THE PERCEPTION OF CONSERVATIVE AND SECULAR IDENTITIES ON TELEVISION SERIES: “KIZILCIK ŞERBETİ”

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 21 - 43, 01.02.2024

H. Selen Efe

Öz

In this study, a viewer study is conducted on the television series “Kızılcık Şerbeti”; which shares similarities with social life and the political agenda in Turkey due to its focus on the interactions between two families with secular and conservative identities. In Turkey, socio- cultural and political discussions have been shaped around the dichotomy “traditional-conservative-religiosity” and “modern-secular-secularism”. This duality, shaping the public debate, has gradually found its place in Turkish television series, popular culture products. The research on the series, which carries originality in its content parallel to the political and social agendas in Turkey during its first season, is conducted based on the perspective of Stuart Hall, an important figure in Cultural Studies, who attributes an active position to the audience in the face of popular culture products. In Hall’s reception analysis, different forms of interpretation, namely dominant reading, negotiated reading, and oppositional reading, are identified, emphasizing that viewers develop various reading forms in the face of media products. David Morley, another significant figure in the school conducting audience research related to television, has added a social dimension by considering the interpretation of the text along with its meaning in everyday life when investigating viewing activity. The study examines how symbolic codifications of conflicting identities in television series, as products of popular culture, are interpreted by viewers. It explores the connections established between social life and political debate and the series, as well as how viewers express their identities through the series. The analysis is based on in-depth interviews with female viewers of the series.

Anahtar Kelimeler

Audience Studies, Cultural Studies, Conservative-Secular Identities, Encoding-Decoding, Kızılcık Şerbeti

Muhafazakâr ve Laik Kimliklerin Televizyon Dizilerinde Alımlanması: “Kızılcık Şerbeti Dizisi”

Öz

Bu çalışmada laik ve muhafazakâr kimliklere sahip iki ailenin birbirleriyle etkileşimlerini konu alması nedeniyle Türkiye’de toplumsal yaşam ve politik gündemle benzerlikler taşıyan Kızılcık Şerbeti dizisi hakkında bir izleyici çalışması yapılmaktadır. Türkiye’de sosyo-kültürel ve politik tartışma; “geleneksel-muhafazakâr-dindarlık” ile “modern-seküler-laiklik” ikiliği ekseninde şekillenmiştir. Kamusal alandaki tartışmayı şekillendiren bu düalite, popüler kültür ürünlerinden televizyon dizilerinde Türkiye’de son yıllarda yeni yeni yer almaya başlamıştır. Yayınlandığı ilk sezonunda Türkiye’de yaşanan politik ve toplumsal gündemler ile paralel içeriği nedeniyle özgünlük taşıyan dizi hakkında gerçekleştirilen araştırma, popüler kültür ürünleri karşısında izleyiciye etkin bir konum atfeden Kültürel Çalışmalar okulunun önemli ismi Stuart Hall’ün bakış açısından yola çıkarak gerçekleştirilmiştir. Hall alımlama analizinde, izleyicilerin medya ürünleri karşısında farklı okuma biçimleri geliştirdiklerini belirterek; egemen okuma, müzakereci okuma ve karşıt okuma biçimleri olmak üzere anlamlandırma biçimleri belirlemiştir. Okulun televizyonla ilgili izleyici araştırmaları gerçekleştiren önemli ismi David Morley ise izleme etkinliğini araştırırken metnin yorumlanmasının yanında gündelik yaşam içindeki anlamını da dikkate alarak toplumsal bir boyut katmıştır. Popüler kültür alanına ait bir ürün olan televizyon dizilerinde birbiriyle çatışan kimliklerin simgesel kodlamalarının izleyiciler tarafından nasıl yorumlandığı, toplumsal yaşam ve politik tartışma ile dizi arasında kurulan bağların neler olduğu ve izleyicilerin kendi kimliklerini dizi üzerinden ifade etme biçimleri diziyi izleyen kadın izleyicilerle yapılan derinlemesine görüşmelerden elde edilen veriler üzerinden incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhafazakâr-Laik Kimlikler, Kodlama-Kodaçımı, Kızılcık Şerbeti, Kültürel Çalışmalar, İzleyici Çalışması

Etik Beyan

İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu Başkanlığının 30.10.2023 tarih ve 10 sayılı toplantısında görüşülerek 20 Kasım 2023 tarihli ve 2262288 sayılı karar ile etik yönden uygun bulunmuştur.

Kaynakça

• Akça, G. ve Hülür, H. (2004), Osmanlı-Türk düşüncesindeki doğu-batı imgelerini küreselleşme tartışmaları bağlamında yeniden düşünmek. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (16), 259-282. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sutad/issue/26280/276905 Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2023
• Alemdar K. ve Erdoğan İ., (2002), Öteki Kuram, Ankara: ERK Yayınları.
• Bayır, M., (2020), İmparatorluktan cumhuriyete toplumsal değişme ve modernleşme. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, Gürsoy Akça Özel Sayısı (5), 74-88.
• Bilgin, N. (1994), Sosyal Bilimlerin Kavşağında Kimlik Sorunu, İzmir: Ege Yayıncılık.
• Çelenk S. (2005), Televizyon Temsil Kültür, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Dellaloğlu, B. (2018), Frankfurt Okulu’nda Sanat ve Toplum, İstanbul: Say Yayınları.
• Erdoğan İ. (2007), Pozitivist Metodoloji, Ankara: ERK Yayınları.
• Fauzi E.P., Fasta F., Nathan J., Jeong S.W., (2020). Modern muslimah in media: a study of reception analysis in “Saliha” program on net tv. Aspiration Journal, Vol.1(2) November 2020, 137-165. https://doi.org/10.56353/aspiration.v1i2.19
• Fiske J. (2014), Postmodernizm ve Televizyon, Medya Kültür Siyaset S. İrvan (Ed.) içinde (s. 29-49). (N. Gürkan, Çev.) Ankara: Pharmakon Yayınları.
• Gledhill C. (2017), Tür ve Toplumsal Cinsiyet: Pembe Dizi Örneği, Temsil S. Hall (Ed.) içinde (s. 441-506). (İ. Dündar, Çev.) İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Golding P. ve Murdock G. (2014), Kültür, İletişim ve Ekonomi Politik, Medya Kültür Siyaset S. İrvan (Ed.) içinde (s. 49-77). (B. Kejanlıoğlu, Çev.) Ankara: Pharmakon Yayınları.
• Gündüz U. (2019), Tanzimattan Cumhuriyete Gazetecilik ve Modernleşme: Hürriyet Gazetesinde Modernleşme Tartışmaları, Türkiye’de Basından Medyaya Değişim Dönüşüm ve Modernleşme U.
• Gündüz (Ed.) içinde (s. 19-64), Konya: Çizgi Kitabevi.
• Güngör N. (2022a), Kültürel çalışmalar: görmezden gelinenin görünür kılınması. 4. Boyut Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, Sayı 20, 91-109.
• Güngör N. (2022b), İletişim Kuram Yaklaşımlar, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hall S., (1994), Kültür, Medya ve ‘İdeolojik Etki,’ Medya, İktidar, İdeoloji içinde (s. 169-195). (M. Küçük, Çev. ve Der.) Ankara: Ark Yayınevi.
• Hall S., (2006), Kodlama Kodaçımlama, Medya ve İzleyici Bitmeyen Tartışma içinde (s. 85-98). (Ş. Yavuz, Çev.) Vadi: Ankara.
• Hardt H., (1994), Eleştirelin Geri Dönüşü ve Radikal Muhalefetin Meydan Okuyuşu: Eleştirel Teori, Kültürel Çalışmalar ve Amerikan Kitle İletişimi Araştırması, Medya İktidar, İdeoloji içinde, (s. 1-45). (M. Küçük, Çev. ve Der.) Ankara: Ark.
• İnal A., (2010), Anlatı Yapıları ve Televizyonun Anlatısal tansiyeli Üzerine Bir Tartışma, Medyadan Söylemler T. Durna (Ed) içinde (s. 19-47). İstanbul: Libra Kitapçılık.
• Lundby K. ve Ronning H. (2014), Medya Kültürü Aracılığıyla Modernliğin Yorumlanışı, Medya Kültür Siyaset S. İrvan (Ed.) içinde (s. 13-29). (N. Gürkan, Çev.) Ankara: Pharmakon Yayınları.
• Kellner D. (2008), Ayrımın Üstesinden Gelmek: Kültürel Çalışmalar ve Ekonomi Politik, İletişim Çalışmalarında Kırılmalar ve Uzlaşmalar içinde (s. 147-172). (H. Ergül, Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayın.
• Keppler, A. (1995). Person und figur. identifikationsangebote in fernsehserien. montage AV. Zeitschrift für Theorie und Geschichte audiovisueller Kommunikation, 4(2), 84-99. DOI: https://doi.org/10.25969/mediarep/495.
• Kızılcık Şerbeti dizisi tanıtım fotoğrafı, (Tarih belirtilmemiş), https://www.showturk.com.tr/dizi/foto_galeri/kizilcik-serbeti/2875 Erişim Tarihi: 14 Mayıs 2023.
• Kızılcık Şerbeti Tüm Kategorilerde Birinci! (17 Mayıs 2023). Erişim Adresi: https://www.showtv.com.tr/dizi/haber/3591393-kizilcik-serbeti-tum-kategorilerde-birinci Erişim Tarihi:12 Temmuz 2023.
• Kızılcık Şerbeti Dizisi Hikayesi ve Oyuncuları, (Tarih belirtilmemiş). Erişim adresi: https://www.showtv.com.tr/dizi/tanitim/kizilcik-serbeti/2875 Erişim Tarihi: 30 Mayıs 2023.
• Kızılcık Şerbeti ve üç dizi MIPTV yurtdışı fuarında tanıtılacak, (2023, 11 Nisan). Erişim adresi: https://artigercek.com/kultur-sanat/kizilcik-serbeti-ve-uc-yeni-dizi-miptv-yurt-disi-fuarinda-tanitilacak-245937h Erişim Tarihi: 12 Haziran 2023.
• Koçak M. C. ve Küçük O., (2021), Kodlama kodaçımı bağlamında Yasak Elma Dizisinin alımlama analizi. Journal Of Humanities and Tourism Research, 2021, 11 (2): 256-271.
• Larochelle, D. L. (2019). “Brad Pitt Halal” and the hybrid woman: gender representations and religion through Turkish soap operas. Journal for Communication Studies. vol. 12, no 2(24) / 2019 : 61- 78.
• McQuail D. ve Windahl S., (1997), Kitle İletişim Modelleri, (K. Yumlu, Çev.) Ankara: İmge Yayınevi.
• Mutlu E. (1995), İletişim Sözlüğü, Ankara: ARK Yayınları.
• Mutlu E. (1999), Televizyon ve Toplum, Ankara: TRT Yayınları.
• Oruç, M.S., (2020) Raymond Williams’ın medya ve kültür teorisi üzerine bir inceleme. Humanitas, 2020, 8 (16): 332-353.
• Oskay Ü. (1982), XIX. Yüzyıldan Günümüze Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri, Ankara: A.Ü. SBF BYYO Basımevi.
• Özbudun E. ve Hale W., (2010), Türkiye’de İslamcılık, Demokrasi ve Liberalizm, İstanbul: Doğan Kitap.
• Özçetin B. (2021a), Kitle İletişim Kuramları, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özçetin B. (2021b), Britanya kültürel incelemeler okulu, Eleştirel Medya Kuramları Ö. Özer (Ed.) içinde (s. 161-184). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Postman N. (2010), Televizyon Öldüren Eğlence, (O. Akınhay, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ryan M. ve Kellner D. (2010), Politik Kamera, (E. Özsayar, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Severin W.J. ve Tankard W.J.Jr. (2021), İletişim Teorileri, (A. A. Bir ve Z. Meral, Çev.) İstanbul: The Kitap.
• Şakı Aydın O. (2007), Alımlama araştırmaları ve kültürel çalışmalar geleneğinin katkısı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:6 Sayı:11 Bahar 2007/2, 119-131.
• Türk Dil Kurumu, (Tarih belirtilmemiş), Kan kusup kızılcık şerbeti içtim demek, İçinde Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 30.05.2023 23:59
• Türkoğlu N. (2015), İletişim Bilimlerinden Kültürel Çalışmalara Toplumsal İletişim Tanımlar, Kavramlar, Tartışmalar, Adana: Karahan Kitabevi.
• Thompson J.B., 2019, Medya ve Modernite. (S. Öztürk, Çev.) İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Topbaş, H. & Ersoy, İ. U. (2018). Siyasal iletişimde reklam alımlama analizi: Ak Parti “Hayaldi Gerçek Oldu” örneği. Atatürk İletişim Dergisi, (15), 89-110. DOI: 10.32952/atauniiletisim.449464.
• Tutal Cheviron N. (2014), Televizyon ve İçimizdeki Şiddet, İstanbul: Ekslibris Yayıncılık.
• Üst Kurul Kararları, (2023, 22 Mart), Erişim adresi https://www.rtuk.gov.tr/UstKurulKarar/Detay/19541 Erişim Tarihi: 30.05.2023
• Yayını durdurulmuştu: Kızılcık Şerbeti için karar verildi, (2023, 26 Nisan), https://www.cumhuriyet.com.tr/yasam/yayini-durdurulmustu-kizilcik-serbeti-icin-karar-verildi-2075292 Erişim Tarihi: 01 Temmuz 2023
• Yaylagül L. (2022), Kitle İletişim Kuramları Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Zengin F. (2014), Dizilerde Dinin Temsili, Medya ve Din içinde Çamdereli M. (Ed), (s.73-93), İstanbul: Köprü Kitapları.
• Zürcher E. (2015), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (Y. Saner, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.