KAZAK MUTASAVVIFI MEŞHUR JÜSİP KÖPEYULI’NIN ŞİİRLERİNDE “ŞEM Ü PERVANE”

Year 2021, Volume: 6 Issue: 2, 97 - 102, 05.11.2021

Moldir İlgisheva

Abstract

Kazak mutasavvıfı Meşhur Jüsip Köpeyulı, tanık olduğu iki asrın birleştiği dönemde Kazak toplumundaki siyasal, ekonomik ve medeni hayata aktif katılmış, gerçekleşen değişikliklere fikrini bildirmiş, düşüncelerini eserlerine aktarmış bir şairdir. Meşhur Jüsip toplumda olup bitenleri tasavvufi görüşüyle anlatmıştır. Mutasavvıf Meşhur Jüsip Köpeyulı’nın eserlerinin ana konusunu Allah (c.c.), nefis, insani kâmil, gerçek ve fani, fani dünya ile baki dünya, cennet, cehennem, günah, köle, kul, melek, âşık-maşuk, evliyâ, şeriat, sufi vs. kavramlar oluşturmaktadır. Ayrıca, döneminin dini eğitmeni de olan Meşhur Jüsip Köpeyulı tasavvufi aşk, tasavvufi hâl ve makam, ahlaka ve dine dair kavramlar, tasavvufi mecazlar, tasavvufi tipler gibi mazmunlara çokça başvurmuştur. Özellikle “Şem’ ü Pervane” tasavvufî mecazı, şairin şiir dünyasında etkileyici bir yere sahiptir. Meşhur Jüsip Köpeyulı Kazak topraklarında az kullanılan tasavvufi mecazlara başvurarak kendi ustalığını göstermiştir. Şem’ ve Pervane, Ebr-i Nisan ile Sadef, Gül ve Bülbül, Lale gibi mecazları manzum ve mensur eserlerinde ustaca kullanmıştır. Özellikle “Şem’ ü Pervane” mazmunlarını işlediği zaman bazen kendisini bir pervaneye benzeterek Rabbini (c.c.) de bir şem’ olarak izah etmiştir.

Keywords

tasavvuf edebiyatı, meşhur jüsip köpeyulı, mecaz, şem ü pervane

References

• Referans1 Arın, E. (2013) Mäşhür Jüsip. Şığarmaları, C. 1, Pavlodar: EKO Yayınları
• Referans2 Arın, E. (2013) Mäşhür Jüsip. Şığarmaları, C. 4, Pavlodar: EKO Yayınları
• Referans3 Arın, E. (2013) Mäşhür Jüsip. Şığarmaları, C. 12, Pavlodar: EKO Yayınları
• Referans4 Arın, E. (2013) Mäşhür Jüsip. Şığarmaları, C. 20, Pavlodar: EKO Yayınları
• Referans5 Çavuşoğlu, M. (1981) XIV. Yüzyılda Divan Edebiyatı: Divan Edebiyatında Şiir Kavramı, C. 9, İstanbul: Çevren Yayınları
• Referans6 Onay, A. T. (2009) Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü, Haz. Prof. Dr. Cemal Kurnaz, İstanbul: H Yayınları
• Referans7 Pazılov, A. (2007) Mäşhur Cüsip Köpeyoğlu’nun Tarihi Mirası, Karagandı: Karagandı Ekonomi Üniversitesi Yayınları
• Referans8 Pala, İ. (2015) Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları
• Referans9 Pala, İ. (2012) Divane Güzeller, İstanbul: Kapı Yayınları
• Referans10 Üstüner, K. (2007) Divan Şiirinde Tasavvuf, Ankara: Birleşik Yayınları