ZAMANA KARŞI FİLMİNİN KAPİTALİST SİSTEM BAĞLAMINA YÖNELİK ELEŞTİREL SÖYLEM ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 55 - 69, 19.06.2020

Mesut Gül

Öz

Sinema, hem yerellik hem de evrensellik özelliğine sahiptir. Yerel sinemanın sınırları daha dar bir çerçevede gerçekleşirken evrensel sinemanın sınırları küresel düzeydedir. Yani evrensel sinemanın etkisi tüm dünya toplumlarına yönelik olarak gerçekleşmektedir. Evrenselliği içerisinde barındıran sinema, çoğu zaman mesaj aracı olarak kullanılmaktadır. Kimi zaman egemen düşünceyi yayan sinema, kimi zamansa egemen sisteme bir tepki, bir eleştiri şeklinde hayat bulmaktadır. Amacı ne olursa olsun sinemanın bir araç olarak kullanıldığı kabul edilen bir gerçektir. İdeolojik söylemleri yayan sinemanın bu noktada kitleleri yönlendirici görevi aşikâr gözükmektedir. Söz konusu yönlendirme kimi zaman sistemin devamı niteliğinde olabilirken kimi zamansa sistemin eleştirisi şeklinde gerçekleşmektedir. Sinemanın bu rolünden dolayı birçok araştırmacının onun üzerine araştırma yapmasını sağlamıştır.
Benjamin Franklin tarafından 18. yüzyılda ilk kez söylenen “vakit nakittir” sözü zamanın aslında para olduğunu anlatmaktadır. Andrew Niccol, Zamana Karşı adlı filminde bu yargıyı izleyicisine başarılı bir şekilde anlatmayı başarmıştır. Kapitalist sistemde olduğu gibi birilerinin kazanması için birilerinin çalışması gerekmektedir. Filmde kapitalizmin ve tüketim toplumunun tüm kaynaklarına değinilmiştir. Paranın zaman olduğu bu filmde sınıfsal farklılıklar net bir şekilde anlatılmıştır. Zengin bireyler, sermayesine sermaye katarken yoksul bireyler ise, kapitalizmin esiri olup yaşam mücadelesi vermektedir. Bu çalışmadaki amaç, Zamana Karşı filmindeki sosyal ve sınıfsal adaletsizlikler, sınıflar arasında ortaya çıkan ideoloji, güç ve iktidar ilişkileri eleştirel söylem çözümlemesi tekniğiyle ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmanın metodolojisinde nitel araştırma yöntemlerinden eleştirel söylem çözümlemesi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zamana Karşı, İdeoloji, Kapitalist Sistem, Sinema, Eleştirel Söylem Analizi

Kaynakça

• Anar, E. (2015). Zaman Kavramı Üzerine Bir Deneme, https://dunyalilar.org/zaman-kavrami-uzerine-bir-deneme.html/. Erişim Tarihi: 20.12.2019
• Avcı, A. (2017). Kapitalizm Nedir?, https://akifavci.com/publication/kapitalizm_nedir. Erişim Tarihi: 21.12.2019
• Çelik, H. ve Ekşi, H. (2008). Söylem Analizi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. (27). 99-117.
• Çevirir, N. ve Yakışan, S. (1994). Sinemanın Tarihsel Gelişimi ve İzleyici Profili Üzerinde Bir Değerlendirme. Marmara İletişim Dergisi. 6, 131-141.
• Darwin, C. (1952). The Origin of Species. Great Books of Western World (49). Chicago.
• Darwin, C. (1976). Türlerin Kökeni. (Çev. Ö. Önalan). Ankara: Onur Yayınları.
• Foster, J. B. (2001). Marx’ın Ekolojisi Materyalizm ve Doğa. (Çev. E. Özkaya). Ankara: Epos Yayınları.
• Gökkır, B. (2005). Oryantalist Literatürde Kur’an’ın Kaynağı Tartışmalarının Kaynağı Disiplinlerarası Bir Yaklaşım. bilimname. VII, 2005/1, 29-40.
• Gulick, A. (1968). A Biological Prologue for Human Values. BioScience. 18 (12).
• Güngör, N. (2013). İletişim Kuramlar ve Yaklaşımlar. (2. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Gürbüz Erbalaban, Ö. N. (2015). Yeni (Bağımsız) Türk Sinemasında Kitle İletişim Aracı Olarak Televizyonun Temsili. Selçuk İletişim. 8 (4), 266-280.
• Hall, S. (2005). Kültür, Medya ve İdeolojik Etki. Medya, İktidar, İdeoloji. (Der. ve Çev. M. Küçük). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Himmelfarb, G. (1996). Darwin and the Darwinian Revolution. (Ivan R.). Chicago: Dee Publisher.
• Kınay, Ö. (2014). Tüketim Olgusunun Sinemada Kullanımı: Fıght Clup Filminin İncelemesi. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 4 (2), 92- 104.
• Kovancı, O. (2003). Kapitalizm, Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadelede Tarihsel Bir Deneyim: İngiliz Yoksul Yasaları. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları.
• Küçükali, A. (2019). Klasik İktisadi Düşünce İle Evrim Teorisinin Entelektüel Beraberliği. Emek ve Toplum. 8 (20), 43-58.
• Mahiroğulları, A. (2013). Dünyada ve Türkiye’de Sendikacılık. (2. Baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Oğuz, M. C. (2008). Söylem Analizi. Sosyoloji Notları Dergisi. (5), 52-65.
• Öktem, İ. (2011). Darwin’in Evrim Kuramı’nın Tanzimat’taki Etkileri. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. (11), 1-24.
• Taslaman, C. (2009). Evrim Teorisi Felsefe ve Tanrı. (3. Baskı). İstanbul: İstanbul Yayınevi.
• Torun, T. (2014). Darwin’in Evrim Teorisinde Ahlâkın Kökeni. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 30, 173-194.
• Wright, J. (2002). The Ethics of Economic Rationalism, Kensington: UNSW Press.
• Yaylagül, L. (2004). 1960-1970 Dönemi Türk Sinemasında Düşünce Akımları. F. Dalay Küçükkurt ve A. Gürata (Ed.). Sinemada Anlatı ve Türler. Ankara: Vadi Yayınları.