ALTYAPILARDA FUTBOL OYNAYAN SPORCULARIN AHLAKİ KARAR ALMA TUTUMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3, 76 - 90, 21.12.2022

Tahir Volkan Aslan , Şakir Tüfekçi

Öz

ÖZET
Bu araştırmanın amacı, altyapılarda futbol oynayan sporcuların ahlaki karar alma tutumlarının incelenmesidir. Araştırmanın evrenini Mersin ilinde futbol altyapı faaliyeti sürdüren; Mersin İdman Yurdu, Yenişehir İdman Yurdu, Çukurova İdman Yurdu, Mersin Camspor ve Akdeniz Belediyespor kulüplerinin 781 erkek altyapı sporcusu oluştururken, örneklemini bu merkezlerde altyapı eğitimi alan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 449 erkek altyapı sporcusu oluşturmuştur. Araştırmada katılımcıların demografik özelliklerini ortaya koymak için kişisel bilgi formu ve Lee, Whitehead ve Ntoumanis (2007) tarafından sporcuların ahlaki karar alma tutumlarını ölçmek üzere geliştirilen ve Türk kültürüne uyarlaması Gürpınar (2014) tarafından yapılan “Altyapı Sporlarında Ahlaki Karar Alma Tutumları Ölçeği” (Attitudes to Moral Decision-Making in Youth Sport Questionnaire- AMDYSQ) kullanılmıştır. Veriler istatistik paket programında değerlendirilmiş, sayı, yüzde ve ortalama olarak ifade edilmiştir. İkili karşılaştırmalar için Mann Whitney U testi, çoklu karşılaştırmalar için Kruskal Wallis H testi ve post hoc testi olarak bonferroni düzeltmeli Mann Whitney U kullanılmış ve anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Çalışmada, baba eğitim ve spor yaşı değişkenlerinde herhangi bir değişim gözlenmezken (p>0.05); yaş, oyun amacı, kendini tanımlama, antrenörünü örnek alma, anne eğitim düzeyi, aile antrenman takibi ve aile desteği faktörlerine bağlı olarak istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir (p<0.05). Elde edilen bulgulara göre anne-baba desteği ve anne-baba antrenman/müsabaka takibinin ahlaki karar alma tutumuna olumlu etki yaptığı, oyun amacı gelişmek ve eğlenmek olan sporcuların ahlaki karar alma tutumlarının kazanma amacıyla spor yapanlara göre daha yüksek olduğu, antrenör-sporcu ilişkisi kalitesi yüksek sporcuların daha yüksek seviyede ahlaki davranışlar sergilediği ve anne eğitim seviyesi arttıkça ahlaki boyutun arttığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Ahlaki tutum, Futbol, Spor ahlakı

INVESTIGATION OF MORAL DECISION-MAKING ATTITUDES OF ATHLETES PLAYING FOOTBALL IN INFRASTRUCTURE

Öz

ABSTRACT
The aim of this research is to examine the moral decision-making attitudes of athletes playing football in infrastructure. The population of the research is in Mersin, which continues football infrastructure activities; Mersin İdman Yurdu, Yenişehir İdman Yurdu, Çukurova İdman Yurdu, Mersin Camspor and Akdeniz Belediyespor clubs consisted of 781 male infrastructure athletes, while the sample consisted of 449 male infrastructure athletes who received infrastructure training in these centers and agreed to participate in the research. In the study, the personal information form was used to reveal the demographic characteristics of the participants and the "Attitudes to Moral Decision-Making Scale" (Attitudes to Infrastructure Sports) developed by Lee, Whitehead, and Ntoumanis (2007) to measure the moral decision-making attitudes of the athletes and adapted to the Turkish culture by Gürpınar (2014). Moral Decision-Making in Youth Sport Questionnaire- AMDYSQ) was used. The data were evaluated in the statistical package program and expressed as numbers, percentages and averages. Mann Whitney U test was used for pairwise comparisons, Kruskal Wallis H test for multiple comparisons and Mann Whitney U with bonferroni correction was used as post hoc test and the significance level was accepted as p<0.05. In our study, no change was observed in the variables of father's education and sports age (p>0.05); Statistically significant differences were determined depending on the factors of age, game purpose, self-definition, taking the coach as an example, mother's education level, family training/match follow-up and family support (p<0.05). According to the findings, mother-father support and mother-father training follow-up have a positive effect on moral decision-making, the moral decision-making attitudes of the athletes whose game purpose is to develop and have fun are higher than those who do sports for the purpose of winning, and the athletes with high coach-athlete relationship quality exhibit higher moral behaviors. and it can be said that the moral dimension increases as the education level of the mother increases.

Anahtar Kelimeler

Moral attitude, Football, Sports ethics

Kaynakça

• Altın, M. & Özsarı, A. (2017). Sporcu Eğitim Merkezlerinde Yatılı Olarak Eğitim Gören Sporcuların Ahlaki Karar Alma Tutumları. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 3(1), 133-145
• Amman M. T, İkizler H.C.,& Karagözoğlu C (2000). Sporda Sosyal Bilimler. Alfa Yayınevi, İstanbul.
• Arslan, F., Ziyagil, M. A., & Bastik, C. (2018). Examination of Moral Decision-Making Attitudes of Elite Male Basketball Players and Wrestlers According to Variables of Sport Experience and Mother, Father Education. Universal Journal of Educational Research, 6(3), 378-385.
• Atalay, A. (2016). Türkiye’de üniversitelerde eğitim gören öğrenci sporcuların ahlaki karar alma tutumları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(31), 53-66.
• Aydın, M. S. (1991). Tanrı-Ahlâk İlişkisi, TDV Yayınları.
• Bayraktar M. T.(2022). Altyapılarda Futbol Eğitimi Görmekte Olan Sporcuların Ahlaki Karar Alma Tutumlarında Ebeveyn Faktörünün İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Samsun.
• Boixadós M, Cruz J. (1995). Construction of a fairplay attitude scale in soccer. In R. Vanfraechem-Raway & Y. Vanden Auweele (Eds.), Proceedings of the IXth European Congress on Sport Psychology (pp. 4–11). Brusels: FEPSAC.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş.,& Demirel, F.(2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (3. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cairney, J., Clark, H. J., Kwan, M. Y., Bruner, M., & Tamminen, K. (2018). Measuring sport experiences in children and youth to better understand the impact of sport on health and positive youth development: designing a brief measure for population health surveys. BMC public health, 18(1), 446.
• Cesur, S. (2003). Çocuk ve Ergenlerde Ahlak Gelişimi ve Eğitimi. Çocuk, Ergen Anne ve Baba. Edt. Gül Şendil. Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Cevizci, A. (2000). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Demirci S, (2020). 14-17 Yaş Arası Sporcularda Antrenör-Sporcu İlişkisi Kalitesinin Ahlaki Karar Alma ve Saldırgan Davranışları Belirlemedeki Rolü. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Er G., M. (1992). Ahlak sosyolojisi. Anı Yayıncılık, 2010.kal M. Sosyolojik Açıdan Spor, Kutsun Matbaa ve Reklamcılık, İstanbul.
• Erdner, S. M. (2018). NCAA Division I Student-Athletes' Perceptions of How the Coach-Athlete Relationship Influences Student-Athlete Resilience.
• Erkal M. (1992). Sosyolojik Açıdan Spor, Kutsun Matbaa ve Reklamcılık, İstanbul.
• Gürpınar, B. (2014). Altyapı sporlarında ahlaki karar alma tutumları ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: Bir Türk örnekleminde geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 39, 176.
• Kotan Ç, Hergüner G, & Yaman Ç (2009). İlköğretim okullarında okuyan sporcu öğrencilerin spor yapmalarında okul ve aile faktörünün etkisi (Sakarya İl Örneği). Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 49-58.
• Lee M. J, Whitehead J, Ntoumanis N (2007). Development of the attitudes to moral decision-making in youth sport questionnaire (AMDYSQ). Psychology of Sport and Exercise, 8(3), 369-392.
• Özbek O, Nalbant U (2016). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki genç sporcuların ahlaki karar alma tutumları. 14. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, 01-04 Kasım, Antalya.
• Rutten, E. A., Stams, G. J. J., Biesta, G. J., Schuengel, C., Dirks, E., & Hoeksma, J. B. (2007). The contribution of organized youth sport to antisocial and prosocial behavior in adolescent athletes. Journal of youth and adolescence, 36(3), 255-264.
• Savaş, O. (2019), Üniversite Öğrencilerinde Ahlaki Olgunluk, Sosyal İyi Oluş ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Seydooğulları, S. , Çiftçi Arıdağ, N. & Koç, M. (2014). The Investigation of Moral Judgement Competence of High School Students in Terms of Parental Attitudes. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 47(2), 21-40.
• Tel, M. (2015). Türk Toplum Yaşantısında Fair Play. International Journal of Science Culture and Sport, 2.Special Issue, 1(1), 694-704.
• Woods, R. (2011). Social issues in sport. Human Kinetics, USA.
• Worthy, K. (2017). The coach-athlete relationship as a predictor of self-regulation, academic self-efficacy, and aggression among student-athletes with exposure to community violence.
• Yamaner, F. (2001). Beden eğitimi ve spor’da temel ilkeler. Ekin Kitabevi.