Analysis of TRT Co-Produced Animated Films from the Perspective of the National Technology Initiative and the Vision of Türkiye’s Century

Year 2025, Issue: 14, 201 - 225, 28.07.2025

Selim Beyazyüz

https://doi.org/10.54722/iletisimvediplomasi.1685785

Abstract

Media ecology, an academic field developed by Neil Postman, explores the impact of media on individuals, audiences, and culture. It posits that media is not only a means of communication but also shapes the way individuals think, perceive, and interact socially. Media ecology is the study of how individuals are affected by media environments and the transformative power of these environments on social structure. In this regard, the processes of cultivating behaviours, attitudes, and values through media content exhibit a substantial overlap with Albert Bandura’s social learning theory. In particular, learning through observation, modelling, and reinforcement is a frequently encountered form of learning through media tools. The continuous media exposure of the media ecology increases the possibility of individuals internalising and repeating the behaviours they observe and creates certain models. This study explores the arguments of both theories in the context of mass media. It particularly focuses on the impact of mass media on children and how model-based learning occurs. This study analyses how Türkiye’s National Technology Initiative is represented in TRT-co-produced animated films. The animated film Rafadan Tafya: Galaktik Tayfa (2023) was analysed using sociological film analysis. The subjects, events, and developments discussed in the film represent Türkiye’s recent technical and scientific advancements, informing children about these advancements.

Keywords

Century of Türkiye , media ecology , social learning theory , National Technology Initiative , Rafadan Tayfa Galaktik Tayfa

Milli Teknoloji Hamlesi Perspektifinden Türkiye Yüzyılı Vizyonuyla TRT Ortak Yapımı Animasyon Filmlerin Analizi

Abstract

Neil Postman tarafından geliştirilen ve medyanın birey, kitle ve kültür üzerindeki etkisini araştıran akademik bir alan olan medya ekolojisi, medyanın bir iletişim aracı olmanın yanı sıra bireyin düşünme, algılama ve sosyal etkileşimini şekillendirdiğini savunmaktadır. Medya ekolojisi, bireyin medya ortamları yoluyla nasıl etkilendiğini ve bu ortamların toplumsal yapı üzerindeki dönüştürücü gücünü ele alır. Bu anlamda bireyin medya içerikleri yoluyla davranış, tutum ve değer geliştirme süreçleri, Albert Bandura’nın sosyal öğrenme kuramı ile önemli ölçüde örtüşmektedir. Özellikle gözlem yoluyla öğrenme, model oluşturma ve pekiştirme gibi süreçler, medya araçları yoluyla sıkça karşılaşılan öğrenme biçimleridir. Medya ekolojisi bireylerin gözlemledikleri davranışları içselleştirme ve tekrar etme ihtimalini artırmakta ve belirli modeller oluşturmaktadır. Buradan hareketle çalışmada, her iki kuramın kitle iletişim araçları bağlamında öne sürdüğü argümanlar ele alınmış, özellikle kitle iletişim araçlarının çocuklar üzerindeki etkisi ve modele dayalı öğrenme biçiminin nasıl gerçekleştiği tartışılmıştır. Medya ekolojisi ve sosyal öğrenme kuramları bağlamında Türkiye Yüzyılı çerçevesinde oluşturulan Millî Teknoloji Hamlesi’nin, TRT ortak yapımı animasyon filmlerinde nasıl işlendiğini ve temsil edildiğini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada örneklem olarak seçilen ve yönetmenliği İsmail Fidan tarafından yapılan Rafadan Tafya: Galaktik Tayfa (2023) adlı animasyon filmi, nitel metin çözümlemelerinden biri olan sosyolojik film analizine göre çözümlenmiştir. Filmin, Türkiye’de son dönemde yaşanan teknik ve bilimsel gelişmelerden çocukları haberdar etmeyi, onlara model oluşturmayı ve Millî Teknoloji Hamlesi uyarınca çocukları da sürecin içerisine dâhil etmeyi amaçladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Türkiye Yüzyılı , medya ekolojisi , sosyal öğrenme kuramı , Millî Teknoloji Hamlesi , Rafadan Tayfa Galaktik Tayfa

References

• Alicenap, Ç. T. (2015). Kültürel mirasın çizgi film senaryolarında kullanılması. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (37), 11-26.
• Alıcı, B. (2021). Türkiye’de animasyon sineması çalışmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 19(37), 53-78.
• Aslan, E. (2021). Animasyon (çizgi film) tarihine kültür aktarımı açısından bir bakış. Folklor/Edebiyat Dergisi, 1059-1074.
• Bandura, A. (1977). Social learning theory. New Jersey: Prentice Hall.
• Bandura, A. (2009). Social cognitive theory of mass communication. J. Bryant, & M. B. Oliver, In Media Effects Advances in Theory and Research (pp. 94-124). New York: Routledge.
• Bayraktar, S. (2022). Yediden yetmişe toplumsal seferberlik: milli teknoloji hamlesi. M. F. Kacır, M. Şeker, & M. Doğrul, In Milli Teknoloji Hamlesi Toplumsal Yansımaları ve Türkiye’nin Geleceği (ss. 11-25). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Bilis, P. Ö. (2014). Rol modelleri ve toplumsal değerler açısından “uçaklar” adlı animasyon filmi üzerine bir inceleme. Selçuk İletişim, 8(3), 201-227.
• Bordwell, D., & Kristin, T. (2008). Film art: an introduction. New York: Mc Graw Hill.
• Box Office, T. (2024). Box Office Türkiye. Retrieved from Box Office Türkiye https://boxofficeturkiye.com/film/rafadan-tayfa-galaktik-tayfa--2015119 Access date: 09.10.2024.
• Boztaş, A., & Yıldırım Çinar, H. (2022). Türk İHA ve SİHA'larının Afrika güvenliğine etkisi. Türk Asya Stratejik Araştırmaları Merkezi, 1-12. Retrieved from https://tasam.org/Files/Icerik/File/Do%C3%A7__Dr__Asena_Bozta%C5%9F_ve_Dr__Huriye_Y%C4%B1ld%C4%B1r%C4%B1m_%C3%87%C4%B1nar_T%C3%BCrk_%C4%B0HA_ve_S%C4%B0HA'lar%C4%B1n_Afrika_G%C3%BCvenli%C4%9Fine_Etkisi_pdf_1d7bccb9-279b-4d42-bab0-1ffc3ca17298.pdf Access date: 12.10.2024.
• Demirbaş, M., & Yağbasan, R. (2005). Sosyal öğrenme teorisine dayalı öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin bilimsel tutumlarının kalıcılığına olan etkisinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 363-382.
• Fuller, M. (2005). Media ecologies materialist energies in art and technoculture. London: The MIT Press.
• Gerbner, G., & Gross, L. (1976). Living with television: the violence profile. Journal of Communication, 172-199.
• Hünerli, S. (2000). Türk canlandırma sinemasında türk yazını uyarlamaları: gösterge çözümlemeleri modeli. Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Fakültesi Radyo Televizyon ve Sinema Bilim Dalı.
• Kabadayı, L. (2013). Film eleştirisi kuramsal çerçeve ve sinemamızdan örnek çözümlemeler. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kacır, M. F. (2023). Milli teknoloji hamlesi Türkiye'nin geleceği. Anahtar Dergisi, 35(409), 1-48. Retrieved from file:///C:/Users/mrwhiteface%20(SSD)/Desktop/savunma%20sanayi%20at%C4%B1l%C4%B1mlar%C4%B1/1_2023%20(2).pdf Access date: 03.08.2024
• Kacır, M. F., Şeker, M., & Doğrul, M. (2022). Millî teknoloji hamlesi: toplumsal yansımaları ve Türkiye’nin geleceği. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Maxwell, J. (1996). Qualitative research design: an interactive approach. United States of America: Sage Publications.
• McLuhan, M. (1994). Understanding media: the extension of man. London: MIT Press.
• Nystrom, C. (1974). Towards a science of media ecology: the formulation of integrated conceptual paradigms for the study of human communication systems. PhD thesis. New York University Mass Communications.
• Odyakmaz, N. (2005). Medya ekolojisi. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı.
• Özden, Z. (2004). Film eleştirisi film eleştirisinde temel yaklaşımlar ve tür filmi eleştirisi. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Postman, N. (1970). The reformed english curriculum. A. C. Eurich, In High School 1980 : The Shape of the Future in American Secondary Education (pp. 160-168). Uniled States of America: Pitmann Publishing Coparation.
• Postmann, N. (2000). The humanism of media ecology. Proceedings of the Media Ecology Association, 1, 10-16. New York: Fordham University. Retrieved from. http://www.media-ecology.net/publications/MEA_proceedings/v1/postman01.pdf
• Ran, F. (2005). Media ecology and the arts. Proceedings of the Media Ecology Association, 6, 1-11.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2023). Rafadan Tayfa: Hayrimatör filminin galası yapıldı. Retrieved from T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı: https://www.sanayi.gov.tr/medya/haber/rafadan-tayfa-hayrimator-filminin-galasi-yapildi Access date: 15.01.2025.
• Şani, A. E. (2023). "Rafadan Tayfa Galaktik Tayfa"yı 2 haftada 906 bin kişi izledi. Retrieved from Anadolu Ajansı https://www.aa.com.tr/tr/kultur/rafadan-tayfa-galaktik-tayfayi-2-haftada-906-bin-kisi-izledi/2788934 Access date: 15.01.2025.
• Temizhan, S., Denli, E., & Öztürk, K. E. (2023). Awareness of the national technology movement. Journal of Current Researches on Social Sciences of Current Researches on Social Sciences, 13 (3), 359-368. doi:10.26579/jocress.13.3.3
• TİAK. (2024). Televizyon izleme ve araştırmaları. Retrieved from Televizyon İzleme ve Araştırmaları: https://tiak.com.tr/tablolar Access date: 15.01.2025.
• TÜİK (2024). Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırması, 2024, Retrieved from Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2024-53638 Access date: 20.05.2025
• TRT Çocuk (2024). Hakkımızda. Retrieved from TRT Çocuk https://www.trtcocuk.net.tr/hakkimizda Access date: 16.01.2025.
• Uştuk, H. (2024). Yılın ilk üç ayında en çok "Rafadan Tayfa 4: Hayrimatör" izlendi. Retrieved from Anadolu Ajansı https://www.aa.com.tr/tr/kultur/yilin-ilk-uc-ayinda-en-cok-rafadan-tayfa-4-hayrimator-izlendi/3183414 Access date: 15.01.2025.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2020). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.