir. Bu çalışmada Câhiliye’den başlayarak İslâm tarihinin bidayetinde evliliklerin nasıl gerçekleştiği üzerinde durulacaktır.

Keywords

İslam Tarihi, Evlenme, Câhiliye, Siyer, Hz. Peygamber

Marriage from Jahiliyya to Islam

Abstract

The family has ceased to be an irregular institution with the religion of Islam, and many legal arrangements have been made in favor of women. Before Islam, there were almost no legal and social sanctions about the concept of family in Arabic society. For this reason, the male head of the family acted irresponsibly towards family members since he did not have any concerns about accountability, which caused wounds and moral problems in the conscience of society. Arabs, who were scattered and living a nomadic life, became a regular society after Islam made arrangements for family and presented the relevant judgments. While Arab society was a congregation before Islam, it became a community later. Starting from ignorance, this study will focus on how marriages took place in the blessing of Islamic history.

Keywords

Islamic History, Marriage, Jahiliyya, the life of Mohammad, Prophet Mohammed

References

• Aflazurrahman. Siret Ansiklopedisi. 2. Basım. İstanbul: İnkılab Yay. ts.
• Ağırman, Mustafa. “Hz. Peygamber’in ailesine genel bir bakış”, Aile Sempozyumu. Ankara: Medeniyet Vakfı, Sistem Ofset, 2015.
• Ahmed b. Hanbel Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. Müsnedü Ahmed b. Hanbel. İstanbul: Çağrı Yayınları, ts.
• Aişe Abdurrahman bt. Şatı. Rasulullah (sav) Efendimizin Kızları ve Torunları. çev. İsmail Kaya. 3. Basım. Konya: Uysal Kitabevi, 1991.
• Âişe Abdurrahman bt. Şatı. Resûlullah (sav)’in Hanımları (Annelerimiz). çev. İsmail Kaya. Konya: Uysal Kitabevi, 1987.
• Aktan, Hamza. "Evlat Edinme”. İslâm’da İnanç, İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, 1. Basım, İstanbul: 1997.
• Altıntaş, Ramazan. Bütün Yönleriyle Câhiliyye. Konya: Ribat Yayınları, ts.
• Apaydın, Yunus. “İslâm Hukukunda Aile”. Günümüzde Aile. ed. Ömer Çaha. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007.
• Ateş, Ali Osman. "Asr-ı Saadet'te Dinler ve Gelenekler", Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslâm. ed. Vecdi Akyüz. İstanbul: Ensar Yayınları, 2007.
• Aydın, M. Akif. İslâm-Osmanlı Aile Hukuku. İstanbul: MÜİFV, 1985.
• Aydın, Mehmet Akif. "Aile". DİA. 1989: II/196-200.
• Aydın, Mustafa. İlk Dönem İslâm Toplumunun Şekillenişi. Pınar Yayınları, 1991.
• Ayverdi, İlhan. Büyük Misalli Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 4. Basım, 2011.
• Belazûrî, Ahmed b. Yahya b. Cabir b. Davud. Ensâbü'l Eşrâf. thk. Süheyl Zekkar. Beyrut-Riyad: Dâru'l Fikir, 1997.
• Beşer, Faruk. "İslâm Ailesinin Belirleyici Özellikleri". Aile Sempozyumu. Medeniyet Vakfı, 2015.
• Birekul, Mehmet-Yılmaz Mehmet. Peygamber Günlerinde Sosyal Hayat ve Aile. Konya: Yediveren Yayınları, 2001.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammmed b. İsmail el-Buhârî. Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, ts.
• Cemâlü'd Din Ebü'l Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed el-Cevzî. el-Muntazam fî Târîhi'l Ümemi ve'l Mülûk. thk. Muhammed Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru'l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
• Cevâd Ali. el-Mufassal fî Tarihi'l Arab Kable'l İslâm. I-X. Bağdat Üniversitesi. 1413/1992.
• Cin, Halil. İslâm ve Osmanlı Hukukunda Evlenme. Konya: S.Ü.Yayınları, 2. Basım, 1988.
• Çağrıcı, Mustafa. “Asr-ı Saadet'te Oluşan İslâm Ahlâkı”, Bütün Yönleriyle Asrı Saadet'te İslâm. Ensar Yayınları, 2. Basım, 2007, 21-85.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. Fadl b. Behrâm ed-Dârimî. Sünenü’d-Dârimî. İstanbul: Çağrı Yayınları, ts.
• Demirayak, Kenan Savran, Ahmet. Arap Edebiyatı Tarihi (Câhiliye Dönemi). Erzurum: 1995.
• Dönmezer, Sulhi. Toplumbilim. İstanbul: Beta Yayınları, 11. Basım, 1994.
• Ebû Cafer Muhammed İbn Habib. Kitâbü'l Muhabber. thk. İlze lihtein. y.y.: Dâru'l-Âfâk el-Cedîde, ts.
• Ebû Muhammed Abdulah b. Müslim İbn Kuteybe. el-Meârif. thk. Servet Ukkaşe. Kahire: Dâru'l-Meârif, 4. Basım, ts.
• Ebu’l Kâsım el-Hüseyn b. Muhammed el-Maruf bi'r-Râgıb el-İsfehânî. el-Müfredât fi Garibi'l Kurân. thk. Safvan Adnan ed-Davudî. Dimeşk-Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1412/1991.
• Ebu'l Ferec Ali b. el-Hüseyin el- İsfehânî. Kitebu'l Eğânî. thk. Dr. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru's Sadr, 3. Basım, 2008.
• Ebu'l Hasan Ali b. Ahmed el-Vahidi en-Nisaburi. Esbâbü'n Nüzûl en-Nasih ve'l-Mensuh. Beyrut: Âlemü'l-Kütüb, ts.
• Ebu Abdullah el-Hâkim Muhammed b. Abdullah en-Nîsabûrî. el Müstedrek ‘ale es Sahihayn. thk. Mustafa Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kitab, 1990.
• Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. Vakıd el-Eslemi Vakidi (ö. 207/823). el-Meğazi. thk. Marsden Jones. y.y.: Dâru'l-Kütüb, 3. Basım, 1984.
• Ebu Amr Yusuf b. Abdullah b. Muhammed b. Abdilber b. Asım en Nemri el-Kurtubi. el-İstîâb fi Marifeti'l Ashab. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. Beyrut: Dâru'l-Cil, 1992.
• Ebû Dâvûd Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, ts.
• Ebû Îsâ Muhammed b. Îsa b. Sevre et-Tirmizî. Câmiü’t-Tirmizî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1980.
• Ebû Muhammed Cemaleddin Abdülmelik İbn Hişam. es-Sîretü'n-Nebevîyye. thk. Ömer Abdüsselam Tedmiri. Trablus-Şam: Dâru’l-Kitabi’l-Arabi, 1990.
• Ebû Osman Saîd b. Mansur b. Şu'be El-Horasani. Sünenu Saîd b. Mansur. thk. Habîburrahman A'zami. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1985.
• Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref en-Nevevî, Şerhu’n-Nevevî alâ Sahîhi Müslim. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1392.
• Ebu’l Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el Askalânî. elİsâbe fi Temyizi’s-Sahâbe. thk. Adil Ahmed Abdülmevcud - Ali Muhammed Muavvid. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, h. 1415.
• Ebu’l Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el Askalânî. Sahâbe-i Kiram Ansiklopedisi. çev. Naim Erdoğan. İstanbul: İz Yayıncılık, 2010.
• Ebu'l Fidâ İsmâil b. Ömer b. Kesir el-Kureşî. el-Bidâye ve'n Nihâye. thk. Ali Şîrî. y.y.: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, ts.
• Ebu'l Hasan Mukâtil b. Süleyman b. Beşir el-Ezdi el-Belhi. Tefsirü Mukatil b. Süleyman. thk. Abdullah Mahmud Şehate. Beyrut: Dâru İhyai't-Türas, 1423.
• Ebü’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, ts.
• Ebu'l Abbas Muhammed b. Yezid el-Müberred. el-Kâmil. thk. Muhammed Ahmed ez-Zâlî. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 3. Basım, 1997.
• Erten, Hayri. “Aile Din Münasebeti (Osmanlı Ailesinden Kesitler)”. Bakü Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (Mart: 2004).
• es-Seyyid Mahmud Şükri Alûsî el-Bağdadî. Bülûğu'l Ereb fi Ma’rifeti Ahvali'l Arab. thk. Mahmut Behcet Eleseriy. Beyrut, Dâru'l-Kütübü'l-İlmiyye, ts.
• Gençtan, Engin. Çağdaş Yaşam ve Normal Dışı Davranışlar. Ankara: 1982.
• Geoeje, M. J. De. "Arabistan", İ.A. (İslam Ansiklopedisi) I. 483-483.
• Giddens, Antonhy. Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yayınları, 2000.
• Gökçe, Birsen. "Evlilik Kurumu ve Aile Yapısı ile İlişkileri". Türk Aile Ansiklopedisi. Ankara: 1991.
• Gökçe, Birsen. “Evlilik Kurumuna Sosyolojik Bir Yaklaşım”, Aile Yazıları-4. Ankara: Tcbaak, 1990.
• Günaltay, M. Şemsettin. “İslâm’dan Önce Araplar Arasında Kadının Durumu, Aile ve Türlü Nikâh İşleri”. Belleten (60/15) Ankara: 691-708.
• Günaltay, M. Şemsettin. İslâm Öncesi Araplar ve Dinleri. Sad. Mehmet Mahfuz Söylemez - Mustafa Hizmetli. Ankara: Ankara Okulu, 2013.
• Güvenç, Bozkurt. İnsan ve Kültür. İstanbu: Remzi Yayınevi, 1994.
• Heyet. Türkçe Sözlük, Ankara: TDK (Türk Dil Kurumu), 2011.
• İbn Abdirabbih Ahmed b. Muhammed el-Endelusi (ö. 328/939). İ’kdu’l Ferid. thk. Dr. Müfid Muhammed Kamiha. Beyrut: Dâru'l Kütübü'l İlmiyye, 1404/1983.
• İbn Cerir et- Taberî. Camiül Beyan fî Te’vili'l Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şakir. y.y.: Müessesetü'r Risâle, ts.
• İbn Cerir et-Taberî. Tarihi'r-Rüsul ve'l-Mülûk. thk. Muhammed Ebu’l Fadl İbrahim. Mısır: Dârul Marife, 2. Basım, ts.
• İbn İshâk. es-Sîretü’n-Nebeviyye. thk. Ahmed Ferid el-Mezidi. Beyrut: Dar el-Kütüb el-İlmiyye, 2004.
• İbni Hişam. Siyer. çev. Hasan Ege. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1985.
• Karaman, Hayrettin. Mukayeseli İslâm Hukuku. 7. Basım. İstanbul: İz Yayıncılık, 2001.
• Kaşıkçı, Osman. “Mut’a Nikâhı”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, Sayı 3: (Bahar 2007).
• Kazıcı, Ziya. Hz. Muhammed’in Aile Hayatı ve Eşleri. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 6. Basım, 2012.
• Mâlik b. Enes. el-Muvattâ. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Merrly, Wyn Davies. İslâmi Antropolojinin Oluşturulması: Kendimizi ve Başkalarını Tanımak. çev. Tayfun Doğukargın. İstanbul: Endülüs Yayınları, 1991.
• Muhammed b. Sa'd b. Meni' Zühri İbn Sa’d (ö. 230/845). Kitâbü't-Tabakati'l-Kebir. thk. Dr. Ali Muhammed Ömer,. Kahire: Mektebe Hancı, 2001/1421.
• Muhammed Halef. Nizamül Üsra ve'l Müctema’ fi'l İslâm. Amman: Dârul Fikir, 1436/2015.
• Muhammed Hüseyin Ebu Yahya. Nizamü'l Üsra fi'l İslâm. Amman: ts.
• Nesâî. es-Sünenü’l-müctebâ. İstanbul: Çağrı Yayınları, ts.
• Nirun, Nihat. Sistematik Sosyoloji Yönünden Aile ve Kültür. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, 1994.
• Rağıb İsfehani. Müfredatü Elfazıl Kur’ân. 6. Baskı. Beyrut: Dâru’l Ma’rife, 2010.
• Sağlam, Bekir. “Ailede Huzurun Esasları”. Aile Sempozyumu. Medeniyet Vakfı. Ankara: Sistem Ofset, 2015.
• Savaş, Rıza. “Asr-ı Saadet'te Kadın ve Aile Hayatı”. Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadet'te İslâm. 3/89. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2. Basım, 2007.
• Savaş, Saim. “Fetva ve Şeriye Sicillerine Göre Ailenin Teşekkülü ve Dağılması”, Sosyo Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi. Ankara: AAKBY, 1999.
• Sezai, İhsan. Aile Nedir?. Ankara: Başbakanlık Yayınevi, 1996.
• Süleyman b. Ahmed b. Eyyub b. Matir el-Lahmî Ebü'l Kâsım et-Taberânî. el-Mu’cemü’l Kebir. thk. Hamdi b. Abdülmecid es-Selefî. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 2. Basım, ts.
• Şemsu'd Din Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz ez-Zehebî. Târîhü'l İslâm ve Vefeyâtü'l Meşâhîri ve'l A'lâm. thk. Ömer Abdüsselam et-Tedmûrî. Beyrut: Dâru'l-Kitabi'l-Arabiyye, 1993.
• Şihabu'd-Din Ahmed b. Abdulvehhab Nüveyrî (ö. 733/1332), Nihâye-tü'l 'Ireb. thk, Müfid Kumeyha - Hasan Nuruddin. Beyrut: Dâru’l-Kütübü'l-İlmiyye, 2004.
• Taşğın, Ahmet. “Kur’ân'da Aileyi Oluşturan Kelime Kadrosu Ailenin Arka Planı”, Aile Sempozyumu. Ankara: Medeniyet Vakfı Yayınları, 2015.
• Uğur, Mücteba. “Asr-ı Saadet'te Sosyal Hayat”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslâm, ed.Vecdi Akyüz. İstanbul: Ensar Yayınları, 1. Basım, 2007.
• Uğur, Mücteba. Hicri Birinci Asırda İslâm Toplumu. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1980.
• Wensinck, Arent Jean. el-Mu'cemü'l-Müfehres li-Elfazi'l-Hadisi'n-Nebevi. Ebede-Hayye = Concordance Et İndices De La Tradition Musulmane. Lieden: Berill, 1936.