ICC VE UNIDROIT DÜZENLEMELERİ BAĞLAMINDA MİLLETLERARASI UZUN DÖNEMLİ DOĞAL GAZ SÖZLEŞMELERİNDE AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ

Year 2022, Volume: 7 Issue: 13, 385 - 406, 30.09.2022

Aslı Günaydınoğlu Yusuf Çalışkan

Abstract

Aşırı ifa güçlüğü ile mücbir sebep kavramı ve sonuçları farklı hukuk sistemlerinde değişik şekillerde düzenlenmiştir. Bu sebeple uluslararası ticarette ortaya çıkabilecek kavram kargaşasını engellemek için her iki kavrama ilişkin halleri düzenlemeye tabi kılmak makul görülmüştür. Ancak bu hallerin milli hukuk nezdinde belirlenmesi benzer problemleri sonlandırmayacağından, uluslararası ticaretin gereklerine uygun olarak hazırlanan hukuk düzenlemelerine ihtiyaç duyulmuştur. Sözleşme hukukunun uyumlaştırılması son yıllarda önem kazanarak, özel hukuk ve ticaret hukukundaki uyumlaştırma çabalarına paralel olarak gelişme göstermiş olup, bu hususta uluslararası bazı önemli düzenlemeler bulunmaktadır. Uluslararası ticarette var olan hukuki risk faktörlerini en aza indirgemenin yolu, uluslararası alanda kabul gören ve uluslararası ticaret ile farklı hukuk sistemlerini dikkate alarak hazırlanan kuralların taraflarca sözleşmeye uygulanması olup, bu kurallar birçok hukuki uyuşmazlıkta uygulama alanı bulmaktadır. Milletlerarası uzun dönemli doğal gaz sözleşmelerinin de süresi dikkate alındığında, tarafların sözleşmeyi yaparken birden fazla problem ve risk ile karşı karşıya kaldıkları ve bunun sonucunda sözleşmelerin değişen şartlara uyarlanabilmesi için gereken şartların oluşup oluşmadığı önem teşkil etmektedir. Uzun dönemli ve sürekli edimli sözleşmeler koşulların değişmesi riski altında olup, bu riskleri öngörerek tedbir almak isteyen sözleşme tarafları, farklı devlet vatandaşlıklarından ve farklı hukuk sistemlerinden oldukları için, değişen koşullar hususunda da farklı anlayışlara sahiptirler. Bunu dikkate alan taraflar sözleşmeye koyacakları hükümlerle bu tedbirleri alabilecekleri gibi, bu alanda mevcut bazı kodlara atıfta bulunarak da bunları sözleşme hükmü haline getirebilirler. ICC düzenlemeleri ile UNIDROIT prensipleri bu bağlamda uluslararası hukuk alanında önemli kaynaklar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Keywords

Aşırı ifa güçlüğü, mücbir sebep, uluslararası ticaret, doğal gaz sözleşmeleri, uyarlama

HARDSHIP IN INTERNATIONAL LONG TERM NATURAL GAS CONTRACTS IN THE CONTEXT OF ICC AND UNIDROIT REGULATIONS

Abstract

The concepts of hardship and force majeure and their consequences, have been regulated differently under different legal systems. Therefore it was considered reasonable to regulate the circumstances relating to the two concepts in order to prevent a confusion of terms that may arise in international commerce. However, since identifying these circumstances under domestic law would not put an end to similar problems, legal arrangements that were compatible with the requirements of international commerce, were required. The harmonization of the law of contracts has gained importance in the recent years, developing in parallel to the efforts of harmonization in private law and commerce law, there are certain important arrangements. The path to minimize the risk factors at international commerce leads through parties’ execution of international rules that have been prepared taking into consideration to international commerce and different legal systems, and these rules are finding a field of application in many legal disputes. Considering the duration of international long term natural gas contracts, parties are faced multiple problems and risks while executing contracts and as a consequence, it is important whether the necessary conditions have occurred to allow the adaptation of the contracts to the changing circumstances. The contracting parties who want to take measures by foreseeing risks of changing conditions at long term contracts and contracts of continuous performance, have different understandings of changing conditions, since they are having different nationalities and different legal systems. The parties considering this can take these measures with the provisions they will include in the contract, or they can make them a contractual provision by referring to some existing codes in this field. ICC arrangements and UNIDROIT principles appear as important resources in the field of international law in this context.

Keywords

Hardship, force majeure, international trade, international long term natural gas contracts, adaptation

References

• ACAR, HAKAN, “Unidroit ve Avrupa Borçlar Hukuku Presnsipleri Işığında Aşırı İfa Güçlüğü”, EÜHFD, Y.2013, C.12, S. 1-2.
• AYOĞLU, Tolga, Uluslararası Ticari Sözleşmelere Uygulanan Genel Prensipler, Maddi Hükümler ve Ticari Adet – Teamüller Olarak Lex Mercatoria, Birinci Basıdan İkinci Tıpkı Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011.
• AYRANCI, Hasan, Enerji Sözleşmeleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2010.
• BAYSAL, Başak, Sözleşmenin Uyarlanması, BK m.138 Aşırı İfa Güçlüğü, 4. Basım, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• BERGER, Klaus, Peter, “Renegotiation and Adaptation of International Investment Contracts: The Role of Contract Drafters and Arbitrators”, Vanderbilt Journal of Transnational Law, Vol.36, No:4, 2003.
• BURCUOĞLU, Haluk, Son Mahkeme Kararları ve Yargıtay Kararları Işığında Hukukta Beklenmeyen Hal ve Uyarlama, Taşınmaz Kirası Sözleşmelerinde ve Dövize Endeksli Kredi Sözleşmelerinde Uyarlama Uygulaması, Filiz Kitapevi, İstanbul, 1995.
• BRUNNER, Christoph, Force Majeure and Hardship Under General Contract Principles, Exemption For Non-Performance In International Arbitration, International Arbitration Law Library, Kluwer Law International, Wolters Kluwer Law&Business, 2009.
• ÇALIŞKAN, Yusuf, Uluslararası Satım Hukukunda Kanunlar İhtilafı Meseleleri, Beta Yayınları, İstanbul, 2014.
• ÇALIŞKAN, Yusuf, “Milletlerarası Tahkimde Ahde Vefa ve Akdin Değişen Şartlara Uyarlanması Prensiplerinin Uygulanması”, MHB, Y.2004, C. 24.
• ÇALIŞKAN, Yusuf, “UNIDROIT’nın Özel Hukuka İlişkin Çalışmalarına Genel Bir Bakış”, Public and Private International Law Bulletin, Araştırma Makalesi, İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
• DAYINLARLI, Kemal, “Milletlerarası Ticari Sözleşmelere İlişkin Unidroit İlkeleri”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 2011.
• DIMATTEO, A. Larry, Law of International Contracting, Second Edition, Kluwer Law International, Wolters Kluwer Law&Business, 2009.
• EKŞİ, Nuray, Milletlerarası Ticaret Hukuku, Beta Yayınevi, 2015.
• ERDEM, Ercüment, Revision of the ICC Force Majeure and Hardship Clause, in Hardship and Force Majeure in International Commercial Contracts, 2018.
• ICC Force Majeure Clause 2003- ICC Hardship Clause 2003, International Trade, The World Business Organization, Developed by the ICC Commission on Commercial Law and Practice, Draftsman-in-chief: Professor Charles Debattista, ICC Publishing S.A, 2003.
• İZMİRLİ AYHAN, Hilal Lale, “Milletlerarası Ticari Sözleşmelerin Müzakeresi ve Hazırlanması”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 2016
• KAPLAN, İbrahim, Hakimin Sözleşmeye Müdahalesi, Sözleşmenin Yorumu, Sözleşmenin Tamamlanması, Sözleşmenin Değişen Hal ve Şartlara Uyarlanması, Seçkin Yayınevi, 2007.
• KESSEDJIAN, Catherine, “Competing Approaches to Force Majeure and Hardship”, International Review of Law and Economics 25, 2005.
• KÖSOĞLU, Mehmet, “Uluslararası Ticari Sözleşmelerde Mücbir Sebep ve Aşırı İfa Güçlüğü/Hardship Klozları”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2010.
• KÖŞGEROĞLU ŞİT, Banu, Enerji Yatırım Sözleşmeleri ve Bunların Uluslararası Yatırım Anlaşmaları ile Korunması, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• LEVY, Mark, Gas Price Arbitrations, A Practical Handbook, Globe Law and Business.
• MASKOW, Dietrich, “Hardship and Force Majeure”, The American Journal of Comparative Law, Vol.40, Issue 3, 1992.
• OĞUZ, Arzu, “Hukuk Tarihi ve Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Uluslararası Ticaret Hukuku (Lex Mercatoria)-Unidroit İlkeleri’nin Lex Mercatoria Niteliği”, AÜHFM, Y.2001, C.50, S.3.
• OMORHIRHI, Ivie, “Gas Market Liberalisation and Long Term Gas Sales Contracts: Are They Compatible?” CEPMLP Annual Review (CAR), Centre for Energy, Petroleum and Mineral Law and Policy University of Dundee, Car-10 Version, 2007.
• PERILLO, Joseph, “Force Majeure and Hardship Under The UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts”, Fordham University School of Law, 1997.
• PUELINCKX, A.H., “Frustration, Hardship, Force Majeure, Imprévision, Wegfall der Geschäftsgrundlage, Unmöglichkeit, Changed Circumstances”, 3 J.Int'l Arb. 1986, No. 2, at 47 et seq.
• SÜRAL, Ceyda, Uluslararası Ticari Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk Olarak Unidroit Prensipleri, Güncel Yayınevi, İzmir, 2008.
• ŞANLI, Cemal, Milletlerarası Özel Hukuk, 6. Basım, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2018.
• ŞANLI, Cemal, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, Yedinci Bası, Beta Yayınevi, 2019.
• TİRYAKİOĞLU, Bilgin, “Taşınır Mallara İlişkin Milletlerarası Unsurlu Satım Akitlerine Uygulanacak Hukuk”, AÜHF Döner Sermaye Yayınları, Y.1996, S.19.
• Uluslararası Ticari Sözleşmeler İçin UNIDROIT İLKELERİ 2016, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• ZLAMAL, David, Option Embedded in The Gas Sales’ Contracts, 2005.
• https://icc.tobb.org.tr/docs/2020/MTO
• www.unidroit.org/english/principles/contracts/principles1994/1994fulltext-english.pdf
• https://www.unidroit.org/instruments/commercial-contracts/unidroit-principles-2016