İsnâdın Satır Araları

Year 2020, , 281 - 285, 11.07.2020

Halit Özkan

https://doi.org/10.26570/isad.754351

Abstract

Sağlam bir isnad bilgisi hadisle iştigal edenlerin en çok ihtiyaç duyduğu şeylerden biridir. Bir hadisi okuyup da onun senedindeki râvilerin birbirleriyle ilişkilerini, zamanını, mekânını gözünde canlandırabilmek, varlığından bile haberdar olunmayan bir kitap hakkında bilgi edinmek yahut şimdi dünya çapında tanınan bir âlimin ilim tahsiline başladığı gençlik yıllarından bir sahne yakalamak herkesin kârı olmayıp yıllar süren hadis okumaları ve isnad araştırmalarıyla elde edilebilecek bir beceridir. İsnad çalışmak dışarıdan çok soğuk, cazip tarafı bulunmayan bir iş gibi görünür. Ama isnadın kıymetini bilenler, onu sadece hadisleri günümüze ulaştıran bir araç olarak görmezler ve isnad incelemelerinin aynı zamanda ilim tarihi yazmak için de verimli bir alan olduğunu bilirler. 1200 yıl önceki bir muhaddisin sıradan saydığı için tesadüfen isnada kaydettiği ve aynı sebeple kaynağı unutulmuş bir bilgi, isnada nasıl bakacağını bilenlerin nazarında önem arzedebilir. Ne var ki bu kabil bilgilerin kaynağını, yerini, zamanını, anlamını araştırmak büyük emek ister. Zira dışarıdan bakıldığında karşımızda çoğu zaman kimin neyi söylediği bilgisinin dahi bulunmadığı, yedi sekiz ismin peş peşe sıralandığı bir senedden başka bir şey yoktur. Geçmişte âlimler isnaddaki unsurları yılların verdiği tecrübeyle ve içinde bulundukları ilmî ortamın katkısıyla biliyorlardı. En azından bilmedikleri zaman nereye başvuracaklarını biliyorlardı. Günümüzde bu tecrübe büyük oranda kaybolmuş olmakla birlikte, teknolojinin verdiği fırsatlar sayesinde hâlâ isnad üzerinden verimli araştırmalar yapmak mümkündür.

Keywords

isnâd, Ahmed b. Hanbel, el-Müsned

References

• Topgül, Muhammed Enes, İsnâdın Satır Araları, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları, 2018.