Modern Ordu Kurumunun Tarihî Gelişimi

Year 2024, Volume: 2 Issue: 2, 35 - 54, 30.07.2024

Adem Başpınar Merve Güntürkün

Abstract

Bu makale, modern ordunun tarihsel kaynaklarına sosyolojik bir bakış açısı getirerek feodalizmin etkilerini, ulus-devletin yükselişini, burjuvazinin gelişimini ve savaşın değişen doğasını incelemektedir. Feodalizmden ulus-devlete geçiş, siyasi gücün merkezîleşmesi ve ordunun devlet kurumlarıyla bütünleşmesiyle birlikte ordunun örgütlenmesinde ve kontrolünde önemli bir değişime işaret etmiştir. Burjuvazinin yükselişi, bu yeni sosyal sınıfın ekonomik etkisini siyasi güce dönüştürmeye çalışması nedeniyle modern ordunun şekillenmesinde çok önemli bir rol oynamıştır. Savaşın değişen doğası, kararlı askerî eylemlere odaklanması ve strateji ile siyasetin bütünleşmesi de askerî kurumun dönüşümüne katkıda bulunmuştur. Buna ek olarak, savaşın endüstrileşmesi ile teknikleşmesi yanında toplumsal kaynakların seferber edilmesi, devletlerin askerî yeteneklerini en üst düzeye çıkarmaya ve büyük daimî ordular bulundurmaya çalışmasıyla modern orduyu daha da şekillendirmiştir. Bu makalede modern ordunun tarihsel kaynaklarını anlayarak gelişimini şekillendiren ve çağdaş toplumdaki rolünü etkilemeye devam eden karmaşık dinamikler sosyolojik ve tarihsel izleklerle ele alınmıştır.

Keywords

modern ordu, feodalizm, ulus-devlet, burjuvazi, savaşın doğası, savaşın sanayileşmesi, mobilizasyon

Ethical Statement

Bu makale, ikinci yazarın “Askeri Sosyoloji: Tarih ve Kaynaklar” başlıklı yüksek lisans tezine dayalı olarak hazırlanmıştır.

References

• Asch, R. G. (2003). Otuz Yıl Savaşları dönemi: 1598-1648. J. Black (Ed.), Top, tüfek ve süngü: Yeniçağda savaş sanatı 1453-1815 içinde (Y. Alogan, çev., s. 52–75). Kitap Yayınevi.
• Barker, T. M. (1982). Army, aristocracy, monarchy: essays on war, society, government in Austria, 1618-1780. Columbia University Press.
• Berger, P. (1963). Invitation to sociology: a humanistic perspective. Doubleday.
• Black, J. (2003). Top, tüfek ve süngü: Yeniçağda savaş sanatı 1453-1815 (Y. Alogan, çev.). Kitap Yayınevi.
• Brockling, U. (2001). Disiplin: askerî itaat üretiminin sosyolojisi ve tarihi. Ayrıntı Yayınları.
• Coşkun, İ. (1997). Modern devletin doğuşu. Der Yayınları.
• Earle, E. M. (2007). Modern stratejinin ustaları (S. Koçak, çev.). Doruk Yayınları.
• Finer, S. E. (1975). Military forces and state making. C. Tilly (Ed.), The formation of national states in Western Europe (84–163). Princeton University Press.
• Giddens, A. (1985). The nation state and violence. Polity.
• Giddens, A. (2001). Sosyoloji eleştirel bir giriş (Ü. Yıldız, çev.). Phoenix Yayınevi.
• Gren, J. A. (2002). The aristocracy of Norman England. Cambridge University Press.
• Hintze, O. (1975). Military organization and the organization of the state. In F. Gilbert (Ed.), The historical essays of Otto Hintze (178–215). Oxford University Press.
• Howard, M. (1976). War in European history. Oxford University Press.
• Huntington, S. P. (2006). Asker ve devlet: sivil asker ilişkilerinin kuram ve siyasası (K. U. Kızılaslan, çev.). Salyangoz Yayınları.
• Janowitz, M. (1983). The reconstruction of patriotism: education for civic consciousness. University of Chicago Press.
• Keegan, J. (2007). Savaş sanatı tarihi (S. Koçak, çev.). Doruk.
• Kennedy, P. (2002). Büyük güçlerin yükseliş ve çöküşleri (B. Karanakçı, çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kestnbaum, M. (2005). Citizen-soldiers, national service and the mass army: The birth of conscription in revolutionary Europe and North America. In L. Mjøset & S. van Holde (Eds.), The comparative study of conscription in the armed forces (Comparative Social Research, Vol. 20, pp. 117–144). Emerald Group Publishing Limited. https://doi.org/10.1016/s0195-6310(02)80025-4.
• Lindemann, T., & Martin, M. L. (2003). The military and the use of force corporate interests and war. In G. Caforio (Ed.), Handbook of the sociology of the military (99–111). Springer.
• Lucassen, J., Zürcher, E. J. (2003). Zorunlu askerlik ve direniş: tarihi çerçeve. E. J. Zürcher (Ed.), Devletin silahlanması: Ortadoğu’da ve Orta Asya’da zorunlu askerlik (1775- 1925) içinde (s. 1–22). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Lynn, J. A. (1996). The evolution of army style in the modern West, 800-2000. International History Rewiev, 18(3), 507–545.
• Mann, M. (1986). The sources of social power: a history of power from the beginning to AD 1760. Cambridge University Press.
• Mann, M. (1993). The sources of social power: the rise of classes and nation-states, 1760-1914. Cambridge University Press.
• McNeill, W. H. (1982). The pursuit of power: technology, armed force, and society since A.D. 1000. University of Chicago Press.
• Mosca, G. (1939). The ruling class (H. D. Kahn, trans.). McGraw-Hill.
• Paret, P. (1992a). Conscription and the end of the ancien regime in France and Prussia. In P. Paret (Ed.), Understanding war: essays on Clausewitz and the history of military power (pp. 53–74). Princeton University Press. https://doi.org/10.1515/9780691216034-006.
• Paret, P. (1992b). Nationalism and the sense of military obligation. In P. Paret (Ed.), Understanding war: essays on Clausewitz and the history of military power (pp. 39–52). Princeton: Princeton University Press. https://doi.org/10.1515/9780691216034-005.
• Poggi, G. (2008). Devlet: doğası, gelişimi ve geleceği. İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Posen, B. R. (1993). Nationalism, the mass army, and military power. International Security, 18(2), 80–124. https://www.sneps.net/t/images/Articles/94posen%20%20nationalism%20mass%20army.pdf
• Ralston, D. B. (1966). Soldiers and the state: civil-military relations in modern Europe. Heath.
• Sezer, B. (1985). Sosyolojinin ana başlıkları. İÜEFY.
• T. H. Aston & C. H. E. Philpin (Eds.). (1985). The Brenner debate: agrarian class structure and economic development in pre-industrial Europe. Cambridge University Press.
• Tilly, C. (1975). The formation of national states in Western Europe. Princeton University Press.
• Tilly, C. (1990). Coercion, capital and European States, AD 990-1990. Mass.
• Tilly, C. (2001). Zor sermaye ve Avrupa devletlerinin oluşumu (K. Emiroğlu, çev.). İmge Kitabevi Yayınları.
• Vagts, A. (1967). A history of militarism: civilian and military. The Free Press.
• Weber, M. (2006). Meslek olarak siyaset (A. Timuçin & M. Sert, çev.). Çivi Yazıları.
• Wilson, P. (2003). Eski rejimde savaşlar, 1648-1789. J. Black (Ed.), Top, tüfek ve süngü: Yeniçağda savaş sanatı 1453-1815 içinde (Y. Alogan, çev., s. 85–93). Kitap Yayınevi.
• Wright, Q. (1942). A study of war. University of Chicago Press.
• Zürcher, E. J. (2003). Devletin silahlanması: Ortadoğu’da ve Orta Asya’da zorunlu askerlik (1775- 1925). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.