Şâfiî muhaddis İbnü’s-Salâh’ın Mukaddime’si ve bu eser esas alınarak telif edilen
İbn Hacer el-Askalânî’nin Nuhbetü’l-fiker ve Nüzhetü’n-nazar’ı ile Irâkī’nin
Elfiyye’si hadis usulü literatürünün en temel metinlerini oluşturmaktadır. Bu metinler
Hanefîler tarafından da medreselerde ders kitabı olarak kullanılmıştır. Hadis
usulü tedrisatındaki bu işlevleri sebebiyle Hanefî âlimleri mezkûr eserleri esas
alan ihtisar, manzume, şerh, hâşiye ve ta‘lik gibi çeşitli türlerde çalışmalar kaleme
almıştır. Fakat Mukaddime temelli eserlerden üzerinde en çok ilmî mesaî sarfedilen
İbn Hacer’in Nuhbetü’l-fiker’i ve Nüzhetü’n-nazar’ı olmuştur. Hanefîler tarafından
doğrudan Mukaddime’yi esas alan iki adet çalışma yapılmışken, Nuhbetü’lfiker
ve Nüzhetü’n-nazar üzerine yirmi dört, Elfiyye üzerine ise beş adet çalışma
kaleme alınmıştır. Her ne kadar hadis usulü literatürünün oluşumunda Şâfiî
âlimlerinin belirgin bir etkisi olsa da Mukaddime temelli literatür çerçevesinde
tespit edilen otuz bir adet çalışma ile Hanefî âlimleri de bu alana önemli bir katkı
yapmışlardır. Ancak hâlihazırda bu çalışmalardan sadece on beşi neşredilmiştir.
Hanefîler, Şâfiî ulemâsı tarafından telif edilmiş bu usul metinlerini esas almış olsalar
da mürsel hadis meselesinde gözlendiği üzere ihtilâflı konularda genellikle
kendi mezhep anlayışlarını ihmal etmemişlerdir. Zira mürsel hadisin delil oluşu
konusunda özellikle şerh türü eserlerde Hanefî fıkıh usulündeki anlayışa paralel
bir tutum sergilendiği görülmektedir. Hanefî şârihleri, mürseli zayıf hadis kategorisinde
değerlendiren Şâfiî müelliflerinin görüşüne katılmamış ve mürsel hadisi
hüccet kabul eden kendi mezheplerinin anlayışını delillendirmeye çalışmışlardır.
Muqaddima, written by the Shafii muhaddith Ibn al-Salah, and the works building
on Muqaddima, Ibn Hajar’s Nukhba and Nuzha and Iraqi’s Alfiyya, are the
principle texts related to hadith methodology. These texts have been used as textbooks
in madrasahs by Hanafis. Hanafi scholars have written several works, like
ikhtisar, sharh, hashiyya, manzuma and ta’liq based on these books because of
their significance in the education of hadith methodology. However, Nukhba and
Nuzha are the most widely studied books among the works based on Muqaddima.
Hanafi scholars wrote two works built directly upon Muqaddima whereas they
produced twenty-four works on Nukhba and Nuzha, and five works on Alfiyya.
Although Shafiis have had a significant influence on formation of literature on
hadith methodology, thirty-one studies analyzed in this article show that Hanafis
made a significant contribution to this field, as well. Nevertheless, only fifteen
studies among these are currently published. Even if Hanafis have built on these
texts written by Shafii scholars, they have adopted their own doctrine, as evident
in the case of mursal hadith. In a similar fashion to the literature of Hanafi legal
doctrine, they approved the use of mursal hadith as a legal proof, in stark contrast
to Shafii authors, who consider mursal among weak hadiths.
Subjects | Religious Studies |
---|---|
Journal Section | Makaleler |
Authors | |
Publication Date | December 1, 2016 |
Published in Issue | Year 2016 |