Dilthey Tarafından Kant’ın Zaman Anlayışına Yöneltilen Eleştiriler

Year 2010, Issue: 24, 63 - 77, 01.09.2010

Arslan Topakkaya

Abstract

Dilthey Kant felsefesinin kendi felsefî gelişimindeki etkisini açık bir biçimde ifade etmesine karşın, özellikle Kant‘ın zaman anlayışına ve onun transandantal felsefesine tam bir karşı oluş içerisindedir. Dilthey tinsel dünyanın kurulumunun tamamlanması için Kant’ın bu anlayışlarına yönelik eleştiriyi mutlak anlamda gerekli görür. Ona göre Kant, zamanı “yalın bir görü“ olarak görmüştür ve böyle bir görüşle hayatın hakikatini anlamak mümkün değildir. Hayat biricik hakikat olup bunun arkasında Kant’ın iddia ettiği gibi “zamansız“ bir şey yoktur. Ayrıca Kant iç ve dış tecrübeyi “gerçek zaman“ ile “mekânın fenomenliği“ni temellendirecek bir biçimde analiz edememiştir. Bu hata Kant’ı görünüm kavramını içsel tecrübeye kadar genişletmek zorunda bırakmıştır. Kant, içsel tecrübenin empirik tecrübeden farklı olduğunu göz ardı etmiştir.

Keywords

Zaman, Kant, Dilthey, hayat, görü, içsel tecrübe, mekân, algı.

Dilthey’s Critique of Kant’s Concept of Time

Abstract

Dilthey’s Critique of Kant’s Concept of Time Although Dilthey accepts the impact that Kant’s philosophy had on his own philosophy, he is totally opposed to the concept of time and transcendental philosophy of Kant. Dilthey sees it as an absolute prerequisite that in order to finalize the creation of the spiritual world, these views of Kant’s have to be criticized. According to Dilthey, Kant regarded time as a “pure intuition” and it is not possible to comprehend the truth of life with this view. As opposed to what Kant claims, life itself is the only truth and beyond that does not lie something timeless. Dilthey further argues that Kant did not successfully analyze inner and outer experiences so that it would confirm the “real time” and the “phenomenon of space”. This shortcoming led him to expand the concept of appearance to include internal experience. In this way, Kant disregarded the difference of internal experience from empirical experience

Keywords

Dilthey, Kant, time, life, intuition, internal experience, space, perception