Mora Seferlerinde Osmanlı Donanması (1715-1718)

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 31, 31.07.2025

Emirhan Özçelik

Öz

Kutsal İttifak Savaşları’nın (1683-1699) sonunda Macaristan ve Mora’da toprak kayıpları yaşayan Osmanlılar, Venedik donanmasına karşı Akdeniz’de üstünlük kurmayı başarmıştı. Bunun etkisiyle savaşların ardından donanmayı yeni kalyonlarla güçlendirmeyi sürdürmüştü. Venedik donanmasının zayıflamasından istifade eden Osmanlılar, 1700lü yıllarından başından itibaren Akdeniz’de saldırgan bir politika takip etmişti. Nitekim Osmanlıların 1714’te Mora’yı geri almak için Venedik’e savaş ilan etmesinde güçlenen donanma teşvik edici rol üstlenmişti. Bu çalışmada 1715-1718 yılları arasında Osmanlı donanmasının Mora seferlerindeki faaliyetleri incelenecektir. İlk bölümde, seferlerin ilk yılında Osmanlı donanmasının Mora ve Akdeniz’de gerçekleştirilen fetihlere katkıları hakkında bilgi verilecektir. Özellikle Venedik donanmasının mücadeleye cesaret edememesinin neticesinde Osmanlı donanmasının uzun yıllardır Venediklilerin hakimiyetindeki olduğu adaları ele geçirmesi öne çıkarılacaktır. İkinci bölümde, seferin ilk senesinde kazanılan zaferlerin etkisiyle Osmanlı yöneticilerinin nihai hedefi Venedik şehri olan sefer planı yapmaları ve bu doğrultuda Osmanlı donanmasının 1716 yılında Korfu Adası’nı kuşatması üzerinde durulacaktır. Üçüncü bölümde, Korfu Adası kuşatmasındaki başarısızlığın ardından Venedik donanmasının karşı saldırıya geçmesinin sonuçları değerlendirilecektir. Mora ve Akdeniz’deki toprak kazançlarının korunmasında Osmanlı donanmasının 1717 ve 1718 yıllarında Venedik donanmasını deniz savaşlarında mağlup etmesinin belirleyici olduğu gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler

Mora seferleri , Osmanlı Donanması , Venedik donanması , Akdeniz

Kaynakça

• 1-Osmanlı Arşiv Kaynakları
• Ali Emiri, III. Ahmed (AE.SAMD.III), 12/1062, 42/4131, 77/7770, 162/15891, 179/17396
• Cevdet, Bahriye (C.BH), 163/7687, 165/7797, 187/8813, 265/12253
• Divan Beylikçi Kalemi Mühimme Defterleri (A.DVN.MHM.d), 949
• Divan-ı Hümâyûn Sicillatı Mühimme Defterleri (A.DVNSMHM.d), 51, 57, 120, 125, 126, 127
• İbnülemin Bahriye (İE.BH), 14/1296-1297-1299, 15/1389
• İbnülemin Muharrerât-ı Hususiye (İE.MHH), 1/49-54
• Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d), 20634
• Topkapı Sarayı Arşivleri Evrakı (TSMA.e), 111/14, 879/36
• 2-Kaynak Eserler
• Anthelme de Tricaud. Campagnes de Monsieur le prince Eugène en Hongrie, et des generaux venitiens dans la Morée, pendant les années 1716 & 1717. Amaulry, 1717.
• Correspondance du Marquis de Ferriol, Ambassadeur de Louis XIV à Constantinople; avec une introduction par Émile Varenbergh. Anvers: Typographie J.E.Buschmann, 1870.
• Giacomo Diedo. Storia della Repubblica di Venezia, dalla sua fondazione sino l’anno MDCCXLVII. Venice, 1751.
• Giovanni Battista Foscolo, Relazioni Dirette al Veneto Senato da Andrea Memmo già Bailo a Costantinopoli nel 1714 e 1715 Intorno Alla Prigiona da Lui Sofferta al Topanà e Un Castello di Abido, Venedik, Tipografia di Alvisopoli, 1840.
• Girolamo Ferrari. Delle notizie storiche della Lega tra l’Imperatore Carlo VI e la Republica di Venezia contra il Gran Sultano Acmet III e de’ loro Fatti d’armi dall’anno 1714 sino alla pace di Passarowitz. Venice, 1723.
• Göynüklü Ahmed Efendi. Târîh-i Göynüklü (Osmanlı Tarihi 1123-1172/1711-1759). Haz: Songül Çolak. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2019.
• Guerre tra i Veneziani ed i Turchi, McGill University’s Library of Rare Books and Manuscripts.
• M. R. Arunova, F. S. Oreşkova. Tolstoy’un Gizli Raporlarında Osmanlı İmparatorluğu. Çev: İbrahim Allahverdi. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2009.
• Râşid Mehmed Efendi. Târîh-i Râşid. haz: Abdülkadir Özcan, Yunus Uğur, Baki Çakır, Ahmet Zeki İzgöer. İstanbul: Klasik Yayınları, 2013.
• Relazione delli combattimenti seguiti tra l’armata veneta, e l’ottomana nell’acque d’Imbro, & in quelle di Santo Stratti, e Monte Santo nei giorni 12. 13. e 16. di giugno 1717. Venezia, 1717.
• Relazione della Vittoria ottenuta dall’Armata Navale della serenissima Republica di Venezia Contra l’Armata Ottomana nel Canale di Corfù. Napoli: Raillard e Ricciardo, 1716.
• Silâhdâr Fındıklılı Mehmed Ağa. Nusretnâme; İnceleme-Metin (1106-1133/1695-1721). Haz: Mehmet Topal. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, 2018.
• 3-Araştırma Eserler
• Anderson, Roger Charles. Naval Wars in the Levant, 1559-1853. Princeton: Princeton University Press, 1952.
• Aydın, Meltem. “Kaptan-ı Derya Canım Hoca Mehmed Paşa,” Bilig 77 (2016): 27-53.
• Aydın, Yusuf Alperen. “18. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Ege (Adalar) Denizi ve Doğu Akdeniz’e Yönelik Güvenlik Parametreleri,” Osmanlı Araştırmaları 45 (2015): 161-184.
• Aydın, Yusuf Alperen. Sultan’ın Kalyonları: Osmanlı Donanmasının Yelkenli Savaş Gemileri (1701-1770). İstanbul: Küre Yayınları, 2011.
• Bostan, İdris. “Kadırga’dan Kalyon’a: XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Gemi Teknolojisi’nin Değişimi”. Osmanlı Deniz Teknolojisi, 85-120. İstanbul: Küre Yayınları, 2024.
• Bostan, İdris. “Mezemorta Hüseyin Paşa ve 1701 Tarihli Bahriye Kanunnamesi”. Türk Denizcilik Tarihi, Editörler: İdris Bostan, Salih Özbaran, 281-291. İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü, 2009).
• Candiani, Guido. “A New Battle Fleet: The evolution of the Ottoman sailing navy, 1650-1718, revealed through Venetian sources”, The Mariner’s Mirror 104/1 (2018): 18-26.
• Candiani, Guido. I vascelli della Serenissima: Guerra, politica e costruzioni navali a Venezia in età moderna, 1650-1720. Venezia: Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, 2009.
• Difrancesco, Mauro. “L’Ordine di Malta nella Seconda guerra di Morea attraverso i diari di viaggio del cavaliere fra’ Afranio Petrucci, maggiore dei vascelli (1715-1717),” Nuovo Antologia Militare 4 (2023): 395-424.
• Doğan, Güner. Venediklü ile Dahi Sulh Oluna: 17. ve 18. Yüzyıllarda Osmanlı-Venedik İlişkileri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
• Ertaş, Mehmet Yaşar. Sultanın Ordusu: 1715 Mora Seferi'nde Organizasyon ve Lojistik. İstanbul: Kronik, 2018.
• Hatzopoulos, Dionysios. “An Overview of Naval Strategy during the 1714-1718 War between the Ottoman Empire and the Venetian Republic,” Nuova Antologia Militare 3 (2022): 301-340.
• Hatzopoulos, Dionysios. La dernière guerre entre la république de Venise et l’empire ottomane (1714-1718).
• Montreal: Centre d’études helléniques, Collège Dawson, 1999.
• Hatzopoulos, Dionysios. “The Serenissima’s Cretan Swansong: the Loss of Souda (September 1715),” Nuova Antologia Militare 5 (2024): 351-378.
• Kocić, Marija V. ve Samardžić, Nikola R. “British Sources on the Crisis of the Venetian Patriciate during the Second Morea War: The Case of Daniel IV Dolphin”, Acta Histriae 30 (2022): 325-346.
• Özçelik, Emirhan. Akdeniz’de Osmanlı-Venedik Çatışmaları ve Kalyon Dönemi (1670-1699). Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2024.
• Zucconi, Guido. “Buildign and Dismantling the Stronghold of Corfu in the Span of Three Centuries”, Cidade (in)defesa 3 (2018): 203-219.