Wearing the Shirt of Fire: Guardians Managing the Orphan Estate in the 16th Century Ottoman Empire

Year 2025, Volume: 75 Issue: 1, 189 - 206, 14.07.2025

Mehmet Akif Berber

https://doi.org/10.26650/ISTJECON2024-1607234

Abstract

In Ottoman history, the task of protecting the orphaned minor’s inheritance was not left to the relatives alone; it was instead an institutionalised practice monitored under the supervision of the sharia court. The guardian (vasi) was the person in this situation responsible for protecting the orphan’s estate and providing for the orphan’s maintenance until the orphan reached maturity. This institutional practice continued to exist for centuries in the Ottoman Empire. The richness of the Ottoman primary sources enables us to trace this practice in detail. This paper analyses the economic activities in which the guardians were involved whilst protecting the orphan estate. It uses sharia court registers (the sharia sicills) as the primary archival source. Different records regarding guardian activities were compiled for a century-long period in the 16th century. This study mainly employs records from İstanbul, the imperial capital, and other regions of the empire like Bursa, Konya, Trabzon, Cyprus, and Sarajevo. The first impression is that the credit relations have the most significant share in this compilation of economic activities. Other activities include selling estates and sustaining alimony to the orphans. As a general rule, orphans’ money was extended as loans with rate of return to cover expenses and protect the money from diminishing. In cases of need, orphans’ shares in real estate were sold with the permission of the sharia court. In most cases, when the orphan reaches maturity and settles accounts with the guardian, both sides appear to leave the court satisfied. Such records provide valuable insights into the Ottoman socio-economic history of the era. For instance, changes in alimony payments and fluctuations in the rate of return of credits throughout the 16th century are significant and will be evaluated in this paper. Along with these analyses, this paper will highlight the possible differences between İstanbul and other regions in the Ottoman Empire.

JEL Classification : P48 , N95

Keywords

Orphan estate , Ottoman history , credit

References

• Ajghif, M. (2013). 6 numaralı (H. 995-999) Halep Şer’iyye Sicili’nin değerlendirilmesi (S. 1-100) [Yüksek Lisans Tezi]. Kilis 7 Aralık Üniversitesi. Akgündüz, A. (1988). Şer’iye Sicilleri: Mahiyeti, Toplu Kataloğu, ve Seçme Hükümler. (Vol. 1). Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. google scholar
• Akgündüz, A. (1990). II. Bâyezid Devri Kanunnâmeleri (Vol. 2). Fey Vakfı. google scholar
• Akgündüz, A. (1991). Yavuz Sultan Selim Devri Kanunnâmeleri (Vol. 3). Fey Vakfı. google scholar
• Akgündüz, A. (1992a). II. Kısım Kanunî Devri Eyâlet Kanunnâmeleri (II) (Vol. 6). Fey Vakfı. google scholar
• Akgündüz, A. (1992b). Kanunî Sultan Süleyman Devri Kanunnâmeleri: I. Kısım Merkezî ve Umumî Kanunnâmeler (Vol. 4). Fey Vakfı. google scholar
• Akgündüz, A. (1994). III. Murad Devri Kanunnâmeleri (Vol. 8). Fey Vakfı. google scholar
• Akman, M., Gedikli, F., & Aydın, M. Â. (Eds.). (2011). Galata mahkemesi—7 numaralı sicil (H. 985—986/M. 1577—1578). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Akman, M., Gedikli, F., & Aydın, M. Â. (Eds.). (2012). Galata mahkemesi—20 numaralı sicil (H. 1005—1007/M. 1596—1599). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Akman, M., Gedikli, F., Kenanoğlu, M., & Aydın, M. Â. (Eds.). (2012). Galata mahkemesi—32 numaralı sicil (H. 1015—1016/M. 1606—1607). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Aköz, A. (2006). Kanuni Devrine Ait 939-941 / 1532-1535 Tarihli Larende (Karaman) Şer’iye Sicili: Özet Dizin Tıpkıbasım. Tablet Kitabevi. google scholar
• Alnhayer, A. (2017). 6 numaralı Halep Şer’iyye Sicili’nin (Sayfa 201-280 ) tercüme ve değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Kilis 7 Aralık Üniversitesi. google scholar
• Altundaş, Z. F. (2017). 8 numaralı Ayntab Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi (S.100-200) (H.997-998 / M.1589-1590) [Yüksek Lisans Tezi]. Kilis 7 Aralık Üniversitesi. google scholar
• Balat Mahkemesi 1 Numaralı Sicil (H. 964-965/ M. 1557-1558) (with Abdullah Sivridağ, Salih Kahriman, & Mehmet Akman). (2019). Kültür AŞ. Balat Mahkemesi—2 Numaralı Sicil (H. 970—971/M. 1563) (with Akman, M. & Murat Uluskan). (2011). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Bardakoğlu, A. (1998). Hidâne. İn Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Vol. 17, pp. 467-471). TDV Yayınları. google scholar
• Barkan, Ö. L. (1966). Edirne Askeri Kassamına Ait Tereke Defterleri (1545-1659). Belgeler, III (5-6), 31-58. google scholar
• Bathish, M. (2019). 6 numaralı (H. 996-999) Halep şer’iye sicili’nin (sayfa 281-362) tercüme ve değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Kilis 7 Aralık Üniversitesi. google scholar
• Bayındır, A. (1992). Bey’ Bi’l-Vefâ. İn Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Vol. 6, pp. 20-22). TDV Yayınları. google scholar
• Berber, M. A. (2023). Klasik Dönem Osmanlı Devleti’nde Yetim Mallarının Korunması [Ph. D.]. Marmara Üniversitesi. google scholar
• Beşiktaş Mahkemesi 2 Numaralı Sicil (H. 966-968 / M. 1558- 1561) (with Yılmaz Karaca, Sinan Satar, & Mehmet Akman). (2019). Kültür AŞ. Bilgin Aydın & Ekrem Tak. (2008). Üsküdar Mahkemesi—1 Numaralı Sicil (H. 919-927 / M. 1513-1521). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Bölükbaşı, Ö. F. (2014). İstanbul Sarrafları (1691-1835). Türk Kültürü incelemeleri Dergisi = The Journal of Turkish Cultural Studies, 30, 19-96-96. http://ktp2.isam.org.tr/detaymklzt.php?navdil=tr&midno=931234&YazarAdiAra=faruk+b%C3%B6l%C3%BCkba%C5%9F%C4%B1 Bozkurt, F. (2011). Tereke Defterleri ve Osmanlı Maddî Kültüründe Değişim (1785-1875 İstanbul Örneği) [Doktora Tezi]. Sakarya Üniversitesi. Bozkurt, F. (2012). Yetimi Kolla Malını Koru! Tereke Defterleri ve Yetim Malları (1785-1875). Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 69-90. google scholar
• Çakır, B., & Yılmaz, C. (Eds.). (2011). Eyüb Mahkemesi (Havâss-ı refîa)—3 Numaralı Sicil (H. 993—995/M. 1585—1587). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Çam, C. (2008). 11 numarali Ayntab Şer’iyye sicilinin transkriptsiyonu ve değerlendirilmesi (h.1017/m.1608.1609) [Yüksek Lisans Tezi]. Kafkas Üniversitesi. google scholar
• Çamlı, E. Z. (2020). H. 980-983/M. 1572-1575 tarihli Beşiktaş 10 numaralı Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi. google scholar
• Çamlı, M. (1993). H. 959/M. 1551 Tarihli 4 Numaralı Manisa Şer’iyye Sicili [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi. google scholar
• Canlı, A. (2006). A 151 nolu mahkeme siciline göre 1593 yılında Bursa [Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi. google scholar
• Cezar, Y. (1998). 18. Yüzyılda Eyüp’te Para ve Kredi Konuları Üzerine Gözlemler. İn T. Artan (Ed.), 18. Yüzyıl Kadı Sicilleri Işığında Eyüp’te Sosyal Yaşam (pp. 15-32). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. google scholar
• Çanlı, M. (2002). Eytam İdaresi ve Sandıkları (1851-1926). İn K. Çiçek & S. Koca (Eds.), Türkler Ansiklopedisi (Vol. 14, pp. 57-73). Yeni Türkiye Yayınları. google scholar
• Çanlı, M. (2020). Tarihî Süreç İçerisinde Eytam Sandıklarının Hukuki Mevzuatı ve Karşılaştığı Sorunlar (1851-1920). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(3), 1301-1321. google scholar
• Çiftçi, C. (2003). üsmanlı Döneminde Bursa’da Eytâm Keseleri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(5), 81-96. google scholar
• Çiftçi, Y. (2017). İstanbul Şer’iyye Sicilleri Işığında İstanbul’da Gayrimenkul Piyasası (1500-1700) [Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi. google scholar
• Çizakça, M. (n.d.). Credit, üttoman. İn K. Fleet, G. Kramer, D. Matringe, J. Nawas, & D. J. Stewart (Eds.), Encyclopaedia of İslam, THREE. https://doi.org/l0.1163/l573-3912_ei3_COM_46311 google scholar
• Cohen, A. (1984). Jewish Life Under Islam: Jerusalem in the Sixteenth Century. Harvard University Press. google scholar
• Dağdaş, Y. (Ed.). (2010). Üsküdar mahkemesi—5 numaralı sicil (H. 930—936/M. 1524—1530). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Deliktaş, A. (2016). üsmanlı Dünyasında Çocuk ülmak: Trabzon Şer’iyye Sicillerine Göre Vasi Korumasında Çocuklar (17. Yüzyıl). İn ü. Köse (Ed.), Geçmişten Günümüze Şehir ve Çocuk (Vol. 1, pp. 653-660). Canik Belediyesi Kültür Yayınları. google scholar
• Devellioğlu, F. (1980). Vasî. İn Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat: Eski ve Yeni Harflerle. Doğuş Matbaası. google scholar
• Düzdağ, M. E. (1972). Şeyhülislâm Ebussuud Efendi Fetvaları İşığında XVİ. Asır Türk Hayatı. Enderun Kitabevi. google scholar
• Ekin, Ü., & Karagöz, S. (2023). 1 Numaralı Ayıntab Şer’iyye Sicili (937-1531 / 960-1553) Transkripsiyon ve Dizin. Gazikültür Yayınları. https://www.gazikulturas.com/wp-content/uploads/2023/02/e-yayin_logolu.pdf google scholar
• Erbay, C. (2006). Nafaka. İn Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Vol. 32, pp. 282-285). TDV Yayınları. google scholar
• Erol, R., & Kılıç, H. (Eds.). (2011). Rumeli Sadâreti Mahkemesi—21 numaralı Sicil (H. 1002—1003/M. 1594—1595). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Ertürk, M. (1994). Kayseri’nin 13 Numaralı Şer’iyye Sicili [Yüksek Lisans Tezi]. Erciyes Üniversitesi. google scholar
• Gedikli, F. (2020). Trabzon Mahkemesi MŞH.ŞSC.d.08514 (eski 1819) Numaralı Sicil (H. 968, 971, 972, 973 / M. 1560’ın 20 Ekiminden başlamak üzere 1566 Nisan ayı ortalarına kadar). Akçaabat Belediyesi Yayınları. google scholar
• Genç, M., & Özvar, E. (Eds.). (2006). Osmanlı Maliyesi: Kurumlar ve Bütçeler (Vols. 1-2). üsmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi. google scholar
• Güler, N. (Ed.). (2010). Üsküdar mahkemesi—14 numaralı sicil (H. 953—955/M. 1546—1549). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Gültekin, ü. (Ed.). (2010). Üsküdar mahkemesi—17 numaralı sicil (H. 956—963/M. 1549—1556). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Günalan, R. (Ed.). (2010a). Üsküdar mahkemesi—2 numaralı sicil (H. 924—927/M. 1518—1521). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Günalan, R. (Ed.). (2010b). Üsküdar mahkemesi—26 numaralı sicil (H. 970—971/M. 1562—1563). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Günalan, R. (Ed.). (2010c). Üsküdar mahkemesi—51 numaralı sicil (H. 987—988/M. 1579—1580). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Günalan, R. (Ed.). (2010d). Üsküdar mahkemesi—84 numaralı sicil (H. 999—1000/M. 1590—1591). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Günalan, R., Mert, T., Akman, M., & üğuz, M. (Eds.). (2012). Galata mahkemesi: 15 numaralı sicil (H. 981 - 1000/M. 1573 - 1591). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Günay, R. (2002). 259 Numaralı Hicri 1006-1008 (Miladi 1598-1600) Tarihli Mardin Şer’iyye Sicilinin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Dicler Üniversitesi. google scholar
• Gürsoy, Çiğdem. (2020). üsmanlı Devleti’nde Yetim Mallarının Sürdürülebilirliği Hakkında Bir Araştırma. Belgi Sosyal Bilimler Dergisi,2(19), 2082-2098. google scholar
• Habib, H. (2019). H.1008-1009/M.1599-1600 Tarihli B-18 Numaralı Bursa Şer’iyye Sicilinin Tasnifi ve Fıkıh İlmi Açısından Tahlili [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi. google scholar
• İstekli, M. (2005). Üsküdar’ın Sosyal ve İktisadi Hayatıyla İlgili Üsküdar Kadı Sicillerindeki Kayıtların Tespit ve Analizi (H. 978-991, M. 1570-1584) [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi. google scholar
• Jennings, R. C. (1973). Loans and Credit in Early 17th-Century üttoman Judicial Records: The Sharia Court of Anatolian Kayseri. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 16(2/3), 168-216. google scholar
• Jennings, R. C. (1990). Pious Foundations in the Society and Economy of üttoman Trabzon, 1565-1640: A Study Based on the Judicial Registers (Şer'i Mahkeme Sicilleri) of Trabzon. JESHO, 33(3), 271-336. http://www.jstor.org/stable/3632209 google scholar
• Karaca, Y., & Yılmaz, C. (Eds.). (2010). İstanbul Mahkemesi—3 Numaralı Sicil (H. 1027/M. 1618). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Kazan, H. (Ed.). (2010). Üsküdar mahkemesi—56 numaralı sicil (H. 990—991/M. 1582—1583). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Kızıldağ, N., Kayahan, C., & Görkaş, İ. (2023). üsmanlı Dönemi Eytâm Sandıklarından Modern Bankacılığa Geçiş. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 24, 51-66. google scholar
• Korkmaz, S. (2014). Trabzon 1816 Numaralı Şer’iye Sicili ve Hukuki Değerlendirmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi. google scholar
• Kurt, M. (2019). Kısmet-î Askerîye Mahkemesi 01 Numaralı Defteri (Transkripsiyon ve Değerlendirme) [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi. google scholar
• Meriwether, Margaret L. (1996). The Rights of Children and the Responsibilities of Women: Women as Wasis in üttoman Aleppo, 17701840. İn A. el A. Sonbol (Ed.), Momen, the Family, and Divorce Laws in İslamic History (pp. 219-235). Syracuse University Press. google scholar
• McKibbin Metzger, E. (2023). Orphans’ Property and the Judicial Treasury in Medieval Islam [Ph. D.]. University of CaLifornia, Los AngeLes. google scholar
• Mestyan, A., & Nori, R. (2022). The Probate Regime: Enchanted Bureaucracy, İslamic Law, and the Capital of ürphans in Nineteenth-Century Egypt. Law and History Review, 40(4), 597-624. https://doi.org/10.1017/S0738248022000529 google scholar
• Munther H. Alsabagh. (2018). Before Banks: Credit, Society, and Law in Sixteenth-Century Syria and Palestine. University of California Santa Barbara. google scholar
• Muşmal, H., & Gürbüz, İ. (2018). üsmanlı’da Vasîlik Kurumu: Konya Örneği. Turkish Studies, 13(16), 199-236. google scholar
• Nohutlu, A. (2019). 8 numaralı Gaziantep Şer'iyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (1-100) [Yüksek Lisans Tezi]. Kilis 7 Aralık Üniversitesi. google scholar Ongan, H. (1958). Ankara’nın 1 Numaralı Şer’iye Sicili: 21 Rebiülâhır 991 (14 Mayıs 1583)—Evahir-i Muharrem 992 (12 Şubat 1584). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi; Türk Tarih Kurumu Basımevi. google scholar
• Ongan, H. (2014). Ankara’nın İki Numaralı Şer’iye Sicili: 1 Muharrem 997-8 Ramazan 998 (20 Kasım 1588-11 Temmuz 590) (2. Baskı). Türk Tarih Kurumu. google scholar
• Özcan, T. (2003). Osmanlı Para Vakıfları: Kanuni Dönemi Üsküdar örneği. Türk Tarih Kurumu. google scholar
• Özcan, T. (2006). üsmanlı Toplumunda Yetimlerin Himayesi ve Eytâm Sandıkları. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14, 103 121. google scholar
• Özdeğer, H. (1988). 1463-1640 Yılları Bursa Şehri Tereke Defterleri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi. google scholar
• Özpolat, L. and Sak, İ. (Eds.). (2018). Konya Kadı Sicili (970-1019/1563-1610): Defter 1 : Transkripsiyon ve Dizin. Konya Büyükşehir Belediyesi. google scholar
• Öztürk, S. (1995). Askeri Kassama Ait Onyedinci Asır İstanbul Tereke Defterleri (Sosyo-Ekonomik Tahlil). Osmanlı Araştırmaları Vakfı. google scholar
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (Vol. 3). Milli Eğitim Bakanlığı. google scholar
• Pamuk, Ş. (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. google scholar
• Pamuk, Ş. (2000). İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 yıllık Fiyatlar ve Ücretler 1469-1998. Devlet İstatistik Enstitüsü. google scholar
• Şahin, F. (2017). Eytam Sandıklarının Kuruluşu ve Konuyla İlgili Yapılan Yasal Düzenlemeler [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi. google scholar
• Şahiner, A. (1995). The Sarrafs of Istanbul: Financiers of the Empire [Yüksek Lisans Tezi]. Boğaziçi Üniversitesi. google scholar
• Said, T. M. (2015). 6 Numaralı Halep Şer’iyye Sicili’nin tercümesi ve değerlendirilmesi, s. 100—200 [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi. google scholar
• Şemseddin Sami. (2019). Vasi. İn Paşa Yavuzarslan (Ed.), Kamus-ı Türkî (3. bsk). Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
• Şimşek, A. (2021). üsmanlı Hukuk Sisteminde Yetimlerin Himayesi ve Maddi Haklarının Korunması -Kurumsal Süreç-. Mevzu-Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 89-126. google scholar
• Şinasi. (1302). Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye (M. T. Ebüzziya, Ed.). Matbaa-i Ebüzziya. google scholar
• Soydemir, S., & Gündoğdu, R. (2015). Beş Asırlık Osmanlı Mahkeme Defteri: Göynük Şer’iyye Sicili (H. 908-912/M. 1503-1507). Çamlıca Basım Yayın. google scholar
• Tabakoğlu, A. (2015). Osmanlı Mâlî Tarihi. Dergâh Yayınları. google scholar
• Tamçelik, S., & Kasapoğlu, M. K. (Eds.). (2021). Kıbrıs Şer’iyye Sicilleri: 1 Numaralı Kıbrıs Şer’iyye Sicili (Hicri 988-1003/Miladi 1580-1595) (Düzenlenmiş 2. Baskı, Vols. 1-2). Kıbrıs Vakıflar İdaresi 1571. google scholar
• Taşar, M. (2019). İslam Hukuk Tarihinde Eytam Sandıkları (Kurumsallaşma Süreci) [Yüksek Lisans Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi. google scholar
• Tophane Mahkemesi 2 Numaralı Sicil (H. 966-967 / M. 1558-1559) (Vol. 43) (with Rıfat Günalan, Mustafa Oğuz, & Mehmet Akman). (2019). Kültür AŞ. google scholar
• Tucker, J. E. (1998). In the House of the Law: Gender and Islamic Law in Ottoman Syria and Palestine. University of California Press. google scholar
• Turan, A. (2014). 1815 numaralı Trabzon Şer’iye Sicilinin transkripsiyonu ve hukuki değerlendirmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi. google scholar
• Uzun, T. (2002). Manisa’nın 6 Numaralı H.942-973 (M. 1535-1565) Tarihli Şer’iye Sicil Defteri Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Niğde Üniversitesi. google scholar
• Ünal, İ. (2010). 167 nolu Çanakkale Eytam Sandığına Mahsus Teminatlı İdane Defteri’nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi (1920-1926) [Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale ünsekiz Mart Üniversitesi. google scholar
• Ünlü, N. (2017). 42 numaralı Ayntab Şeriyye Sicili’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (h.992-994/1003-1004 m.1584-1586/1594-1595) (s.1-112) [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi. google scholar
• Yazbak, M. (2001). Muslim orphans and the Sharı'a in ottoman Palestine According to SiJill Records. Journal of the Economic and Social History of the Orlent, 44(2), 123-140. google scholar
• Yediyıldız, M. Asım. (2010). A 153 nolu Bursa Şer’lyye Slclll. Bursa Büyükşehir Belediyesi. google scholar
• Yiğit, A. (1993). I Nolu Şer’iYYe Siciline Göre Edirne (945-952 / 1538-1545) [Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi. google scholar
• Yıldız, K. (2005). Üsküdar’ın Sosyal ve İktisadi Hayatı ile İlgili Üsküdar Kadı Sicillerindeki Kayıtların Tespit ve Analizi (H. 954-980/M. 1547-1573) [Yüksek Lisans Tezi]. 2005. Marmara Üniversitesi. google scholar
• Yıldız, K. (Ed.). (2010). Üsküdar mahkemesi—9 numaralı sicil (H. 940—942/M. 1534—1536). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Yılmaz, C., Akman, M., & Aydın, M. Â. (Eds.). (2011). Galata mahkemesi—5 numaralı sicil (H. 983—984/M. 1575—1576). İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
• Yılmaz, M. (2002). (1487-1489) Bursa Şer'iyye Sicilleri: Tereke Defteri [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi. google scholar
• Yılmaz, S. Z. (2021). 20 numaralı Avlonya Şer'iyye Sicili Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi (H. 974 / M.1566-1567) (1-50) [Yüksek Lisans Tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi. google scholar
• Yörük, Doğan. (2013). 3 Numaralı Konya Şer'iyye Sicili (987-1330 / 1579-1912) (Transkripsiyon ve Dizin). Palet Yayınları. google scholar