Sahîh-i Buhârî’nin Sultan II. Abdülhamid’in emriyle yapılan Bulak baskısında
İstanbul’dan Mısır’a gönderilen ve baskıya esas kabul edilen yazma nüshanın
Yûnînî’nin (ö. 701/1302) asıl nüshası olup olmadığı, bu mühim nüshanın basıldıktan
sonraki âkıbeti, bu baskıda başka hangi yazmaların kullanıldığı ve Yûnînî
nüshasının kopyaları hakkında, Yûnînî’ye dair çalışmaların azlığı ve kaynakların
yetersizliği sebebiyle belirsizlikler mevcuttur. Bu belirsizlikleri gidermek amacıyla
Türkiye’deki zengin yazma eser külliyatını kullanarak yaptığımız bu çalışmada
Yûnînî’nin aslının Türkiye’de olmadığını, Ezher ulemâsı tarafından yapılan Bulak
baskısında Yûnînî’nin en önemli kopyası kabul edilen Abdullah b. Sâlim el-Basrî
(ö. 1134/1722) nüshasının esas alındığını, bunun yanında Muhammed el-Mizzî,
Bedrânî ve Takıyyüddin es-Sübkî nüshaları ile Hâfız Yûsuf el-Mizzî’nin tashih ettiği
Muhammed b. İlyâs nüshasının kullanıldığını tespit ettik. Türkiye’de bulunan
Abdullah b. Sâlim nüshalarını ve Yûnînî’nin diğer kopyalarını tanıttık. Konuyla
ilgili olarak Yûnînî öncesi ve sonrası benzer gayretlerin olduğunu ortaya koymak
amacıyla İbn Hacer’in çok önemsediği Sagānî nüshasından ve İslâm âleminde
Buhârî’nin ilk baskısını gerçekleştiren Sehârenpûrî’nin hâşiyesinden bahsettik. Bir
kısmı araştırmacıların elinde olan ama ne olduğu farkedilemeyen, bir kısmı ise hiç
bilinmeyen bu nüshaların ve bu makalede yer alan bazı bilgilerin yeni çalışmalara
kapı aralamasını ümit ediyoruz.
It is unclear whether the manuscript sent from Istanbul to Egypt to be used for the
Bulak printing of Sahīh al-Bukhārī, made on the order of Sultan Abdülhamid II, is
the main Yūnīnī (d. 701/1302) copy. Nor is it clear what happened to the manuscript
after the printing or what other copies were used. These uncertainties are due
to the scarcity of works on Yūnīnī and the insufficiency of sources. In this paper
we have tried to eliminate some of these uncertainties by using the rich collection
of manuscripts in Turkey. It has been determined that the original copy of Yūnīnī
does not exist in Turkey and that the Bulak printing made by scholars of al-Azhar
was based on the copy of Abdullah b. Sālim al-Basrī (d. 1134/1722), the most eminent
copy of Yunini manuscript, as well as those of Muhammed al-Mizzī, Bedrānī
and Taqī al-dīn al-Subkī and that of Muhammed b. Ilyas, revised by Hāfiz Yusuf
al-Mizzī. We have provided information about the copies by Abdullah b. Sālim
and other Yūnīnī manuscripts found in Turkey. To show that there were similar
efforts both before and after Yūnīnī, we have also mentioned the copy of Sagānī,
which was praised by Ibn Hajar al-Askalānī, as well as the gloss by Sehārenfūrī
who made the first print of Sahīh al-Bukhārī in the Muslim world. It is hoped that
the copies and the information presented in this paper will lead to some further
works on the topic.
Subjects | Religious Studies |
---|---|
Journal Section | Makaleler |
Authors | |
Publication Date | June 1, 2017 |
Published in Issue | Year 2016 |