Zincirleme Suç Kapsamındaki Fiillerin Farklı Ceza Yargılamalarına Konu Olması

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 781 - 811, 30.09.2025

M. Buhari Çetinkaya

https://doi.org/10.58733/imhfd.1743389

Abstract

Zincirleme suç kapsamındaki fiillerin kural olarak aynı ceza yargılamasına konu olması gerekir. Buna rağmen zincirleme suç kapsamındaki fiillerin farklı ceza yargılamalarına konu oldukları görülebilmektedir. Çeşitli sebeplerden ileri gelen bu durum öncelikle ne bis in idem ilkesi çerçevesinde bir değerlendirmeyi gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda zincirleme suç kapsamındaki fiillerin aynı fiil olup olmamasına göre önceki yargılamanın ne bis in idem etkisi farklılık gösterecektir. Çalışmamızda öncelikle zincirleme suç kapsamındaki fiillerin maddi ceza hukuku ve ceza muhakemesi hukuku bakımından aynı fiil olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceği meselesi ele alınmıştır. Ardından zincirleme suç kapsamında önceki yargılamada dikkate alınmamış fiillerin bir sonraki yargılamaya konu olması farklı ihtimaller çerçevesinde incelenmiştir. Bu bakımdan zincirleme suç kapsamındaki farklı fiilleri yargılayan davaların her ikisi de derdest olabilir. Yahut davalardan birinin neticesinde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olabilir. Bu hallerde davayı görmekte olan mahkemelerin ne şekilde hareket etmesi gerektiği doktrin ve içtihat ışığında ele alınmaktadır. Son bir ihtimal olarak davalardan birisi kesin hükümle neticelenmiş olabilir. Bu da iki şekilde gerçekleşmiş olabilir. İlk olarak kesin hükmün konusu tek bir fiil olabilir. İkincisi kesin hükmün konusu zincirleme suç kapsamındaki birden fazla fiil olabilir. Bu halde sonraki yargılamayı yapan mahkemenin, fiilin kesin hükümdeki fiil ya da fiiller ile zincirleme suç ilişkisi içerisinde bulunduğunu tespit etmesi halinde cezayı ne şekilde tayin edeceği ve mahsup kurumunu nasıl işleteceği ele alınmaktadır.

Keywords

Zincirleme suç , farklı ceza yargılamaları , ne bis in idem , maddi ceza hukuku , ceza muhakemesi hukuku , fiil , mahsup

Trial of Acts Within the Scope of Successive Crime in Different Criminal Proceedings

Abstract

As a rule, acts within the scope of successive crime should be subject to the same criminal trial. Despite this, acts within the scope of successive crime can be subject to different criminal proceedings. This situation, which arises from various reasons, requires an evaluation within the framework of the principle of ne bis in idem. In this context, the ne bis in idem effect of the previous trial will differ depending on whether the acts within the scope of the successive crime are the same act or not. In our study, firstly, the issue of whether the acts within the scope of successive crime can be characterized as the same act in terms of substantive criminal law and criminal procedure law has been discussed. Then, within the scope of successive crime, acts being subject to the next trial that were not taken into account in the previous trial was examined within the framework of different possibilities. In this regard, both cases that try different acts within the scope of successive crime may be pending. Or, as a result of one of the cases, it may have been decided to the postponement of the announcement of the verdict. In these cases, how the courts hearing the case should act, is discussed in the light of doctrine and jurisprudence. As a third and last possibility, one of the cases may have resulted in a final judgment. This could have happened in two ways. First, the subject of a final judgment may be a single act. Second, the subject of a final judgment may be multiple acts within the scope of a successive crime. In these cases, it is discussed how the court hearing the second trial will determine the penalty and how it will operate the offsetting if it determines that the act has a relationship with the act or acts in the final judgment within the scope of successive crime.

Keywords

Successive crime , different criminal proceedings , ne bis in idem , substantive criminal law , criminal procedure law , act , offsetting

References

• AKBULUT, Berrin, “Zincirleme Suça İlişkin Özel Belirlemeler Hakkında Bazı Tespitler”, Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, Y. 2010, S. 69-70, ss. 133-154.
• AKBULUT, Berrin, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2024.
• ARTUK, M. Emin / GÖKCEN, Ahmet / ALŞAHİN, M. Emin / ÇAKIR, Kerim, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 18. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2024.
• BEKAR, Elif, “Ceza Muhakemesinde Hüküm Çeşitleri (CMK m. 223)”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Y. 2017, C. LXXV, S. 1, ss. 15-60.
• BULUT, İlhan, “Zincirleme Suçta “Bir Suç İşleme Kararı” Kavramı ve Yargıtay İçtihatları Çerçevesinde İncelenmesi”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (İMHFD), Y. 2025, C. 10, S. 1, ss. 33-68.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide / ÇAKMUT, Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 9. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• CİHAN, Erol / YENİSEY, Feridun, “Non Bis İn İdem İlkesi”, in: Prof. Dr. Çetin Özek’e Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2004, ss. 219-224.
• DEMİRBAŞ, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 19. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2024, s. 605.
• DÖNMEZER, Sulhi / ERMAN, Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt II, 15. Tıpkı Bası, Der Yayınları, İstanbul, 2021.
• ERDOĞAN, Yağmur Müge, Zincirleme Suç, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2023.
• EREM, Faruk / DANIŞMAN, Ahmet / ARTUK, Mehmet Emin, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 1997.
• İÇEL, Kayıhan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• İÇEL, Kayıhan, “Takibatın Başlamasından Sonra Gerçekleşen Fiiller Teselsüle Sokulabilir mi?”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Y. 1967, C. 33, S. 3-4, ss. 315-326.
• İÇEL, Kayıhan, Suçların İçtimaı, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1972.
• KAYMAZ, Seydi, “Davasız Yargılama Olmaz İlkesinin İhlal Edilmesi ve Sonuçları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan, Y. 2019, C. 21, Özel S., ss. 295-326.
• KELEP PEKMEZ, Tuba, Ceza Muhakemesinde Fiil, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2019.
• KOCA, Mahmut / ÜZÜLMEZ, İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• KUNTER, Nurullah / YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe; Muhakemesi Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2008.
• KUNTER, Nurullah, “Müselsel Suç ve Af”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Y. 1951, C. 17, S. 3-4, s. 884-910.
• OLGAÇ, Samet Can, “Zincirleme Suç Kapsamındaki Suçlardan Birisi Hakkında Verilen Hükmün Diğer Suça İlişkin Yargılamaya ve Hükme Etkisi”, Terazi Hukuk Dergisi, Y. 2020, C. 15, S. 167, ss. 1461-1474.
• ÖZEN, Mustafa, “Non Bis In Idem (Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz) İlkesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2010, C. 14, S. 1, ss. 389-417.
• ÖZEN, Mustafa, Suçların İçtimaı (Zincirleme Suç - Fikri İçtima - Bileşik Suç), Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2008.
• ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 20. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• ÖZTÜRK, Bahri / ERDEM, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 24. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• ÖZTÜRK, Mustafa Kağan, Ceza Hukukunda Zincirleme Suç, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• SOYASLAN, Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• ŞAHİN, Cumhur / GÖKTÜRK, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• TAŞ, Burak, “Ceza Mahkemeleri Arasında Bekletici Sorun Kararı”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Y. 2021, S. 18, ss. 309-330.
• TOROSLU, Nevzat / TOROSLU, Haluk, Ceza Hukuku Genel Kısım, 27. Bası, Savaş Yayınevi, Ankara, 2023.
• TOSUN, Öztekin, “Müselsel Suçlar”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Y. 1957, C. 22, S 1-4, ss. 124 -149.
• YALÇIN SANCAR, Türkân, Müteselsil Suç, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 1995.
• YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• YERDELEN, Erdal / BOZ, Burak, “Suçların İçtimaında Tamamlama Muhakemesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Y. 2023, S. 56, ss. 155-176
• YURTCAN, Erdener, Ceza Yargılamasında Kesin Hüküm, 2. Baskı, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 1987.
• ZAFER, Hamide, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75, 8. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.