Çocukların Resimlerinden Sokak ve Mahalle İlişkilerini Tartışmak: Sütlüce ve Örnektepe Mahalleleri

Year 2019, Volume: 7 Issue: 2, 516 - 542, 29.09.2019

Yasemin Çakırer Özservet

https://doi.org/10.14782/ipsus.623450

Abstract

Sokak ve mahalle ilişkileri sosyal dokuyu dikkate almaksızın ele alınan dönüşüm hareketlerinden

dolayı, kent yaşamında anlamını yitirmek üzeredir. Sosyal dokunun tehlikeli biçimde değişimine

sadece slogan cümlelerle önlem alınamayacağı ortadadır. Mevcuttaki sosyal dokunun mekânla bağını

ortaya çıkarmak, bu noktada oldukça verimli sonuçlar üretecektir. Bu çalışmanın amacı, çocukların

içinde yaşadıkları kentsel mekâna, diğer bir deyişle yapılı çevre ve sosyal dokuya ilişkin algılarını,

kendi sokak ve mahallelerine ilişkin çizdikleri resimlere ve söylemlerine dayalı olarak incelemektir.

Çocukların üzerinden, onların anlatımlarıyla mevcut kentsel dokulara yönelik algıları temellendirmek,

kent okuma literatürüne farklı bir bakış açısı kazandırabilir. Mevcut dokunun çocuk zihnindeki

yerini ölçmek, yeni mekânları tasarlamaya ve sosyal dokunun aktarımına önemli katkı sağlayacaktır.

Çocukların yaşadıkları kentsel mekânla ve çevresiyle olan ilişkisine odaklanan çalışmalar, çalışma sayısı

olarak yetersizdir ve bu çalışma da bu ihtiyacı karşılamak üzere yola çıkmıştır. Çalışmaya konu olan

Beyoğlu ilçesinde yer alan iki mahallenin (Sütlüce ve Örnektepe) tarihi çok eskilere dayanmaktadır.

Bu bölge aynı zamanda kentsel yatırımların odağı konumundadır ve yakın zamanda hızlı bir değişime

uğramaya başlamıştır. Kentsel dönüşüme de konu olan bu iki mahalle, henüz tamamıyla değişmeden bu

bölgenin çocuklarının mahalleleriyle ilişkileri, az da olsa doğayla bağlantıları, çocuk mekânlarına olan

ihtiyaçları bu çalışmayla tartışmaya açılmaktadır. Bu iki mahallede yer alan iki ilköğretim okulunda

(Sütlüce Cemal Artüz İÖO ve Örnektepe Neşe Alten İÖO) okuyan (22+26) 48 7. sınıfa giden çocuğun

kendi mahallelerini resmetmeleri, daha sonra resimlerini anlatmaları ve bu resimlerin değerlendirmesi

çalışmanın kurgusunu oluşturmaktadır. Çocukların çizdikleri resimlerden, sokak ve mahallelerine

yönelik duyguları okunduğunda daha insani ve yeşil bir çevrede yaşayan çocukların bunu resimlerine

yansıttıkları görülmüştür. Yapılı çevrenin kendilerine pek fazla alan bırakmadığı yerleşimde yaşayan

çocukların ise bunu resimlerinde açıkca vurguladıkları görülmüştür.

Keywords

Beyoğlu, Sokak ve Mahalle Algısı, Çocuk Resimlerini Okumak, Sütlüce ve Örnektepe

Discussing Street and Neighborhood Relations from Children’s Paintings: The Case of Sütlüce and Örnektepe Neighborhoods

Abstract

Regardless of social texture, the neighbourhood and street relationships are about to lose its meaning

in the city life because of the transformation movements handled. It is obvious that it is impossible to

take precaution only with catchwords for the dangerous shift in social texture. Finding out the bindings

between present social texture and the place will produce quite fruitful consequences. The purpose

of this study is to examine the perceptions of the children about the urban space, in other words the

built environment and social texture, based on their paintings and discourses on their own streets

and neighborhoods. Through the children, with their expressions, grounding the perceptions about

current urban textures might bring a different point of view to urban reading literature. Measuring the

location of the existing urban fabric in the child’s mind will contribute to the design of new spaces and

the transfer of the social texture.The studies which focus on the relationship between children and the

places wherein they live and the environment of them are in general insufficient and this study departs

in order to satisfy this need. The history of the two neighborhoods (Sütlüce and Örnektepe) in the

Beyoğlu district is very old. This region is also the focus of urban investments and has recently begun

to undergo rapid changes. These two neighbourhoods which are also subject to urban transformation,

the relationship of this region’s children with their environment before it is changed completely, their

bindings with nature even if it is a few and their need to the child places are discussed in this article. In

two primary schools (Sütlüce Cemal Artüz Primary School ve Örnektepe Neşe Alten Primary School)

in these two neighborhoods (22 + 26), 48 children attending the 7th grade are portraying their own

neighborhoods, then telling their paintings and evaluating these pictures. It is seen that children who

are living in a more humane and green environment reflect their emotions in their paintings. It is

observed that the children living in the settlement where the built environment does not leave much

space to them clearly emphasized this in their paintings

Keywords

Beyoğlu, Perceptions about Street and Neighbourhood, Reading Children's Drawings, Sütlüce and Örnektepe

References

• Acer, D. ve Ersoy, Ö. (2003) “Sanat Eğitiminin Okul Öncesi Dönem Çocuğu İçin Önemi”, Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Dergisi, Cilt:5, sayı:9, s.83-92. Acer D. ve Çakır-İlhan, A. (2004) “Çocuk resimlerinin Gelişimsel İncelenmesi”, Erken Çocukluk Eğitiminde Sanat Sempozyumu, Ankara,2-3 Aralık. Ayaydın, A. (2011) ”Çocuk Gelişiminde Bir Oyun Olarak Sanat ve Resim”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37):303-316. Aydemir, D. (2011) “Sanatın Terapötik (Tedavi edici) Süreçlerdeki Rolü ve Çocuk Resimlerini Çözümleme Yöntemlerine Katkısı”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Güzel Sanatlar Eğitimi ABD, Samsun. Barre, F. (1984) Çocuk ve mekân ya da Yitirilmiş Kent. (Çev: Murat Güvenç.) Mimarlık Dergisi-84/9. Sayı: 207. İstanbul: 15-17. Baştürk, A. Basri M. ve Altun, L. (2001) “İstanbul Büyükşehir Belediyesi Haliç Dönüşüm Projeleri”, Haliç 2001 Sempozyumu, İSKİ, İstanbul, ss. 36-64. Batı, D, (2012) “4-12 yaş çocuk resimleri ve onların iç dünyalarının resimlerine yansıması”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Güzel sanatlar eğitimi ABD, İzmir. Bilgin, N. (1984) “Çocuk(lar) ve mekân(lar)”, Mimarlık Dergisi-84/9. Sayı: 207. İstanbul ss. 18-22. Birol, G. (2008) “Çocuk dostu kent neresidir?”, Megaron:Balıkesir, Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi Dergisi, Aralık 2008, ss. 10-13. Burns, R. C., & Kaufman, S. (1972) Actions, Styles and Symbols in Kinetic Family Drawings, New York: Routledge Taylor & Francis Group. Buyurgan, S. (2001) “Bir Çocuğun Altı Dokuz Yaş Arası Çizgisel Gelişimi”, Gazi Sanat, sayı:2, s.31-44. Çakırer-Özservet, Y. (2013) “Tasarımda insan odağını kaybetmemek için kentli çocuklar ve resmettiklerine bakmak”, “Sağlıklı Çevre – Sağlıklı Tasarım”, Çevre Tasarım Kongresi – Uludağ Üniversitesi, 12-13 Aralık, Bursa, Kongre Kitabı, ss.309-324. Çakırer-Özservet, Y. ve Doğan, E. (2014) “Creating a public space for children in the city’s center: The case of Kasımpaşa-Turabibaba Library in İstanbul”, 26th. International Building Life Fair and Congress “Re-Invention of City Center”, proceedings. 3-5 April, p.493-504. Bursa. (ISBN: 978.605.0106008). Çakırer-Özservet, Y. (2014a) “Katılım Merdiveni ve Çocukları Kente Katma Çabalarımız,” Marmara Life (Marmara Belediyeler Birliği Dergisi). 1(35):60-63. Çakırer-Özservet, Y. (2014b) “İstanbul Sütlüce-Halıcıoğlu Bölgesi Yerleşim Dokusunun Dönüşümü”, Artium Dergisi, Cilt 2, Sayı : 43-57. Çakırer-Özservet, Y. (2014c) “Çocuk Dostu Şehir Atölyesi” (https://www.academia. edu/8028484/%C3%87ocuk_Dostu_%C5%9Eehir_At%C3%B6lyesi) Çakırer-Özservet, Y. (2015a) “Şehirle İmtihan edilen Çocuk”, İstanbul Şehir Üniversitesi III. Psikoloji Günleri kapsamında sunum, 16 Mayıs. İstanbul. Çakırer-Özservet, Y. (2015b) “Geleneksel Çocuk Oyunları İçin Sokak Temelli Geleneksel Oyun Alanlarının Yeniden Keşfi”, I. Uluslararası Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı – Tam Metin Bildiri Kitabı (içinde), 1(1), ss. 264-269. Çakırer-Özservet, Y. (2015c) “Kentli Çocukların Hayali Sokakları: Beyoğlu Sütlüce-Örnektepe Bölgesi”, (içinde) I. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı (16-17 Nisan 2015). IV. Cilt. (Eds. Mustafa Altunoğlu ve Şerife Geniş). S:1146-1159. Çakırer-Özservet, Y. (2015d) “Türkiye’de Çocuk ve Şehir İlişkisi Üzerine Yapılmış Çalışmalar”, (içinde) Çocukların Şehri Üzerine (Eds. Y. Çakırer-Özservet ve E. Küçük). MBB yayınları. ss.20-50. Çakırer-Özservet, Y. (2015e) “Okmeydanı Piripaşa İlköğretim Okulunda Risk Altındaki Çocuklar ve Resmettikleri”, (içinde). Çocukların Kentsel Mekân Algısı (Y.Çakırer-Özservet): 77-97. Çakırer-Özservet, Y. (2018) “Kent Havası Çocuğu Özgür Kılar mı?”, “Çocuğun Özgürlüğü Üzerine Yazılar” kitabı içerisinde. Astana Yayıncılık (Yayımlanma aşamasında). Duman, G. Ç. (2006) “Çocuğun Zihinsel Gelişimi İle Sanatsal Gelişimi Arasındaki İlgi”, Basılmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Gökmen, H.S. (2006) “Konutta Çocuk Var mı?”, Ege Mimarlık Dergisi, Dosya, 2-57. s.22-25. Gür, Öymen, Ş. (1997) “Mimari ve Çocuk-Türkiye Örneğinde Çocuğun mekân Örgütlenmesindeki Yeri”, (Ed: Bekir Onur.) Çocuk Kültürü. I. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi. Ankara: 209-270. Hart R. (1979) Children’s Experience of Place. Irvington: New York. Hart, R.A. (1992) “Children’s Participation:From Tokenism to Citizenship”, Innocenti Essays 4. UNICEF ICDC Florence. Holloway, L. and Hubbard, P. (2001) People and Place: The Extraordinary Geographies of Everyday Life, Edinburg Gate: Pearson Education Limited. Lynch K. (1977) Growing up in Cities. MIT Press: Cambridge. Malchiodi, C.A. (1998). Understanding Children’s Drawings. Guilford Publications. Matthews H. (1992) Making Sense of Place. Hemel Hempstead: Harvester/Wheatsheaf. Mulcahey, C. (2002) “Take-Home Art Appreciation Kits for Kindergarthens and Their Families”, Young Children, Vol.57, n.1, p.80-87. Oğuz, M. (2016). “Increasing The Urban Mobility Of Migrant Women:Transferring Experience From Berlin To Istanbul – a Pilot Study In Kurfali, Kartal”, PhD Thesis, İTÜ FBE, İstanbul. Parin, S. ve Bilan, S. (2007) “Devlet ve çocuk ilişkisi bağlamında sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumları üzerine bir analiz”. Sosyoloji Dergisi / 3. Dizi 14. Sayı. s.119-128. Schirrmacher, R. (1998) Arts and Creative Development for Young Children. USA, Delmar Publishers Inc. Tandoğan, O. (2014) “Çocuk İç in Daha Yaşanılır Bir Kentsel mekân: Dünyada Gerçekleştirilen Uygulamalar”, Megaron, 9(1):19-33. Temel, A. T. (2009) “Gayrımenkul yatırım aracı olarak otel yatırımları: Sütlüce Bölgesinde “Hilton Garden Inn Haliç” Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İTÜ FBE, İstanbul. Uysal, M ve Selvi, F. (2012) “İlköğretim çağı çocuklarının mimari obje olarak Anıtkabir’i algılayışı ve biçimsel ifadesi”, ZfWT Vol. 4, No. 2. Ward, C. (1990a) The child in the city, London: Architectural press (2nd ed.), Ward, C. (1990b) The child in the county, London: Bedford square press (2nd ed.). Url 1 Beyoğlu Büyük Dönüşüm (http://www.beyoglubuyukdonusum.com/sutluce-ornektepe/anasayfa/ Sutluce-Ornektepe/4/0/0) Erişim tarihi: 20.06.2015 Url 2 Örnektepe Sütlüce Proje Bilgileri (http://www.beyoglu.bel.tr/projeler/detay/Ornektepe-Ornek- Olacak/160/905/0) Erişim tarihi: 08.11.2018. (Footnotes) 1 Burada kendisini çizme durumu ikincil olarak değerlendirilmiş ve toplam sayı dışında ele alınarak okunmalıdır.