Evaluation On The Pledgment Of Company Shares That Cannot Or Are Not Bonded In The Deed According To The Movable Pledge Act In Commercial Transaction

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 957 - 994, 30.09.2025

Sefer Oğuz

https://doi.org/10.58733/imhfd.1663137

Abstract

Credit is essential for commerce. Traditional pledges require asset delivery (TMK 939/1), hindering operations. To address this, legislators enabled registered pledges, ensuring transparency without physical delivery. This framework allows pledges via registry registration, keeping assets with the debtor.
The first regulation allowing for the establishment of a pledge on a commercial enterprise through registration in the commercial registry, without requiring delivery, was introduced in the now-repealed Commercial Enterprise Pledge Law No. 1447 (TİRK). However, this law regulated the pledging of a commercial enterprise as an economic whole. In other words, it did not allow for the pledge of individual components of a business's movable operational equipment or intangible assets separately. Article 3 of TİRK outlined the mandatory components covered by a commercial enterprise pledge under three main headings: - The trade name and business name,
- Machinery, equipment, tools, and motor vehicles existing at the time of pledge registration and allocated for the business’s operation, - Industrial property rights such as patents, trademarks, models, designs, and licenses.
Parties could exclude components from the pledge, excluding trade/business names and operational equipment. However, the pledge's scope remained limited.
The Law on Movable Pledges in Commercial Transactions (TITRK) was enacted to facilitate access to financing for small and medium-sized enterprises by addressing collateral-related issues. With TITRK, it is possible to pledge the movable properties and rights allocated to the enterprise, alone or as a whole by registering them in the registry without being delivered. In addition, it has also become easier to pledge the partner's shares in the company, which cannot be pledged under the special laws of the companies and cannot be publicly pledged according to general provisions. Contrary to annulled TIRK, TITRK Art. 5/5-p regulates that all rights can be pledged. However, while there is no problem in pledging the company shares allocated to the business as a whole with other elements, it is necessary to prove that the company shares are within the scope of movable property to pledge them in a single transaction. TITRK Art. 5/5-ö, it is regulated that movable assets, rights and shared ownership rights of third parties can be pledged. In addition, it has been regulated that existing or future receivables arising from any kind of contract can be subject to a pledge agreement. In this context, it is regulated in general provisions that receivables and other rights can be pledged (TMK Art. 954/I). Since the capital committed and paid by the partners belongs to the legal entity, it is not without consideration. In return for the capital they contribute to the company, partners acquire a share.
The shares that company partners hold in exchange for their contributed capital are property rights. Accordingly, if there are special regulations concerning these partnership shares, they may be pledged by complying with those regulations and the transfer procedures for shares (Art. 955/3 of TMK). In this regard, the conditions for pledging shares must be examined separately for each type of company. In an ordinary partnership, the capital is subject to joint ownership, meaning that it can only be pledged as a whole with the consent of all partners (Art. 632 of TBK; Art. 857/3 of TMK). The pledgee has a priority claim on the debtor’s share in the profits or liquidation proceeds under joint ownership. Thus, in the event of liquidation, the pledge holder can collect their receivables from the liquidation share. In this respect, the pledge of an ordinary partnership share can be defined as a future right contingent on liquidation. The pledge of a general partnership share is established on the pledging partner’s future liquidation share. This pledge agreement is a disposition transaction. According to the provisions of the Commercial Enterprise Pledge Law (TİTRK), a pledge is established upon notarization of the signatories' identities and the registration of the agreement (Art. 4/1 of TİTRK). In capital companies, since shares are divided equally, a partner may establish a pledge agreement with their personal creditor. If the articles of association of a limited liability company do not require general assembly approval for pledging shares, the pledge is established by notarizing the signatures on a written pledge agreement (Art. 600/1-2 of TTK). In a joint-stock company, the pledge of bare shares can be established through a written pledge agreement (Art. 954/1 of TTK). However, under the provisions of the Commercial Enterprise Pledge Law (TİTRK), the pledge of bare shares is established by notarizing the signatures on the written pledge agreement and registering it in the relevant registry (Art. 5/5 of TİTRK).

Keywords

Lien right , Movable property , Private company share , Capital company share , Liquidation share

Ticari İşlerde Taşınır Rehni Kanununa Göre Senede Bağlanamayan Veya Bağlanmamış Şirket Paylarının Rehin Edilebilmesi Konusunda Değerlendirme

Abstract

Ticari hayatta kredinin güvencesi ayni teminatlar borçlunun bizzat kendisi verebilir. Üçüncü kişiler, kredi borcu için verebileceği, taşınır rehni ve gayrimenkul ipoteği gibi ayni teminatlar yanında kefalet ve garanti gibi şahsi teminatlarda verilebilir. Bu teminatların teslim edilmesi geçerlilik şartıdır (TMK m. 939, f. I). Teslim şartı, rehin kurulması halinde işletmenin olağan faaliyetini sürdüremez hale gelebilir.
Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin teminat ihtiyacını karşılamak ve böylece finansmana erişmelerini kolaylaştırmak amacı ile Ticari İşlerde Taşınır Rehni Kanunu (TİTRK) yasalaştırılmıştır. TİTRK ile işletmeye tahsis edilmiş taşınır ve hakların, alacaklıya teslim edilmeksizin, merkezi bir sicile tescil edilmek sureti tek başına veya bir bütün olarak rehin edilmelerine imkân sağlanmıştır.
TİTRK m. 5, f. 5-p hükmü bütün hakların rehin edilebileceğini düzenlemektedir. Ancak, işletmeye tahsis edilen şirket paylarının diğer unsurlar ile bir bütün halinde rehin edilmesinde sorun çıkmazken, şirket paylarının tek işlemle rehin edilmesi halinde söz konusu payların taşınır kapsamında olduğunu ispatlamak gerekir. TİTRK m. 5, f. 5-ö’de ise üçüncü kişilerdeki taşınır varlık, hak ve paylı mülkiyet haklarının rehin edilebileceği düzenlenmiştir.
Ayrıca, her türlü sözleşmeden doğan mevcut veya müstakbel alacakların da rehin sözleşmesinin konusu olabileceği tanzim edilmiştir. Bu hükme paralel olarak genel hükümlerde de alacaklar ve diğer hakların rehin edilebileceği düzenlenmiştir (TMK m. 954, f. I). Zira ortakların taahhüt edip ödedikleri sermaye tüzel kişilerin mülkiyetinde olmakla birlikte karşılıksız değildir. Ortaklar, şirketlere koyduğu bu sermayelerin karşılığında bir paya sahip olurlar. Şirket ortakları, koydukları sermaye karşılığında sahip oldukları paylar malvarlığı hakkıdır. Bu itibarla, bu ortaklık payları üzerinde özel düzenlemeler varsa onlara uyarak, payın devir usullerine uyarak rehin edilebilir (TMK m. 955, f. III).

Keywords

Rehin hakkı , Taşınır , Şahıs şirketi payı , Sermaye şirketi payı , Tasfiye Payı

References

• ANTALYA, Gökhan/ACAR, Faruk, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni, 3. Baskı, Aristo Yayınları, İstanbul, 2020.
• ARSLANLI, Halil, Kollektif ve Komandit Şirketler (Ders Kitabı), 2. Bası, İstanbul Fakülteler Matbaası, İstanbul,1960.
• ARVAS, Mehmet Mücahit; 6750 sayılı Kanuna Göre Rehne Konu Olabilecek Taşınırlar, Notev Vakfı Yayınları, Ankara, 2017.
• AYTAÇ, Zühtü, Sermaye Piyasası Hukuku ve Hisse Senetleri, Batider, Ankara, 1988.
• BARLAS, Nami, Adi Ortaklık Temeline Dayalı Sözleşme İlişkileri, 4. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016.
• BEYAZIT, Fırat, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Kapsamında Rehin Sözleşmesi ve Hükümleri, On İki Levha, İstanbul, 2019.
• BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Ertan, Şirketler Hukuku, (6335 Sayılı Kanun’la Değişik 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre) 9. B, Dora Yayıncılık, Bursa, 2013.
• ÇIĞŞAR, Melis Gizem, Limited Şirket Esas Sermaye Payının Rehni, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• COŞKUNER, Gökçe, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni, Yetkin Yayımcılık, Ankara 2022,
• ÇOLAK, Hüseyin Bahadır, “Anonim Ortaklık Payı Üzerinde Kurulan Rehin Hakkına İlişkin Bazı Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Batider, C. XXXVII, S. 3, s. 143.
• DEMİRKAPI, Ertan, Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Limited Ortaklıkta Payın Devri, Güncel Yayınevi, İzmir, 2008.
• DEVELİ AYVERDİ, Emine, Limited Şirket Sermaye Payının Rehni, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• ECRİN, Baydak, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni, İstanbul, 2018.
• ERBAŞ KARAKUŞ; Burcu, Ticari Alacaklarda Taşınır Rehni ve Alacaklısı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• EREM, Turgut, Ticaret Hukuku Prensipleri- Ticaret Şirketleri, C. II, 4. Bası, Hilal Matbaacılık Koll. Şti., İstanbul, 1972.
• ERDEM, Ercüment/ GÖKSOY, Can, “Limited Şirkette Payın Rehni”, Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan, Ed. Zafer Gören, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Matbaası, 2000, s. 571-623.
• ERGÜNE, Mehmet Serkan, “Anonim Şirket Payı Üzerinde Rehin Hakkı Kurulması”, İÜHFM, C. L, S. 2, 2016, s. 739- 755.
• EJDER, Yılmaz, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanununa Göre Rehinli Alacaklının Alacağını Tahsil Etme Yolları, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sempozyumu, 16 Şubat 2018, (Ed. Lale Sirmen-Barış Özbilen), Yetkin Yayımcılık, Ankara, 2018, s. 227-258.
• GÖKSOY, Can, Anonim Ortaklıkta Payın Rehni, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2001.
• GÜNCAN, Gökhan, 6750 Sayılı Kanun Kapsamında İşletme Rehni, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2023.
• GÜNERGÖK, Özcan/ KAYIHAN, Şaban, Borçlar Hukuku Dersleri Genel Hükümler (Ders Kitabı), Umuttepe Yayınları, İstanbul, 2020.
• HAMAMCIOĞLU, Esra/ BİÇER, Levent, Limited Ortaklıkta Esas Sermaye Payının Rehni, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi, C. I, S. 2, Aralık 2013, s. 59-88.
• İMREGÜN, Oğuz, Kollektif, Komandit ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Ortaklıklar (Ders Kitabı), Yasa Yayınları, İstanbul, 1989.
• KARAYALÇIN, Yaşar, Ticaret Hukuku II- Şirketler Hukuku, 2. B, Sevinç Matbaası, Ankara, 1973.
• KENDİGELEN, Abuzer, Adi Şirket, Ticaret Şirketleri ve Kooperatife İlişkin Payların Devrinde Şekil, Ticaret Hukuku Kürsüsünde On beş Yıl, Makalelerim, Beta Yayınları, İstanbul, 2001, s. 212-240.
• KENDİGELEN, Abuzer/ KIRCA, İsmail, Şirketler Hukuku (Ders Kitabı), C. I (Ders Kitabı), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• KILIÇ, Mehmet, “Anonim Ortaklıklarda Pay Rehni”, Bankacılar Dergisi, S. 71, 2009, s. 67-77.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip, Borçlar Hukuku Giriş, Hukuki İşlem Sözleşme, (Ders Kitabı), 4. Bası’dan 7. Tıpkı Bası, Filiz Kitapevi, İstanbul, 2017.
• KÖPRÜLÜ, Bülent/ KANETİ, Selim, Sınırlı Ayni Haklar, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1982-1983.
• İMRE Zahit, “Usulsüz Vedia Akdi Türk-İsviçre, Alman ve Fransız Hukuku Üzerinde Bir Tetkik”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası C. X, s. 1-2, 1944, s. 188-288.
• MAKARACI BAŞAK, Aslı, Taşınır Rehni Sözleşmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• MAKARACI, BAŞAK, Aslı, “Ticari İşletme Rehni Kanunu Lex Commissoria Anlaşması Yasağına İstisna Getirip Getirmediği Konusu Üzerine Bir Değerlendirme”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 2, 2019, s. 745-757.
• NARBAY, Şafak, “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Anonim Ortaklıkta Pay ve Pay Senetlerinin Devri”, EÜHFD, C. XVI, S, 3-4, 2012, s. 201-251.
• OKTAY ÖZDEMİR, Saibe, “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanununa Göre Üzerinde Rehin Hakkı Kurulabilecek Ticari İşletmeler Dışındaki Varlıklar”, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sempozyumu, 16 Şubat 2018, (Ed. Lale Sirmen-Barış Özbilen), Yetkin Yayımcılık, Ankara, 2018, s. 53-84.
• OĞUZ, Sefer, “Limited Ortaklık Esas Sermaye Payının Devri” Çukurova Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 8, Aralık 2017 (Basım tarihi Mart 2020), s. 183-203.
• OĞUZ, Sefer, Bankacılık Hukuku Yönünden Ticari Kredi Açma Sözleşmeleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• ÖZ, Turgut, “Ticari İşlerde Taşınır Rehni Kanunu”, Prof. Dr. Merih Kemal Omağ’a Armağan, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. III; C. 16, S. 2, Temmuz 2017, s. 151- 186.
• ÖZ, Turgut, “Ticari İşletme Malvarlığının Devrine İlişkin Yeni Türk Ticaret Kanunu Düzenlemesi”, Ersin Çamoğlu’na Armağan, Ed. Erol Ulusoy, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2013, s. 95-120.
• POROY, Reha/ ÜNAL, Tekinalp/ ÇAMOĞLU, Ersin, Ortaklıklar Hukuku I (Ders Kitabı), 15. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2021.
• PULAŞLI, Hasan, Şirketler Hukuku Şerhi, C. I-II-III-IV, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• SEVEN, Vural, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanuna Göre Taşınır (Varlık) Rehni, 2. Bası, Filiz kitapevi, İstanbul, 2019.
• SİRMEN, Lale, Alacak Rehni, Batider, Ankara, 1990.
• SİRMEN, Lale, Eşya Hukuku (Ders Kitabı), 10. Bası, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• ŞİT İMAMOĞLU, Başak, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Üzerine Bir İnceleme, Batider, Ankara, 2017.
• ŞAHİN, Çağatay Serdar: “Ticaret Şirketlerinde Ortakların Kişisel Alacaklılarının Şirkete Yöneltebilecekleri Haciz Talepleri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt. 27, Sayı. 1, 2009, s. 167-211.
• ŞENER, Oruç Hami, Yargıtay Kararları Işığında Limited Ortaklıklar Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• TAŞDELEN, Nihat, Limited Ortaklıklarda Çıkma Çıkarılma ve Fesih, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2012.
• TEKİNAY/AKMAN/ BURCUOĞLU/ ALTOP, TEKİNAY Borçlar Hukuku Genel Hükümler (Ders Kitabı), Filiz Kitapevi, İstanbul, 1993.
• TÜRE, Murat, Anonim Şirkette Pay ve Payın Devri, Dora Yayıncılık, Bursa, 2023.
• YALMAN, Macit / TAYLAN, Erbay, Adi Ortaklık, Olgaç Matbaası, Ankara, 1976,
• YILDIZ, Şükrü, Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Limited Şirketler Hukuku, Arıkan Basım, İstanbul, 2007.
• YONGALIK, Aynur, Adi Şirkette Sermaye Payı, Ankara, 1991.