Matematik Öğretmen Adaylarının Bazı Geometrik Kavramlara Ait Jestlerinin İncelenmesi

Year 2017, Volume: 16 Issue: 4, 1357 - 1383, 16.08.2017

Mustafa Akıncı , Ahmet Arıkan

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.342960

Abstract

Bu çalışmanın amacı matematik öğretmen adaylarının matematikte bazı kavramlara ait jestlerini incelemektir. Veriler, 2011–2012 eğitim–öğretim yılı güz döneminde toplanmıştır. Çalışmayabir devlet üniversitesinin Eğitim Fakültesi, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü, Matematik Eğitimi Anabilim Dalında öğrenim görmekte olan 11 dördüncü sınıf öğretmen adayı katılmıştır. 11 hafta süren bu çalışma “Matematikte Temel Kavramlar” adlı seçmeli derste yürütülmüştür. Bu dersteGeometri ve Analiz derslerine ait temel kavramlarla ilgili ortaöğretim programına paralel şekilde çalışmalara yer verilmiştir. Temel kavramlarla ilgili ders sunumları yapılmış ve öğretmen adaylarına yöneltilen sorularla, öğretmen adaylarının bu kavramlarla ilgili görüşleri ve bu görüşleri belirtirken gerçekleştirmiş oldukları jestler incelenmiştir.

Bu araştırmada temel olarak yöntem, nitel araştırma yöntemidir. Verilerin toplanmasında, matematik öğretmenliği dördüncü sınıf öğrencilerine, Geometri ve Analiz derslerine ait temel kavramlarla ilgili sorular yöneltilmiştir. Öğretmen adayları, kavramlarla ilgili açıklamalarda bulunurken konuşma ve jestler bir bütünlük göstermiştir. Jest ve mimiklerin analizi için son derece iyi yapılmış bir analize ihtiyaç duyulduğundan, çalışmanın her safhası kameralarla kaydedilmiştir. Ayrıca, öğretmen adayları, sınıf ortamında gözlenmiş ve her öğretmen adayı ile görüşme yapılmıştır. Bu çalışmada, jestlerle eş zamanlı olarak kullanılan konuşma, yazı, şekil ve grafik gibi semiyotik araçların incelenebilmesine olanak sağlayan “semiyotik demet modeli”ne başvurulmuştur. Verilerin analizinde öğretmen adayları tarafından gerçekleştirilen jestlerin türünü belirlemede “betimsel analiz” ve jestlerin verilmek istenen mesajı iletmedediğer semiyotiklerle ve konuşma diliyle nasıl bütünleştiğinibelirlemek için Arzarello’nun (2009) geliştirdiği “semiyotik demet” modeline bağlı “eşzamanlı analiz” yöntemi kullanılmıştır (Arzerollo ve arkadaşları, 2009).

Öğretmen adayları, “nokta”, “doğru”, “düzlem”, “vektör”, “izdüşüm” ve “açı” kavramlarıyla ilgili soyut fikirlerini açığa çıkarmışlar ve sıklıkla jestlere başvurmuşlardır. Çalışmamızda; “jest ve konuşmanın” bütünlüğü, “jestlerin konuşmaya kattığı anlam” ve “jestlerin konuşmaya yön verişi” tespit edilen önemli noktalar olmuştur. Öğretmen adaylarının matematik derslerinde faydalandıkları jestler; ikonik, kinetografik, uyarlayıcı, etkileşim, gösteren, vurgu, metaforik ve ideografik jestler olarak sınıflandırılmıştır.

Keywords

Geometrinin Temel Kavramları, Jest, Jestlerin Sınıflandırılması, Semiyotik, Semiyotik Demet

References

• Armstrong D. F., William C. S. and Sherman E. W. (1995). Gesture and the nature of language. Cambridge: Cambridge University Press.
• Altunışık R., Coşkun R., Bayraktaroğlu S. ve Yıldırım E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. (4. Basım). İstanbul: Sakarya Kitapevi.
• Arzarello F., Edwards L. D. (2005). Gestures and the construction of mathematical meaning. Proceedings of the 29th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education, Melbourne: PME.
• Arzarello F. (2006). Semiosis as Multimodal Process, Relime, Numero Especial, 267-299.
• Arzarello, F., and Robutti, O. (2008). Framing the embodied mind approach within a multimodal paradigm. In L. English (Ed.), Handbook of international research in mathematics education (pp.720–749. New York: Routledge.
• Arzarello, F., Paola D., Robutti O. and Sabena C. (2009). Gestures as semiotic resources in the mathematics classroom. Educational Studies in Mathematics, 70, 97–109.
• Barfield, T. J. (2000). The dictionary of anthropology. Oxford: Blackwell Publishing.
• Birdwhistell, R. L. (1955). Background to Kinesics. Et cetera, 13(1),10-18.
• Demircioğlu, H. (2008). Matematik öğretmen adaylarının üstbilişsel davranışlarının gelişimine yönelik tasarlanan eğitim durumlarının etkililiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Duval R. (1995). Sémiosis et pensée humaine: registres sémiotiques et apprentissages intellectuels. Neuchatel: Peter Lang S.A.
• Edwards L. D. (2009). Gestures and conceptual integration in mathematical talk, Educational Studies in Mathematics, 70, 97–109.
• Ernest, P. (2006). A semiotic perspective of mathematical activity: The case of number. The Educational Studies in Mathematics, 61, 67-101.
• Güven, N. ve Bal, S. (2000). Dil gelişimi ve eğitim. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Glaser, P.L. (2005). A study of perceptions of mathematics signs: implications for teaching, Master’s Project. National Technical Institute for the Deaf (NTID), https://ritdml.rit.edu/handle/1850/1052 adresinden 25 Ocak 2012’de alınmıştır.
• Ilin, M. and Segal, E. (2001). İnsan nasıl insan oldu (Çev. A. Zekeriya). İstanbul: Say Yayınları. (Eserin orjinali 1945’te yayımlandı).
• İzgören, A. Ş. (2005), Dikkat vücudunuz konuşuyor. (31. Basım). Ankara: Elma Yayınevi.
• Kendon, A. (1988). How gestures can become like words. In Potyatos, F. (ed), Crosscultural perspectives in nonverbal communication, p 131-141. Toronto, Canada: Hogrefe.
• Kida, T. (2006). Transcrire le geste. Travaux Interdisciplinaires du Laboratoire Parole et Langage, 25, 127-149.
• Kida, T. (2011). Nouvelle méthode de constitution d’un corpus pour transcrire gestes et intonations. Corpus en ligne, http://corpus.revues.org/index2002.html adresinden 12 Şubat 2012’de alınmıştır.
• Kuşcu, E. (2006). 5 ve 6 yaş arası çocuklarda anlatım özellikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 100. Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Lakoff, G. and Núñez, R. (2000). Where mathematics comes from: How the embodied mind brings mathematics into being. New York: Basic Books.
• McNeill, D. (1992). Hand and mind: what gestures reveal about thought. Chicago: Chicago University Press.
• McNeill, D. (2005). Gesture and thought. Chicago: Chicago University Press.
• Nemirovsky ve arkadaşları (1998). Body motion and graphing. Cognition and Instruction, 16(2), 119-172.
• Radford, L., Edwards, L., and Arzarello, F. (2009). Beyond words. Educational Studies in Mathematics, 70(2), 91-95.
• Radford, L. (2009a). Why do gestures matter? Sensuous cognition and the palpability of mathematical meanings. Educational Studies in Mathematics, 70(2), 111-126.
• Radford, L. (2009b). ‘‘No! He starts walking backwards!’’: Interpreting motion graphs and the question of space, place and distance. ZDM - The International Journal on Mathematics Education, 41, 467-480.
• Saussure, F. (2001). Genel dilbilim dersleri. (Çev. B. Vardar). İstanbul: Multilingual Yayınevi.
• Schober, O. (2007). Beden dili, davranış anahtarı (Çev. S. Özbent ). (8. Basım). Ankara: İmge Yayınevi.
• Yavuz, İ., Kepceoğlu, İ. ve Şen, T. (2013). Gözlem. S. Baştürk (Ed.), Bilimsel araştırma
• yöntemleri (281-298). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zıllıoğlu M. (1993). İletişim nedir? İstanbul:Cem Yayınları.