Ortaokul Öğretmenlerinin Okul Dışı Öğrenme Ortamlarına İlişkin Görüşleri

Year 2025, Volume: 12 Issue: 24, 33 - 55, 24.10.2025

Murat Temiz , Emine Kaçmazoğlu

https://doi.org/10.29129/inujgse.1781600

Abstract

Amaç: Bu araştırmanın amacı, farklı sosyoekonomik çevrelerde ve farklı branşlarda görev yapan öğretmenlerin, okul dışı öğrenme ortamları hakkındaki görüş ve deneyimlerini ve öğretmenlerin bu deneyimlerine dayalı olarak okul dışı öğrenme ortamlarını formal eğitimin bütünsel bir parçası haline nasıl getirilebileceğini belirlemektir.

Yöntem: Araştırmanın yöntemi, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik (olgubilim) desenidir. Araştırmanın çalışma grubunu Mersin ilinde, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında görev yapan 39 ortaokul öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Toplanan veriler, nitel veri analiz yöntemlerinden içerik analizi ile çözümlenmiştir.

Bulgular: Öğretmenler, okul dışı ortamlardaki planlı öğrenme sürecinin, öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor gelişimlerine katkı sağladığı, daha etkili, kalıcı, bağlam temelli öğrenmelerin gerçekleştiğini vurgulamışlardır. Ayrıca okul dışı öğrenmenin öğrencilerin iş birliğini, özgüvenlerini ve motivasyonlarını geliştirdiğine, doğayı, kültürlerini, tarihlerini öğrenme ve tanımalarına olanak sağladığını ifade etmişlerdir. Özellikle sosyoekonomik düzeyi düşük öğrenciler için okul dışı öğrenmenin bu açıdan büyük imkanlar yarattığını belirtmişlerdir. Ancak okul dışı öğrenme ortamlarının formal eğitim süreci ile bütünleştirilmesinde ekonomik, lojistik, bürokratik ve zamansal bir çok sınırlılıkları ve zorluklarının bulunduğunu vurgulamışlardır.

Sonuçlar ve Öneriler: Öğretmenlerin görüş ve deneyimlerine dayalı olarak elde ettiğimiz bulgulardan, okul dışı öğrenme ortamlarının örgün eğitim süreci içinde mutlaka yer alması gerektiğine, bu uygulamaların bireysel inisiyatiflerin ötesinde kurumsal ve standart bir çerçeveye oturtulması ve disiplinler arası bir yaklaşımla planlanması ve yürütülmesi gerektiğini önerebiliriz.

Keywords

Okul dışı öğrenme , Okul dışı öğrenme ortamları , Ortaokul öğretmenleri

Ethical Statement

Veriler, gönüllü onam alınarak ve etik ilkelere uyularak toplanmıştır. Etik ihlali yoktur. İnönü Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu, Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulunun, 2025/26 sayılı Etik Kurul Onay raporu ek olarak yüklenmiştir.

Supporting Institution

Bu araştırma için herhangi bir dış fon sağlanmamıştır.

Middle School Teachers’ Opinions On Out-Of-School Learning Environments

Abstract

Purpose: The purpose of this research is to determine the opinions and experiences of teachers from different branches, working in schools with diverse socioeconomic structures, regarding out-of-school learning environments. Based on these experiences of teachers, it is to determine how out-of-school learning environments can be made an integral part of formal education.

Design & Methodology: The research method is a phenomenological design, a qualitative research method. The study group consisted of 39 middle school teachers working in Mersin province during the 2024-2025 academic year. Data were collected using a semi-structured interview form. The collected data was analyzed using content analysis, a qualitative data analysis method.

Findings: Teachers emphasized that the planned learning process in out-of-school environments contributes to students' cognitive, affective, and psychomotor development, resulting in more effective, lasting, and context-based learning. They also stated that out-of-school learning enhances students' cooperation, self-confidence, and motivation, and allows them to learn about and appreciate nature, their culture, and their history. They stated that out-of-school learning creates great opportunities in this regard, especially for students with low socioeconomic status. However, they emphasized that integrating out-of-school learning environments into formal education presents numerous economic, logistical, bureaucratic, and temporal limitations and challenges.
Implications & Suggestions: Based on the findings we obtained from teachers' opinions and experiences, we can recommend that out-of-school learning environments must be integrated into the formal education process. These practices should go beyond individual initiatives, be embedded within an institutional and standardized framework, and be planned and implemented with an interdisciplinary approach.

Keywords

Out-of-school learning , Out-of-school learning environments , Middle school teachers

Ethical Statement

Data were collected with voluntary consent and in accordance with ethical principles. There were no ethical violations. The Ethics Committee Approval Report No. 2025/26 of the İnönü University Scientific Research and Publication Ethics Committee, Social and Human Sciences Scientific Research and Publication Ethics Committee, has been uploaded as an attachment.

Supporting Institution

This research received no external funding.

References

• Ahuja, T. (2022). The alienation and commodification of nature: Fighting the fallacious fetishism of contemporary frameworks through a revolutionary transition. Economic & Political Weekly, 57(19). Akhan, O. ve Kaymak, B. (2020). Tarih öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies, 15, 6.
• Arabacı, S. ve Dönel-Akgül, G. (2020). Okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik fen bilgisi öğretmenlerinin görüşleri. International Journal of Scholars in Education, 3(2), 276-291. Avcı, G. ve Gümüş, N. (2020). The effect of outdoor education on the achievement and recall levels of primary school students in social studies course. Review of International Geographical Education (RIGEO), 10(1), Special Issue, 171-206.
• Bamberger, Y., & Tal, T. (2007). Learning in a personal context: Levels of choice in a free choice learning environment in science and natural history museums. Science Education, 91(1), 75-95. Bakar, F., Avan, Ç., Aydınlı, B., Şeker, F. ve Turgut, B. (2021). “Effects of nature education on environmental knowledge and attitude as an out of school learning environment”, Academia Journal of Nature and Human Sciences, 7(1), 2021: 1-18.
• Batman, D., Aslan, A., ve Durukan, Ü. G. (2022). Okul dışı öğrenme ortamları kılavuzlarının fizik, kimya ve biyoloji öğretmenleri üzerindeki etkileri. Hacettepe University Journal of Education. 37(2), 485-522. Bayburtlu, Y.S. (2020). Okul dışı öğrenme ortamlarının türkçe dersi ünitelendirilmiş yıllık planlarına yansımaları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9 (5), 3835-3852.
• Bilasa, P., ve Taşpınar, M. (2017). Hayat boyu öğrenme kapsamında anahtar yeterliliklerin belirlenmesi: Türkiye için durum analizi. Milli Eğitim Dergisi, 46(215), 129-144.
• Blatt, E., & Patrick, P. (2014). An exploration of pre-service teachers’ experiences in outdoor ‘places’ and ıntentions for teaching in the outdoors. International Journal of Science Education, 36(13), 2243–2264. Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. Büyükkaynak, E., Ok, Z. ve Aslan, O. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin fen eğitiminde okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik görüşleri. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016(1), 43-60. Cirit Gül, A. Tağrikulu, P., & Omca Çobanoğlu, E. (2023). Öğretmenlerin okul dışı öğrenme ortamlarını düzenlemeye ilişkin yeterliliklerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 1462-1499
• Council of Europe. (2024). Formal, non-formal and in formal learning. https://www.coe.int/en/web/lang-migrants/formal-non-formal-and-informal-learning.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2018). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (4th ed.). Sage Publications. Çağlayan, E. (2020). Sanat eğitiminin geleceğinde okul dışı öğrenme ortamlarının yeri ve önemi. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 5(2), 145-158. Çakmak, Z., Akgün, A. H. ve Salur, M. (2021). Sosyal bilgiler eğitiminde proje tabanlı öğretim ile ilgili çalışmaların analizi: bir meta-sentez çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(3), 1224-1245. Çebi, H. ve Arslan, M. (2019). Okul dışı öğrenme ortamlarının öğrencilerin fen bilimleri dersine karşı ilgi ve tutumlarına etkisi. Yıldız Journal of Educational Research, 4(2), 1-35.
• Çetin Yaşar, B. (2021). Okul yöneticilerinin, öğretmenlerin, öğrencilerin ve velilerin okul dışı öğrenmeye ilişkin görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Çetingüney, H. & Büyük, U. (2022). Fen öğretiminde okul dışı öğrenme faaliyetlerine yönelik öğretmen öz yeterlik inançları. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(2), 33-65. Çetinkaya, H.K. (2023). Fen bilgisi öğretmen adaylarının okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin tutum ve görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Çiçek, Ö. ve Saraç, E. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarındaki yaşantıları ile ilgili görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 504-522.
• Dawson, E. (2014). “Not designed for us”: How science museums and science centers socially exclude low-income, minority ethnic groups. Science Education, 98(6), 981-1008. Demir, N. ve Öner Armağan, F. (2018). Okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik fen bilgisi öğretmenlerinin görüşleri: Planetaryum. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(30), 4241-4248. https://doi.org/10.26450/jshsr.861
• Deschamps A, Scrutton R and Ayotte-Beaudet J.P. (2022). School-based outdoor education and teacher subjective well-being: An exploratory study. Frontiers in Education, 7:961054. doi: 10.3389/feduc.2022.961054 Earthwatch Education. (2024). Outdoor learning guide. https://tinyforest.earthwatch.org.uk/images/resources/Outdoor-learning-guide.pdf
• El-Aasar, M., Shafik, Z., & Abou-Bakr, D. (2024). Outdoor learning environment as a teaching tool for integrating education for sustainable development in kindergarten, Egypt. Ain Shams Engineering Journal, 15(4). Erdoğan, A. (2023). Sınıf öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamları kullanımlarına yönelik öz yeterlik algılarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]
• Ergün, P. ve Aslan, H. (2023). Okul dışı sosyal etkinliklerde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 8(2), 61-73.
• Ertaş, H. (2012). Okul dışı etkinliklerle desteklenen eleştirel düşünme öğretiminin, eleştirel düşünme eğilimine ve fizik dersine yönelik tutuma etkisi. [Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Eshach, H. (2007). Bridging in-school and out-of-school learning: Formal, non-formal, and informal education. Journal of science education and technology, 16, 171-190. https://doi.org/10.1007/s10956-006-9027-1 European Commission. (2022). Proposal for a council recommendation on learning for environmental sustainability (COM (2022) 11 final). European Commission. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52022DC0011
• Fallik, O., Rosenfeld, S., & Eylon, B. S. (2013). School and out-of-school science: a model for bridging the gap. Studies in Science Education, 49(1), 69–91. https://doi.org/10.1080/03057267.2013.822166
• Glowinski, I., & Bayrhuber, H. (2011). Student labs on a university campus as a type of out-of-school learning environment: Assessing the potential to promote students’ interest in science. International Journal of Environmental & Science Education, 6(4), 371–392. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/265160153
• Gökçe, S. F. (2023). Türkiye'deki müzecilik anlayışının sosyolojik açıdan incelenmesi. ETÜT Dergisi, 8, 59-68.
• Güveri, B. & Orhan, A.T. (2024). Sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi öğretiminde okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin görüşleri. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 48 (2), 179-188
• Gray, T. (2018). Outdoor learning: not new, just newly important. Curriculum Perspectives, 38, 145–149. https://doi.org/10.1007/s41297-018-0054-x
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151), 30-43.
• Henriksson, A.-C. (2018). Primary school teachers’ perceptions of out of school learning within science education. LUMAT: International Journal on Math, Science and Technology Education, 6(2), 9–26. https://doi.org/10.31129/LUMAT.6.2.313
• İnce, S. ve Akcanca, N. (2021). Okul öncesi eğitimde okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik ebeveyn görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 172-197. Jančaříková, K., Kroufek, R., Modrý, M., & Vojíř, K. (2020). Alienation from nature and its impact on primary and pre-primary education. Pedagogika, 70(5), 509–532.
• Johnson, M., & Majewska, D. (2022, September). Formal, non-formal, and informal learning: What are they, and how can we research them? Cambridge University Press & Assessment Research Report. https://doi.org/10.17863/CAM.110841
• Jucker, R., & von Au, J. (2022). Outdoor learning – Why it should be high up on the agenda of every educator: Introduction. R. Jucker & J. Von Au (Eds.) High-quality outdoor learning: Evidence-based education outside the classroom for children, teachers and society in (pp. 1-26). Cham: Springer International Publishing.
• Karbeyaz, A., & Karamustafaoğlu, O. (2021). Okul dışı öğrenme ortamlarının öğretime katkısı hakkında sınıf öğretmenlerinin görüşleri üzerine bir inceleme. İstanbul Journal of Social Sciences, 29, 1-20. Karbeyaz, A., Karslı, G. & Kurt, M. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarında karşılaştığı sorunlar ve çözüm yolları. International Social Sciences Studies Journal, 9 (117), 9327-9339. http://dx.doi.org/10.29228/sssj.734 62
• Kars İl Milli Eğitim Müdürlüğü. (2019). Okulum Kars okul dışı öğrenme ortamları kılavuzu. https://kars.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/23112529_Okul_DYYY_OYrenme_OrtamlarY_KYlavuzu.pdf Karslı, G. ve Kurt, M. (2022). 2012-2021 yılları arası Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamları konulu araştırmaların incelenmesi: doküman analizi. EKEV Akademi Dergisi 26(92), 86-104.
• Kaya, O. P. (2019). Ortaokul öğrencilerine verilen afet bilinci eğitiminin öğrencilerin bilgi düzeyleri üzerine etkisi: Gümüşhane örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Kervankıran, I. (2014). Dünyada değişen müze algısı ekseninde türkiye’deki müze turizmine bakış. Electronic Turkish Studies, 9(11), 345-369.
• Kırnık, D. (2025). Sınıf öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarının kullanımına ilişkin görüşleri. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 10(1), 126-141 Kiviranta, L., Lindfors, E., Rönkkö M.-L., & Luukka, E. (2024). Outdoor learning in early childhood education: exploring benefits and challenges, Educational Research, 66(1), 102-119.
• Kozaner Yenigül, Ç. (2021). Out-of-school learning environments in the context of social studies teaching (the field trip method) Ö. Akman, F. O. Atasoy & T. Gür, (Eds.), Education, social, health and political developments in Turkey between 2000-2020, in (pp. 194-216). ISRES Publishing. Kubat, U. (2018). Okul dışı öğrenme ortamları hakkında fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (48), 111-135. Laçin-Şimşek, C. (2020). Fen öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları. Nobel Yayıncılık.
• Mann, J., Gray, T., Truong, S., Sahlberg, P., Bentsen, P., Passy, R., Ho, S., Ward, K., & Cowper, R. (2021). A systematic review protocol to ıdentify the key benefits and efficacy of nature-based learning in outdoor educational settings. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(3), 1–10. Metin Göksu, M., & Somen, T. (2018). Opinions of social studies prospective teachers on out-of-school learning. European Journal of Educational Research, 7(4), 745-752. doi: 10.12973/eu-jer.7.4.745
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024a). Fen bilimleri dersi öğretim programı (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). MEB Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024b). Matematik dersi öğretim programı (1, 2, 3 ve 4. sınıflar). MEB Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024c). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (4, 5, 6 ve 7. sınıflar). MEB Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2020). https://ankara.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_01/09093543_Okul_dYYY_Ortaokul.pdf Millî Eğitim Bakanlığı, (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara.
• National Research Council (2009). Learning Science in Informal Environments: People, Places, and Pursuits. Washington, DC: The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/12190. Natural England Commissioned Report [NECR]. (2012). Learning in the Natural Environment: Review of social and economic benefits and barriers. https://publications.naturalengland.org.uk/file/1322812
• Neher-Asylbekov, S., & Wagner, I. (2023). Modelling of interest in out-of-school science learning environments: A systematic literatüre review. International Journal of Science Education, 45(13), 1074-1096. Oberle, E., Zeni, M., Munday, F., & Brussoni, M. (2021). Support factors and barriers for outdoor learning in elementary schools: a systemic perspective. American Journal of Health Education, 52(5), 251–265.
• Öner, G. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ‘okul dışı tarih öğretimi’ne ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Turkish History Education Journal, 4(1), 89-121. Özsoy, V., Dilli, R., Karakaya, Ü., Bıyıklı, N. ve Çalık, Ş. (2017). Doğal, tarihi ve kültürel mekânlar ile bilim merkezlerinin yaygın öğrenme ortamı olarak kullanılması. Milli Eğitim Dergisi, 46(214), 477-488.
• Patchen, A. K., Rakow, D. A., Wells, N. M., Hillson, S., & Meredith, G. R. (2022). Barriers to children’s outdoor time: teachers’ and principals’ experiences in elementary schools. Environmental Education Research, 30(1), 16–36. Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods (4th ed.). Sage.
• Prince, H. E., & Diggory, O. (2023). Recognition and reporting of outdoor learning in primary schools in England. Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, 1–13
• Richmond, D., Sibthorp, J., Gookin, J., Annarella, S., & Ferri, S. (2017). Complementing classroom learning through outdoor adventure education: out-of-school-time experiences that make a difference. Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, 18(1), 36–52. Rickinson, M., Dillon, J., Teamey, K., Morris, M., Choi, M. Y., Sanders, D., & Benefield, P. (2004). A review of research on outdoor learning. National Foundation for Educational Research and King’s College London.
• Sabo, H. M. (2010). Why from early environmental education? Online Submission, 8(12), 57-61 Saraç, H. (2017). Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin yapılan araştırmalar: İçerik analizi çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(2), 60-81.
• Sert-Çıbık, A. ve Emrahoğlu, N. (2008). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının fen bilgisi dersinde öğrencilerin mantıksal düşünme becerilerinin gelişimine etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 51-66.
• Shaw, R., Sakurai, A. & Oikawa, Y. (2021). New realization of disaster risk reduction education in the context of a global pandemic: Lessons from Japan. International Journal of Disaster Risk Science, 12, 568–580.
• Shume, T. J., & Blatt, E. (2019). A sociocultural investigation of pre-service teachers’ outdoor experiences and perceived obstacles to outdoor learning. Environmental Education Research, 25(9), 1347–1367.
• Sjöblom, P., Eklund, G., & Fagerlund, P. (2021). Student teachers’ views on outdoor education as a teaching method−two cases from Finland and Norway. Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, 23(3), 286–300. https://doi.org/10.1080/14729679.2021.2011338
• Stefanidou, C., & Panagopoulou, M. (2019). Informal science education in the footsteps of galileo’s dialogue. Advances in Historical Studies, 8, 175-191.
• Stokken, R., & Børsen, T. (2020). Scientific literacy in a digital world. In L. J. Halvorsen, R. Stokken, W. M. Rogne, & I. J. Erdal (Eds.), Digital samhandling: Fjordantologien 2020 (pp. 15–39). https://doi.org/10.18261/9788215037394-2020-02
• Şen, A. İ., Oktay, Ö., Yüksel, T., Delen, İ., Bilek, M., Skoršepa, M., Lindner, M., Milanovic, V., Rusek, M., & Kmeťová, J. (2021). Out-of-school learning in European countries, An intellectual output of the 2019-1-TR01-KA203-074692 Developing an Out-ofSchool Learning Curriculum for Teacher Education Programs (DOSLECTEP) Project, Hacettepe University. Şentürk, E. (2015). Field trips to science centers: Teachers’ perspectives, roles, and reflections [Yayımlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Tatar, N. ve Bağrıyanık, K. E. (2012). Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin okul dışı eğitime yönelik görüşleri. İlköğretim Online, 11(4), 882-896.
• Thwe, W. P., & Kálmán, A. (2023). Lifelong learning in the educational setting: A systematic literature review. Asia-Pacific Education Researcher, 32(6), 589–599. https://doi.org/10.1007/s40299-023-00738-w
• Torun, Ü., (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının okul dışı öğrenmeye yönelik görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Türkiye Bilimler Akademisi (TUBA). (2019). Bilim merkezleri değerlendirme raporu, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, TÜBA Raporları No: 32 United Nations. (2015, Eylül 25). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development (A/70/L.1). United Nations
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2020). Education for sustainable development. A roadmap. #ESDfor2030. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. van Dijk-Wesselius, J. E., van den Berg, A. E., Maas, J., & Hovinga, D. (2020). Green schoolyards as outdoor learning environments: Barriers and solutions as experienced by primary school teachers. Frontiers in Psychology, 10, 2919.
• World Economic Forum (WEF). (2024). The global risks report 2024. https://www.weforum.org/reports/global-risks-report-2024.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı). Seçkin Yayıncılık.