The Role of Sociodemographic Factors on Physical Activity and Obesity in Individuals with Type 2 Diabetes: A Descriptive-Cross-Sectional Study

Year 2025, Volume: 12 Issue: 2, 67 - 81, 20.08.2025

Nuray Yiğiter , Faruk Akçınar , Büşra Yılmaz , Muhammet Enes Yasul , Yavuz Yasul

Abstract

Objective: Type 2 diabetes mellitus (T2DM) is a common metabolic disorder characterized by insulin resistance and beta cell dysfunction. Body mass index (BMI) and physical activity level (PAL) are considered to be decisive indicators in the progression and management of the disease. The aim of this study is to investigate the effects of BMI and PA levels on various sociodemographic variables in individuals diagnosed with T2DM. Method: This study is a descriptive research designed in a cluster model. It included 306 volunteers aged 18 years and older who had been diagnosed with type 2 diabetes. Data were collected using the International Physical Activity Questionnaire-Short Form (IPAQ-SF) and a sociodemographic information form developed by the researchers. Participants' height and weight measurements were taken, and their BMI values were calculated. Data were analyzed using parametric tests, including the independent samples t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), and Tukey HSD test to determine significant differences, with a statistical significance level of p<0.05. Findings: Gender had no significant effect on FAD (p>0.05); however, female participants had significantly higher BMI values than males (p=0.036). Individuals using only oral antidiabetic drugs or only insulin had higher FAD scores than those using both treatments together. FAD increases with education level; high school and university graduates show similar levels of activity. Single individuals have both higher FAD levels and lower BMI values compared to married individuals. FAD decreases with age, while BMI increases. A significant difference was found between educational status and BMI; particularly, the BMI values of elementary school graduates in the obese group were higher than those of other groups (p<0.01). Conclusion: The study findings indicate that structured, sustainable, and individualized physical activity interventions tailored to sociodemographic characteristics are necessary to improve quality of life and support effective diabetes management in individuals with low educational attainment and high BMI values.

Keywords

Type 2 diabetes,, BMI, PHYSCİAL ACTİVİTE LEVEL, Diabetes management, Sociodemographic factors

Project Number

Karar Sayısı : 2024/6689

Tip 2 Diyabetli Bireylerde Fiziksel Aktivite ve Obezite Üzerine Sosyodemografik Etkenlerin Rolü: Tanımlayıcı-Kesitsel Bir Çalışma

Abstract

Amaç: Tip 2 diyabet mellitus (T2DM), insülin direnci ve beta hücre disfonksiyonu ile karakterize edilen yaygın bir metabolik bozukluktur. Beden kitle indeksi (BMI) ve fiziksel aktivite düzeyi (FAD), hastalığın ilerleyişi ve yönetiminde belirleyici göstergeler olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmanın amacı, T2DM tanısı almış bireylerin BMI ve FAD düzeylerinin çeşitli sosyodemografik değişkenler üzerindeki etkilerini incelemektir. Yöntem: Bu çalışma, betimsel bir araştırma olup küme modelinde tasarlanmıştır. Tip 2 diyabet teşhisi almış, 18 yaşı tamamlamış ve üzeri yaş grubunda bulunan 306 gönüllü birey dâhil edilmiştir. Veriler, Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi-Kısa Form (IPAQ-SF) ve araştırmacılar tarafından geliştirilen sosyodemografik bilgi formu ile toplanmıştır. Katılımcıların boy ve kilo ölçümleri yapılarak BMI değerleri hesaplanmıştır. Veriler, parametrik testler kapsamında bağımsız örneklem t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve anlamlı farklılıkların belirlenmesi amacıyla Tukey HSD testi kullanılarak analiz edilmiş, istatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Cinsiyetin FAD üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamıştır (p>0.05); ancak kadın katılımcıların BMI değerleri erkeklere kıyasla anlamlı düzeyde daha yüksektir (p=0.036). Sadece oral antidiyabetik ya da yalnızca insülin kullanan bireylerin FAD puanları, her iki tedaviyi bir arada kullananlara kıyasla daha yüksektir. Eğitim düzeyi arttıkça FAD da artmakta; lise ve üniversite mezunları benzer düzeyde aktivite göstermektedir. Bekar bireyler, evlilere kıyasla hem daha yüksek FAD düzeyine hem de daha düşük BMI değerine sahiptir. Yaş ilerledikçe FAD azalırken, BMI artmaktadır. Eğitim durumu ile BMI arasında anlamlı fark tespit edilmiştir; özellikle obez grubunda yer alan ilkokul mezunlarının BMI değerleri diğer gruplara göre daha yüksektir (p<0.01). Sonuç: Çalışma bulguları, düşük eğitim düzeyine ve yüksek BMI değerine sahip bireylerde yaşam kalitesini artırmak ve diyabetin etkin yönetimini desteklemek amacıyla, sosyodemografik özellikler dikkate alınarak yapılandırılmış, sürdürülebilir ve bireye özgü fiziksel aktivite müdahalelerinin geliştirilmesinin gerekli olduğunu ortaya koymaktadır.

Keywords

Sosyodemografik Etkenler, Tip 2 Diyabet,, BMI, Fiziksel Aktivite Düzeyi, Diyabet Yönetimi

Ethical Statement

Başvurunuz; üniversitemiz Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi açısından uygun olupolmadığı hususundaki başvurusuna ilişkin raportör raporu görüşüldü. Çalışma Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi açısından değerlendirildiğinde; çalışmanın etik açıdan uygun olduğuna; oy birliği ile karar verilmiştir.

Supporting Institution

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ KURULU Sağlık Bilimleri Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu

Project Number

Karar Sayısı : 2024/6689

References

• Alpar, R. (2020). Uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik (6. baskı). Detay Anatolia Akademik Yayıncılık. American Diabetes Association Professional Practice Committee; 2. Diagnosis and Classification of Diabetes: Standards of Care in Diabetes (2025). Diabetes Care 1 January 2025; 48 (Supp 1): S27–S49.
• Asfaw, M. S., & Dagne, W. K. (2022). Physical activity can improve diabetes patients' glucose control: A systematic review and meta-analysis. Heliyon, 8(12), e12267. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e12267
• Bird, S. R., & Hawley, J. A. (2017). Update on the effects of physical activity on insulin sensitivity in humans. BMJ Open Sport & Exercise Medicine, 2(1), e000143. https://doi.org/10.1136/bmjsem-2016-000143
• Craig, C. L., Marshall, A. L., Sjöström, M., Bauman, A. E., Booth, M. L., Ainsworth, B. E., ... & Oja, P. (2003). International physical activity questionnaire: 12-country reliability and validity. Medicine & science in sports & exercise, 35(8), 1381-1395.
• Çevikdizici, M. (2024). Tip 2 diyabetlilerde diyabet farkındalığı ve içgörü ölçeği'nin Türkçe uyarlaması: Güvenirlik ve geçerlik çalışması (Master tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Türkiye).
• Çiftçi, S., & Kutlutürkan, S. (2021). Tip 2 diyabetli hastalara bakım verenlerin diyabetle ilgili bilgi ve farkındalık düzeyleri. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 5(3), 256–265.
• Dinç, N., Güzel, P., & Özbey, S. (2018). Rekreasyonel fiziksel aktiviteler ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(4), 181-186.
• Em, K. (2015). Diyabet tanısıyla izlenen hastalarda yaşam kalitesi ve ilişkili faktörlerin incelenmesi: Türkiye için bir pilot çalışma. Konuralp Medical Journal, 7(2), 76–82.
• Ferry, B. (2022). Sports medicine: Athletes and physically active people with diabetes. FP Essentials, 518, 29–34.
• Kavuran, E., & Yıldız, E. (2020). Tip 2 diyabet hastalarının sağlığı geliştirici davranışlarının değerlendirilmesi. Sağlık ve Toplum, 30(2), 64–69.
• Khan, A. M., Afridi, M. H., Nosherwan, Zeb, S., Khan, M. A., & Wasim, S. (2023). The long-term effects of type 2 diabetes on quality of life. International Journal of Health Sciences, 7(S1), 814–819. https://doi.org/10.53730/ijhs.v7nS1.14275
• Li, D. D., Yang, Y., Gao, Z. Y., Zhao, L. H., Yang, X., Xu, F., ... & Su, J. B. (2022). Sedentary lifestyle and body composition in type 2 diabetes. Diabetology & Metabolic Syndrome, 14(1), 8.
• Liang, Y. Y., He, Y., Huang, P., Feng, H., Li, H., Ai, S., Du, J., Xue, H., Liu, Y., Zhang, J., Qi, L., & Zhang, J. (2024). Accelerometer-measured physical activity, sedentary behavior, and incidence of macrovascular and microvascular events in individuals with type 2 diabetes mellitus and prediabetes. Journal of sport and health science, 14, 100973. https://doi.org/10.1016/j.jshs.2024.100973
• Magliano, D. J., Boyko, E. J., & Atlas, I. D. (2021). What is diabetes? In IDF Diabetes Atlas (10th ed.). International Diabetes Federation. Retrieved from https://www.diabetesatlas.org
• Özdemir, M., Aksoydan, E., Karakaya, R. E., Coşkun, Y., & Kocamış, R. N. (2016). Diyabetik hastaların beslenme alışkanlıkları ve bilgi düzeylerinin metabolik kontrolle ilişkisinin değerlendirilmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 1–17.
• Öztürk, M. (2005). Üniversitede eğitim-ögretim gören öğrencilerde uluslararası fiziksel aktivite anketinin geçerliligi ve güvenirliği ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi (Master Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü)
• Pehlivan, E., & Günaydın, Y. (2014). Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrin Polikliniğine başvuran Tip II diyabetli hastaların HbA1c düzeyleri ve ilişkili faktörler. Annals of Health Sciences Research, 3(1), 6–11.
• Rocha, C. A. G. (2023). The impact of type 2 diabetes mellitus on the quality of life of the elderly. RECIMA21 – Revista Científica Multidisciplinar, 4(3), e432925. https://doi.org/10.47820/recima21.v4i3.2925
• Haylı, Ç. M., Kösem Demir, D., Uyanık, A., Kaplan, N., & Sadıç, E. (2022). Her yaşta diyabet. Iksad Publishing House: Ankara.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi (2014). Çocuk ve Ergenlerde Fiziksel Aktivite. Ankara. Türkçapar, Ü., & Yasul, Y. (2020). Investigation of the basic psychological needs of physical education and sports school students according to several variables. The Journal of Eurasia Sport Sciences and Medicine, 2(2), 33-40.
• Yasul, M. E., Akbulut, T., Yasul, Y., & Çınar, V. (2024). The effects of short-term electromyostimulation exercises and different diet types on body composition in obese women. Journal of Education and Recreation Patterns, 5(2), 130–142.
• Yıldız, A., Özdemir, S. B., Kökcü, E., & Genç, F. T. (2025). Diyabet tiplerine göre yaşam kalitesi, fiziksel aktivite ve uyku düzeylerinin karşılaştırılması. Journal of Innovative Healthcare Practices, 6(1), 19-29.
• Zhu, X., Zhao, L., Chen, J., Lin, C., Lv, F., Hu, S., Cai, X., Zhang, L., & Ji, L. (2021). The effect of physical activity on glycemic variability in patients with diabetes: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Frontiers in Endocrinology, 12. https://doi.org/10.3389/fen