Katılım Bankalarının Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi: Gri İlişkisel Analiz Yöntemi

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 265 - 275, 21.06.2025

Hasan Ayaydın

https://doi.org/10.23834/isrjournal.1638416

Abstract

Çalışmanın amacı Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankalarının finansal performanslarının değerlendirilmesidir. Çalışmamızda 2022 yılında Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren 2 kamu sermayeli ve 3 özel sermayeli katılım bankalarının performansları çok kriterli karar verme tekniklerinden GRİ İlişkisel Analiz Yöntemiyle analiz edilmiştir. Çalışmada bankalar aktif kalitesi, sermaye yeterliliği, likidite, bilanço yapısı, gelir-gider yapısı ve kârlılık rasyolarından oluşan 6 ana kriter ve 18 alt kriter GRİ İlişkisel Analiz Yöntemiyle kullanılarak yapılmıştır. 2022 döneminde finansal performansı yüksek olan bankaların bilanço yapısının, aktif kalitesinin ve karlılığının daha önemli olduğu görülmektedir. Analiz sonuçlarına göre; 2022 yılı gri ilişki derecelerine göre finansal performansı en iyi olan ilk 3 banka sırasıyla Ziraat Katılım, Kuveyt Türk ve Vakıf Katılım bankalarıdır.

Keywords

Katılım Bankaları, Aktif Kalitesi, Sermaye Yeterliliği, GRİ İlişkisel Analiz

Evaluation of Financial Performances of Participation Banks: Gray Relational Analysis Method

Abstract

The aim of our study is to evaluate the financial performance of participation banks operating in Turkey. In our study, the performances of 2 public capital and 3 private capital participation banks operating in the Turkish banking sector in 2022 were analyzed with the GRİ Relational Analysis Method, one of the multi-criteria decision-making techniques. In the study, 6 main criteria and 18 sub-criteria consisting of banks' asset quality, capital adequacy, liquidity, balance sheet structure, income-expense structure and profitability ratios were used using the GRİ Relational Analysis Method. It is seen that the balance sheet structure, asset quality and profitability of banks with high financial performance are more important in the 2022 period. According to the analysis results; According to the gray relationship degrees of 2022, the first 3 banks with the best financial performance are Ziraat Katılım, Kuveyt Türk and Vakıf Katılım banks, respectively

Keywords

Participation Banks, Asset Quality, Capital Adequacy, GRAY Relational Analysis

References

• Ayaydın H. (2014). Uluslararası Çeşitlendirme Finansal Bulaşma Ve Küresel Finansal Kriz İlişkisi Üzerine Bir Çalışma. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 28(3), 43-67.
• Ayaydın, H. (2024). Teknoloji şirketlerinde finansal performans değerlendirilmesi: Gri İlişkisel Analiz yaklaşımı. The Journal of International Scientific Researches, 9(3), 237-246.
• Ayaydın, H. ve Durmuş, S. (2014). Cinsiyet Farklılığının Şirket Finansman Yapısı Ve Finansal Performansı Üzerindeki Etkisi: Teorik Bir İnceleme. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2).
• Ayaydın, H., Durmuş, S. ve Pala, F. (2017). Gri İlişkisel Analiz yöntemiyle türk lojistik firmalarında performans ölçümü. Gümüşhane Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 8(21), 76-94.
• Ayaydın, H., Karaaslan,İ. (2015). Politik Belirsizlikler ve Finansal Performans BIST Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 6(13), 51-63., Doi: 10.17823/Gusb.202.
• Ayaydın, H., Pala, F. ve Sarı, Ş. (2019). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Firmalarının Finansal Performanslarının Değerlendirmesi: AHS ve VIKOR Yöntemleri. Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(2), 311-320.
• Beck, T., Demirguc-Kunt, A., Merrouche, O. (2013). Islamic vs. conventional banking: Business model, efficiency and stability. Journal of Banking & Finance, 37(2) 433-447.
• Bektaş, S. (2021). ENTROPİ ve MAIRCA yöntemiyle Türk katılım bankalarının finansal performans sıralaması. International Journal of Social Inquiry, 14(1), 113-144.
• Bostan, F. (2021). Türk bankacılık sektöründe katılım bankalarının finansal performans analizi: Entropi, VİKOR ve TOPSİS yöntemleriyle bir uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane.
• Çekici, E. M. ve Babacan, Ş. F. (2022). Gri ilişkisel analiz ile kurumsal yönetim ve finansal performans karşılaştırması: Borsa İstanbul’da bir uygulama. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 44 (1), 221-238.
• Çelik, Serkan. (2020). Türk katılım bankacılığı sektöründe performans analizi: Bütünleşik CRITIC ve MABAC uygulaması. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 6(2), 312-225.
• Çolak, Z. (2023). BİST’te işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıklar şirketlerinin Gri İlişkisel Analiz yöntemiyle finansal performansının değerlendirmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 75-96.
• Deng, J. (1982). “Control problems of Grey Systems”, Systems and Control Letters, 5, 288-294.
• Ecer, F., ve Günay, F. (2014). Borsa İstanbul'da işlem gören turizm şirketlerinin finansal performanslarının Gri İlişkisel Analiz yöntemiyle ölçülmesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), 35-48
• Elmas, B. ve Yetim A. (2021). Katılım bankalarının finansal performanslarının TOPSIS yöntemi ile uluslararası boyutta değerlendirilmesi. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 7(3), 230-263.
• Ergün, T.(2024). İslami Bankacılık, Yenilenebilir-Yenilenemez Enerji ile Ekonomik Büyümenin Çevre Kalitesi Üzerindeki Rolü: Seçilmiş Ülkeler İçin LCC Hipotezinin Test Edilmesi. Kocatepe İslami İlimler Dergisi 7(3), 106-131. https://doi.org/10.52637/kiid.1513288
• Esmer, Y. ve Bağcı, H. (2016). Katılım bankalarında finansal performans analizi: Türkiye örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 17-30.
• Feng, C. M. ve Wang, R. T. (2000). Performance evaluation for airlines ıncluding the consideration of financial ratios. Journal of Air Transport Management, 6, 133-142.
• Gözkonan, Ü. H. ve Küçükbay, F. (2019). Katılım bankaları ile geleneksel bankaların ÇKKV yöntemleri ile performans değerlendirmesi: TOPSİS ve GRI ilişkisel analiz yöntemleri ile karşılaştırmalı analiz. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 25, 71-94.
• Ismail, F., Abd Majid, M.S., Rossazana Ab, R. (2013). Efficiency of Islamic and conventional banks in Malaysia. Journal of Financial Reporting and Accounting, 11(1), 92-107.
• Jaffar, M. and Manarvi, I. (2011). Performance comparison of Islamic and conventional banks in Pakistan. Global Journal of Management and Business Research Journal, 11(1), 6066.
• Liu, S. ve Lin, Y. (2006). Grey Information: Theory and Pratical Applications With 60 Figures, Printed in the United States of America (MVY), Springer-Verlag London Limited, Springer Science+Business Media.
• Özer K. ve Saygın, O. (2022). Katılım bankacılığının finansal performans analizi: Türkiye uygulaması. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 7(1), 257-273.
• Özgür, E. (2008). Katılım bankalarının finansal etkinliği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 10(1), 159-175.
• Pala, F. (2023). BIST teknoloji ve bilişim sektöründe işlem gören şirketlerin finansal performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleri ile ölçülmesi ve yöntemlerin karşılaştırılması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 122-155.
• Peker, İ. ve Baki, B. (2011). Gri İlişkisel Analiz yöntemiyle Türk sigortacılık sektöründe performans ölçümü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 4(7), 1-18.
• Pilatin, A. (2022). Türkiye’de katılım bankacılığı tercihi: bölgesel bir araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(3), 1042-1060
• Rozzani, N. ve Abdul Rahman, R. (2013). “Camels and Performance Evaluation of Banks in Malaysia: Conventional Versus Islamic”, Journal of Islamic Finance and Business Research, 2(1), 36-45.
• Saha, A., Ahmad, N.H. ve Dash, U. (2015). Drivers of technical efficiency in Malaysian banking: A new empirical insight, Asian-Pacific Economic Literature, 29(1), 161-173.
• Sakarya, Ş., Akkuş, H.T. (2015). Finansal Performansın Ölçülmesinde Geleneksel Oranlar İle Nakit Akım Oranlarının Karşılaştırmalı Analizi: Bist Çimento Şirketleri Üzerine Topsıs Yöntemi İle Bir Uygulama. AKÜ İİBF Dergisi, XVII(1), 109-123.
• Sufian, F. ve Noor, M.A.N.M. (2009). The determinants of Islamic banks' efficiency changes: Empirical evidence from the MENA and Asian banking sectors. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 2(2), 120-138.
• Şekkeli, F. E. ve Güçlü, F. (2023). Katılım bankalarının finansal performanslarının entropi tabanlı Gri ilişkisel analiz (Gia) yöntemiyle değerlendirilmesi. Tesam Akademi Dergisi, 10(2), 489-511.
• Tetik, N. ve Şahin, A. (2020). Katılım bankalarının finansal performans analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(2), 293-314.
• Uçkun, N. ve Girginer, N. (2011). Türkiye’deki kamu ve özel bankaların performanslarının Gri İlişki Analizi ile İncelenmesi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (21), 46- 66.
• Yurttadur, M., Akbalık, M., ve Taşcı, M. Z. (2022). ENTROPİ ve COPRAS yöntemleriyle finansal performans analizi: Mevduat ve katılım bankaları karşılaştırması. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, 16, 13-27.