Özel Eğitim Öğretmenleri ile Annelerin Zihin Engelli Çocukların Sosyal Becerilerine İlişkin Beklentilerinin Değerlendirilmesi

Year 2012, Volume: 11 Issue: 2, 353 - 368, 26.06.2012

Elif Sazak Pınar , İlknur Çifci Tekinarslan , Bülbin Sucuoğlu

Abstract

Bu çalışmada, özel eğitim okullarına ve özel sınıflara devam eden zihin engelli öğrencilerin öğretmenlerinin ve annelerinin sosyal beceri beklentilerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu, Ankara, Bolu, İstanbul ve Bursa illerindeki özel eğitim okullarında ve özel sınıflarda görev yapan 277 öğretmenden ve bu öğretmenlerin sınıflarındaki 562 zihin engelli çocuğun annesinden oluşmuştur. Öğretmenlerin ve annelerin sosyal becerilere ilişkin beklentilerini belirlemek amacıyla Gresham ve Elliott (1990) tarafından geliştirilen Sosyal Beceri Dereceleme Sistemi Öğretmen Formu ile Ebeveyn Formunun Sosyal Beceri Alt Ölçeğinin önem boyutu kullanılmıştır. Ölçekteki her maddeye 0, 1 ve 2 puan veren öğretmenlerin ve annelerin yüzdeleri hesaplanmış, böylece öğretmenlerin ve annelerin çoğunun, “önemli değil”, “önemli” ya da “çok önemli” olarak işaretlediği sosyal becerilerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca Öğretmen ve Ebeveyn Formlarında önemli görülen maddelerin önem sırası ise ağırlıklı toplam dikkate alınarak belirlenmiştir. Analiz sonucunda öğretmenlerin ve annelerin hiçbir beceriyi zihin engelli öğrencilerin okul başarısı için çok önemli görmediği, ancak her iki grubun da ölçekteki tüm becerileri önemli buldukları belirlenmiştir. Ayrıca annelerin beklentilerinin öğretmenlerin beklentilerine kıyasla daha az olduğu görülmüştür.

Keywords

Sosyal beceri, öğretmen beklentileri, anne beklentileri, zihin engelli öğrenciler

Assessing Teachers\' and Mothers\' Expectancies for Social Skills of Children with Mentally Retardation

Abstract

This study aims to examine special education teachers’ and parents’ social skills expectations of
students with mental retardation who are attending Turkish special education schools and special classrooms.
The participants of the research were 277 special education teachers and 562 mothers. In order to determine
teachers’ and mothers’ expectations for the students with mental retardation, the importance dimension of the
teacher and parent version of the Social Skills Rating System-Social Skills Scale developed by Gresham and
Elliott (1990), was used. The percentage of the teachers who scored each item as “not important”, “important”
and “critical” for success by the teachers and the mothers were identified. Also, the order of importance of
items that are considered as important was determined by taking into account the weighted total. The results of
the analyses indicated the fact that most of the teachers and mothers thought that none of the social skills were
critical for the academic success of the students with mental retardation. However, they considered all skills in
both forms as important. In addition, it was found that the teachers’ social skills expectations for their students
with mental retardation are significantly higher than their mothers’.

Keywords

Social skills, teacher expectations, parent expectations, students with mental retardation

References

• Akçamete, G., Kaner, T., & Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde tükenmişlik, iş doyumu ve kişilik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Aksoy, S. U. (2007). Eskişehir İli özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Alvidrez J., & Weinstein, R. (1999). Early teachers’ perceptions and later student academic achievement. Journal of Educational Psychology, 91, 731-746.
• Baumgart, D., Filler, J., & Askvig, B. A. (1991). Perceived importance of social skills: A survey of teachers, parents, and other professionals. The Journal of Special Education, 25(2), 236-251.
• Beebe-Frankenberger, M., Lane, K. L., Bocian, K. M., Gresham, F. M., & MacMillan, D. L. (2005). Students with or at risk for problem behavior: Betwixt and between teacher and parent expectations. Preventing School Failure, 49 (2), 10-17.
• Bender, W. N., & Smith, J. K. (1990). Classroom behavior of children and adolescents with learning disabilities: A meta-analysis. Journal of Learning Disabilities, 23, 298-305.
• Birch, S. H., & Ladd, G. W. (1997). The teacher–child relationship and children's early school adjustment, Journal of School Psychology, 35
• Brophy, J. (1970). Teachers’ communication of differential expectations for children’s calssroom performance: Some behavioral data. Journal of Edycational Psychology, 61(5), 365-374.
• Bülbül, N. E. (2008). 4 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler aşısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Cai, X., Kaiser, A. P., & Hancock, T. B. (2004). Parent and teacher agreement on child behavior checklist: items in a sample of preschoolers from low-income and predominantly African- American families. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 33(2), 303-312.
• Cartledge, G., & Loe, S. A. (2001). Cultural diversity and social skill instruction. Exceptionality, 9 (1- 2), 33-46.
• Ciechalski, J. C., & Schmidt, M. W. (1995). The effects of social skills training on students with exceptionalities. Elementary School Guidance and Counseling, 29(3), 217-223.
• Çifci Tekinarslan, İ. & Sazak Pınar, E. (2004). Zihin engelli çocuğa sahip ailelerin çocuklarında var olan sosyal beceriler ve sosyal beceri öğretimine yönelik görüşlerin belirlenmesi. 14. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, Bildirileri, Özel Eğitimden Yansımalar. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Çifci Tekinarslan, İ., Sazak Pınar, E., & Sucuoğlu, B (2010). Zihin engelli öğrencilerin sosyal becerilerinin ebeveynleri ve öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri tarafından destekli 2008.02.07.273 numaralı proje.
• Demir, Ş. (2009). Otizimli çocukların sosyal becerilerinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Elliott, S. N., Malecki, C. K., & Demaray, M. K. (2001). The relationship among social skills, social support, and academic competence of elementary and middle school students. Exceptionality, 9, 19-32.
• Gresham, F. M. (1997). Social competence and students with behavior disorders: Where we’ve been, where we are, and where we should go. Education and Treatment of Children, 20(3), 233-250.
• Gresham, F. M., & Elliott, S. N. (1987). Social skill deficits of learning-disabled students: Issues of definition, classification, and assessment. Journal of Reading, Writing, and Learning Disabilities International. 3(2), 131-148.
• Gresham, F. M., & Elliott, S. N. (1990). Social skills rating system.. Circle Pines, MN: American Guidance Service.
• Gresham, F. M., Sugai, G., & Horner, R. H. (2001). Interpreting outcomes of social skills training for students with high-incidence disabilities. Exceptional Children, 67, 331-344.
• Gültekin, S. E. (2008) 5 Yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Harris, M. J., Rosenthal, R., & Snodgrass, S. E. (1986). The effects of teachers expectations, gender and behavior on pupil academic performance and self-concept. Journal of Educational Research, 79(3), 173-179.
• Howes, C., & Hamilton, C. E. (1993). The changing experience of child care: Changes in teachers and in teacher-child relationships and children's social competence with peers. Early Childhood Research Quarterly, 8(1), 15-32.
• Howes, C.; Hamilton, C.E., & Matheson, C.C. (1994). Children's relationships with peers: Differential association with aspects of the teacher-child relationship.Child Development, 65, 253-263.
• Jussim, L., Smith, A., Madon, S., & Palumbo, P. (1998). Teacher expectations. In Brophy (Ed.), Advances in research on teaching: Expectations in the classroom, 148. Greenwich, CT: JAI Press.
• Kargın, T., Acarlar, F., & Sucuoğlu, B. (2005). Öğretmen, yönetici ve anne babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 55-76.
• Kerr, M. M., & Zigmond, N. (1986). What do high school teachers want ? A study of expectations and standards. Education and Treatment of Children, 9, 239-249.
• Kolb, S., & Hanley-Maxwell, C. (2003). Critical social skills for adolescents with high incidence disabilities: Parental perspectives. Exceptional Children, 69, 163-179.
• Krahe, B., & Altwasser, C. (2006). Changing Negative Attitudes Towards Persons with Physical Disabilities: An Experimental Intervention. Journalof Community & Applied Social Psychology, 16,59-69.
• Küçüker, S. (2001). Erken eğitimin gelişimsel geriliği olan çocukların anne-babalarının stres ve depresyon düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 3(1), 1-11.
• Lane, K. L. (1999). Young students at risk for antisocial behavior: The utility of academic and social skills interventions. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 7(4), 211-223.
• Lane, K L., Givner, C. C, & Pierson, R. M. (2004). Teacher expectations of student behavior: Social skills necessary for success in elementary school classrooms. The Journal of Special Education, 38(2), 104-110.
• Lane, K. L., Pierson, R. M. , & Givner C. C. ( 2003). Teacher expectations of students behavior: Which skills do elementary and secondary teachers deem necessary for success in the classroom? Education and Treatment of Children, 26(4).
• Lane, K. L., Pierson, R. M, & Givner C. C. (2004). Secondary teachers’ views on social competence: skills essential for success. The Journal of Special Education, 38(3), 174-186.
• Lane, K. L., Menzies, H. M., Barton-Arwood, S. M., Doukas, G. L., & Munton, S. M. (2005). Designing, implementing, and evaluating social skills interventions for elementary students: Step-by-step procedures based on actual school-based investigations. Preventing School Failure, 49(2), 18-26.
• Lane, K. L., Stanton-Chapman, T., Roorbach J. K., & Phillips, A. (2007). Teacher and parent expectations of preschoolers’ behavior: social skills necessary for success. Topics in Early Childhood Special Education, 27 (2), 86-97.
• Lane, K. L., Wehby, J.W., & Cooley, C. (2006). Teacher expectations of students classroom behavior across the grade span: Which social skills are necessary for success? Council for Exceptional Children, 72(2), 153-167.
• Meier, C. R., DiPerna, J. C., & Oster, M. M. (2006). Importance of social skills in the elementary grades. Education and Paape, J. R. (2000). Social skill expectations: Do general education and special http://www.uwstout.edu/lib/thesis/2000/2000paapej.pdf adresinden 2 Nisan 2010 tarihinde edinilmiştir. teachers differ? A Research Paper.
• Özdemir, O. (2010). Aileye sunulan destekler ve hizmetler, A. Cavkaytar (Ed.). Özel eğitimde aile eğitimi ve rehberliği (ss 51-77). Ankara: Maya Akademi
• Paape, J. R. (2000). Social skill expectations: Do general education and special education teachers differ? A Research Paper. http://www.uwstout.edu/lib/thesis/2000/2000paapej.pdf adresinden 2 Nisan 2010 tarihinde edinilmiştir.
• Pavri, S. (2004). General and special education teachers’ preparation needs in providing social support: A needs assessment. Teacher Education and Special Education, 27(4), 433-443.
• Sazak, E. (2003). Zihin engelli birey için hazırlanan akran aracılı sosyal beceri öğretim programının etkiliğinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sazak-Pınar, E. (2009). Kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin sosyal becerilere ilişkin beklentileri ve sosyal beceri öğretim programının öğretmen çıktıları üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sazak-Pınar, E., & Sucuoğlu, B. (2011). Turkish teachers’ expectancies for success in inclusive classrooms. Educational Sciences: Theory & Practice, 11(1), 395-402.
• Seifert K. H., & Bergmann, C. (1983). The EKB-Scale - An inventory to measure the attitudes toward physically disabled persons. International Journal of Rehabilitation Research. 6(2):186.
• Sucuoğlu, B., & Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(1), 41- 57.
• Şahin, R. (2006). The effect of parent education on third grade children's social skills. Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tavil, Y. Z., & Özyürek, M. (2009). Gerçekçi bilgilendirme ve etkileşimde bulunmanın özel eğitim öğretmen adaylarının engelli kişilere yönelik tutumlarının değişmesine etkisi. EKEV Akademi Dergisi, 13(39), 265-276.
• Trouilloud, D. O., Sarrazin, P. G., Martinek, T. J., & Guillet, E. (2002). The influence of teacher expectations on student achievement in physical education classes: Pygmalion revisited. European Journal of Social Psychology 32, 591-607.
• Walker, H., & Rankin, R. (1983). Assessing the behavioral expectations and demands of less restrictive settings. School Psychology Review, 12, 274-284.
• Webb, B. J., Miller, S. P., Pierce, T. B., Strawser, S., & Jones, W. P. (2004). Effects of social skill instruction for high‐functioning adolescents with autism spectrum disorders. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 19, 53‐62.
• Zirpoli, T. J., & Melloy, J. K.(1997). Behavior management. Application for teachers and parents. (2nd ed.). New Jersy: Prentice Hall.