Research Article
BibTex RIS Cite

Evaluation of İsmet İnönü Period (1939-1950) Social Darwinism and Eugenic Policies and Practices in Turkiye

Year 2024, Volume: 13 Issue: 3, 1753 - 1786, 30.09.2024
https://doi.org/10.15869/itobiad.1484945

Abstract

İnönü’s presidential period; politics, foreign policy, education, culture, religion, secularism, democracy, etc. It has been evaluated in detail in terms of many subjects and a rich literature has emerged in our country. However, in the 20th century, when systems and political movements such as Liberalism, Socialism, Social Darwinism, Fascism and Nationalism emerged and developed, eugenicism reached its peak, especially with the Second World War and Hitler’s Germany. II. There are almost no academic studies on the view and attitude of İsmet İnönü, who played a critical role in World War II, towards "Social Darwinism and Eugenism", which rapidly shaped world politics, and the views of the intellectuals and writers of the period on eugenic practices. In this study, the concepts of Social Darwinism and Eugenics will be told by explaining their emergence, their reflection on political thought and movements and the impact of eugenics on the Republic of Turkey in the 20th century political history will be emphasized. Subsequently, the view of the second President of the Republic of Turkey, İsmet İnönü, on Eugenicism will be evaluated and İnönü’s attitude towards eugenicist-based political movements (such as Fascism, Nazism) and the main points of the state policy of the period will be discussed through eugenicism. As a result, the eugenic and social Darwinist influence in the state policies and social life practices of the İnönü period will be revealed and the historical course of this influence will be given. Thus, the political history and developments of the period will be better understood.

References

  • Ahmad, F. (2014). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. çev. Sedat Cem Karadeli, 5. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Akcan, E. (2017). İki Dünya Savaşı Arasında Türkiye’de ‘Gençlik Teşkilatı’ Oluşturmaya Dönük Bazı Tasavvur ve Teşebbüsler. Belleten, 81(292), 1001-1030.
  • Akın, Y. (2019). Gürbüz ve Yavuz Evlatlar Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor. 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Akkaya, B. (2012). İnönü Dönemi Kültür Politikalarında Hümanizm. History Studies, 2012, 4 (1), 1-13.
  • Akkor, N. (2022). Churchill – İnönü Adana Görüşmeleri (30-31 Ocak 1943). İstanbul: Kriter Yayınevi.
  • Aksakal, H. İ. (2017). Dr. Refik Saydam Önderliğinde Cumhuriyet Dönemi Sağlık Hizmetlerini Modernleştirme Çabaları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 219-231.
  • Aksan, İ. (1939). Sıhhat ve Irk Bakımından Kan Grupları. Varlık Dergisi, 134.
  • Apay, S. (1946). Türk Suçlularında Antropo-Sosyal Araştırmalar. Belleten, 4 (1), 51-68.
  • Armaoğlu, F. (2019). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi. İstanbul: Kronik Yayınları.
  • Arpacı, M. (2015). Modernleşen Türkiye’de Beden ve Nüfus Politikaları: Hıfzıssıhha, Terbiye, Öjeni. (Basılmamış Doktora Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Aytemur Sağıroğlu, N. (2020). Öjeni ve Sağlam Bedenlilik. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 115-133.
  • Balaban, M. R. (1923). Islâh-ı Irk, İstanbul: Matbaa-i Amire.
  • Besim Ömer (Akalın). (2019). Çocuk Büyütmek. yay. haz. Haluk Perk, İstanbul: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Yayınları.
  • Besim Ömer (Akalın). (2014). Doğururken ve Doğurduktan Sonra (H. 1320/M. 1902-1903). yay. haz. Türkmen Töreli, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
  • Besim Ömer (Akalın). Nevsal-i Afiyet. https://www.tbmm.gov.tr/eyayin. Erişim: 10.07.2015
  • Besim Ömer (Akalın). (1933). Üzüm ve Üzümle Tedavi. 4. Baskı, İstanbul: Ahmet İhsan Matbaası.
  • Besim, T. (1940). Suç Karşısında Çocuk. Varlık Dergisi, 179.
  • Besim, T. (1941). Nüfus Siyasetinin Hedefi. Varlık Dergisi, 192.
  • Bora, T. (2018). Cereyanlar Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. 6. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Borlandi, M. (2011). Sosyolojik Düşünce Sözlüğü. çev. Bülent Arıbaş, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Brockett, G. D. (2022). Ne Mutlu Türküm Diyene (Türk Müslüman Kimliğinin Müzakeresi), çev. Özgür Balkılıç, Ankara: Fol Kitap.
  • Callinicos, A. (2013). Toplum Kuramı (Tarihsel Bir Bakış). çev. Yasemin Tezgiden, 6. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Conker, O. (1939). Büyük Türkiye İdeali Karşısında Nüfus Davamız. Varlık Dergisi, 141.
  • Çakmak, F. (2023). Cumhuriyet Türkiyesi’nin Sağlık Politikası ve Uygulamaları (1923-1973). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Özel Sayı: Cumhuriyet’in 100. Yılında Türkiye, 324-353.
  • Çambel, F. P. (1946). Ögenik (Eugenics) Hakkında Düşünceler, İstanbul.
  • Çelik, H. S. (2016). İnönü Dönemi’nde Resmî Tarih Yazımına Yönelik Yeni Yaklaşımlar: Bir Revizyonun Analizi. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 12 (24), 80-121.
  • Çoban, H. (2021). Milliyetçilik ve Biyopolitika (Türkiye’de Ulus İnşâsı, Irk Olgusu ve Politik Bileşenler). Ankara: Siyasal Kitabevi.
  • Çomaklı, Ş. E., Koç, F. & Yıldırım, K. E. (2012). Türk Vergi Hukuku Tarihinde Tartışılan Bir Vergi: Toprak Mahsulleri Vergisi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(2), 61-70.
  • Darendelioğlu, İ. E. (1975). Türkiye’de Milliyetçilik Hareketleri. İstanbul: Toker Yayınları.
  • Darwin, C. (1978). İnsanın Türeyişi. çev. Öner Ünalan, 3. Baskı. Ankara: Onur Yayınları.
  • Darwin, C. (1996). Türlerin Kökeni. çev. Öner Ünalan, 5. Baskı. Ankara: Onur Yayınları.
  • Doğan, A. (2023). Osmanlı Aydınları ve Sosyal Darwinizm. 3. Baskı, İstanbul: Küre Yayınları.
  • Doğan, M. C. (2008). ‘Yücel’ Dergisinin Fikrî ve Edebî Tahlili. Gazi Türkiyat Dergisi, 1 (3), 97-115.
  • Durgun, Ş. (2014). Ulus İnşâsı ve Milliyetçilik. Ankara: Binyıl Yayınevi.
  • Durgun, Ş. (2015). Türk Merkezli Yaklaşımdan Avrupa Merkezli Yaklaşıma Geçişte Hümanizma, Akademik Hassasiyetler Dergisi, 2 (4), 1-25.
  • Durgun, Ş. (2020). Türk Ulusal Kimliğinin Dönüşümü ve Yeni Osmanlıcılık. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (2), 299-316.
  • Ergün, R. (2022). Darwin’de Sosyal Darwinizm. Din Sosyolojisi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 1-20.
  • Ergün, R. (2023). Tek Parti Döneminde Sosyal Darwinizm. İstanbul: Mahya Yayıncılık.
  • Ersöz, B. (2014). Türkiye'de Genetik Üzerine Yapılan Çalışmalar (1933-1963) ve Genetik Biliminin Dünyada İzlediği Seyir İçindeki Yeri. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Eryücel, E. (2022). Ulus İnşâ Sürecinde Öjenik Siyaset ve Irkçılık. 2. Baskı, Ankara: Liberte Yayınları.
  • Fındık, B. (2022). Öjeni Kavramına Genel Bir Bakış. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 22, 15-20.
  • Giddens, A. (2008). Ulus Devlet ve Şiddet. çev. Cumhur Atay, Ankara: Kalkedeon Yayınları.
  • Goloğlu, M. (2021). Milli Şef Dönemi (1939-1945). 3. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayını.
  • Gökay, F. K. (1948). Sağlık Düşmanı Keyif Verici Maddeler. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Gökkaya, S. B. & Biçici, M. (2023). Türkiye’de Biyopolitika ve Kadın, Ankara: İKSAD Yayını.
  • Gökmen, M. (2022). Türkiye Cumhuriyeti’nin Ulus Devlet Olarak İnşâsında Basının Rolü Ün Dergisi Örneği. (Basılmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Gülen, A. (2015). II. Dünya Savaşı’ndan 27 Mayıs’a İsmet İnönü’nün Söylemlerinde Kemalizm. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11(21), 111-136.
  • Güntekin, R. N. (1979). Miskinler Tekkesi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Haçin, İ. (2014). 1939 Erzincan Büyük Depremi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXX, 37-70.
  • Hanioğlu, M. Ş. (2023). Atatürk Entelektüel Biyografi, 2. Baskı, İstanbul: Bağlam Yayınları.
  • Hobsbawm, E. (2021). İmparatorluk Çağı (1875-1914). çev. Vedat Aslan, 8. Baskı, Ankara: Dost Kitabevi.
  • Işıklar, İ. (1949). Türk Çocuklarının Bülüğ Yaşı Üzerinde Araştırmalar. Belleten, 7 (4), 515-524.
  • İnan, A. (2022). Türkiye Halkının Antropolojik Karakterleri ve Türkiye Tarihi (Türk Irkının Vatanı Anadolu). 3. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Kalaycıoğulları, İ. & Akgündüz, B. (2019). Osmanlılardan Erken Cumhuriyet Dönemi’ne Öjenizme Dair İlk Metinler. ÇKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 87-95.
  • Kansu, Ş. A. (1939). Öjenik Problemleri. Ülkü Dergisi, XIII (74).
  • Karabekir, K. (2023). Çocuk Davamız. 4. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Karabilgin, C. (1943). Boşanma Davalarını Önleyici Tedbirler. Varlık Dergisi, 242.
  • Karakuş. G. (2021). Soğuk Savaşta Ara Kesit: İsmet İnönü Dönemi. 2. Baskı, Çanakkale: Paradigma Akademi.
  • Kepenek, Y. (2024). Cumhuriyet Çağdaşlaşmasından Günümüze Türkiye’nin Değişimi. 2. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Koç, A. (2018). Michel Foucault’nun ‘Biyopolitika’ Kavramının Teorik Çerçevesi. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi (ANKASAM), 2 (2), 193-218.
  • Koçak, C. (2020). Türkiye’de Millî Şef Dönemi (1938-1945). II. Cilt, 8. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Komisyon. (2010). Dördüncü Türk Tarih Kongresi: Kongreye Sunula Tebliğler. 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Kop, K. K. (1945). Milli Şef’in Söylev, Demeç ve Mesajları. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
  • Köstem, M. (1939). İstanbul Çocuk Kurtarma Yurdu. Varlık Dergisi, 142.
  • Kural, M. Ş. (1940). Milletlerin Hayatında Biyolojik Şartların Ehemmiyeti. Varlık Dergisi, 171.
  • Kuşçi, A. (2021). Arşiv Belgelerine Göre İkinci Türk Tarih Kongresi (20-25 Eylül 1937). Bellek Uluslararası Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 177-191.
  • Kültür ve Turizm Bakanlığı, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-43034/tarihce.html Erişim Tarihi: 04.03.2024.
  • Maksudyan, N. (2021). Türklüğü Ölçmek (Bilimkurgusal Antropoloji ve Türk Milliyetçiliğinin Irkçı Çehresi 1925-1939). 4. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.
  • Marshall, G. (2009). Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınbay & Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
  • Mazhar, M. (1912). Öjenik, Irk’ın Islahı İlmi. Tedrisat Mecmuası, 12 (57).
  • Mutlu, M. (2020). Beden Terbiyesi ve Spor Hayatında Selim Sırrı Tarcan (1874-1957). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16 (32), 583-615.
  • Müftüoğlu, M. (2005). Milli Şef Dönemi’nde Çankaya’da Kabus (1944 Turancılık Davası), İstanbul: Başak Yayınları.
  • Ongun, C. S. (1939). Dünkü ve Bugünkü Gençlik. Varlık Dergisi, 133.
  • Ongun, C. S. (1940). Gençliği Yetiştirmek İçin. Varlık Dergisi, 169.
  • Ongun, C. S. (1940). Kızlarımız ve Aile Terbiyesi. Varlık Dergisi, 174.
  • Ongun, C. S. (1941). Erkek Çocuklarımız ve Yuva Terbiyesi. Varlık Dergisi, 181.
  • Ongun, C. S. (1942). Gençlik Meselesi. Varlık Dergisi, 226.
  • Ökte, F. (1951). Varlık Vergisi Faciası. İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
  • Özdemir, A. (2013). Hayali Geçmiş: Arkeoloji ve Milliyetçilik 1923-1945 Türkiye Deneyimi. Der. Oğuz Erdur, Güneş Duru, Arkeoloji Niye? Nasıl? Ne İçin?, içinde 7-26, 2. Baskı, İstanbul: Ege Yayınları.
  • Özmakas, U. (2019). Biyopolitika: İktidar ve Direniş. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Öztürk, H. & Demirsoy, N. (2019). Besim Ömer Akalın’ın Üzüm ile Tedavi Adlı Eserinin Değerlendirilmesi. Lokman Hekim Dergisi, 9(1): 37-44.
  • Pearson, K. (1911). Francis Galton. Nature, 85, 440–445.
  • Salimoğlu, M. (2020). Cumhuriyet Halk Partisi’nin Yedinci Kurultayı ve Din Politikası (1945-1950). Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 4, 57-75.
  • Sezgin, C. (1946). Bilim ve İnsanlık. Varlık Dergisi, 300.
  • Smith. A. D. (2013). Milliyetçilik (Kuram, İdeoloji, Tarih). çev. Ümit Hüsrev Yolsal. Ankara: Atıf Yayınları.
  • Şeker, K. (2006). İnönü Dönemi Kültür Hayatı (1938-1950). (Basılmamış Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
  • Tarcan, S. S. (1942). Spor Pedagojisi. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası,
  • Tarhan, T. (1942). Eskrimin Faydaları. Beden Terbiyesi ve Spor, 38, İstanbul.
  • Tokatlıoğlu, A. E. (2020). Biyopolitika kavramı çerçevesinde 1938 Beden Terbiyesi Kanunu. (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Toker, M. (1990). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları (1944-1973) Tek Partiden Çok Partiye Geçiş. 3. Baskı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • Toprak. Z. (2011). Darwinizmden Ateizme Türkiye’de Tarih Eğitiminin Evrimi. Toplumsal Tarih Dergisi, 216: 2-14.
  • Toprak, Z. (2012). Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji. İstanbul: Doğan Kitap.
  • Toprak, Z. (2022). Atatürk Kurucu Felsefenin Evrimi. 4. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Tuncer, H. (2022). İsmet İnönü’nün Dış Politikası (1938-1950). 3. Baskı, İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Turan, Ş. (2003). İsmet İnönü (Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği). 2. Baskı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • TÜBA Çevre Komitesi. (2010). Türkiye’nin Sağlık Bağlamı İçinde 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu ve Cumhuriyetin Sağlık Sorununa Yaklaşımı. Ankara: TÜBA.
  • Türk Tarih Kurumu. (2010). III. Türk Tarih Kongresi (Ankara 15-20 Kasım 1943) Bildiri Kitabı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
  • Türk Tarih Kurumu. (2010). İkinci Türk Tarih Kongresi İstanbul: 20-25 Eylül 1937 Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
  • Urenus, M. M. (1939). Antropoloji Hukuk İlmi. Varlık Dergisi, 132.
  • Uygun, S. (2022). Halil Fikret Kanad’ın Milliyet İdeali ve Topyekûn Millî Terbiye Yaklaşımı. Liberal Düşünce Dergisi, 108, 85-107.
  • Uzun, H. (2012). İktidarını Sürdürmek İsteyen Bir Partinin Kimlik Arayışı: Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1947 Olağan Kurultayı. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XII (25), 101-139.
  • Ülken, H. Z. (1994). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları.
  • Ülman, Y. I. (2004-2005). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Geçiş Sürecinde Bir Aydının Portresi Dr. Besim Ömer Akalın. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10-11, 435-464.
  • Ünalan, Ö. (1997). Darwin Ne Yaptı? Ankara: Saypa Yayınları.
  • Ürer, L. (2003). Woodrow Wilson'un İdeal Dünya Tasarımının, Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluş Felsefesine Etkileri. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 28, 1-22.
  • Vatandaş, S. & Vatandaş, C. (2023). Osmanlı’dan Erken Cumhuriyet Dönemi’ne Biyopolitika ve Sporun Siyaseti. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 19 (39), 1437-1469.
  • Yener, M. (2021). Yücel Dergisinde Hümanizm Bahsi. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 148-167.
  • Yıldırım, N. (2012). Mazhar Osman Usman. TDV İslam Ansiklopedisi, C: 42, Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, 189-191.
  • Arşiv Belgeleri
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 18.01.1940.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 05.08.1942.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 19.07.1943.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 29.11.1943.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 13.12.1943.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 19.04.1944.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 14.05.1945.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 18.05.1945.
  • Gazete ve Dergiler
  • Akşam Postası Gazetesi, 4 Nisan 1941.
  • Belleten, Ekim 1941, 5 (20), 437- 438.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 1 Şubat 1940.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 14 Mayıs 1941.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 28 Haziran 1941.
  • Servetifunun (Uyanış) Dergisi, 1 Ağustos 1929.
  • Türk Antropoloji Mecmuası, Sayı: 19-22, Eylül 1939.
  • Ulus Gazetesi, 10 Şubat 1944.
  • Ulus Gazetesi, 27 Nisan 1944
  • Ulus Gazetesi, 3 Ekim 1945.
  • Ulus Gazetesi, Aralık 1945.
  • Ulus Gazetesi, 8 Mayıs 1948.
  • Ulus Gazetesi 24 Eylül 1948.
  • Varlık Dergisi, Mayıs 1947.
  • Beden Terbiyesi Kanunu. Kabul Tarihi: 29.06.1938. Kanun No: 3530.
  • İskân Kanunu. Kabul Tarihi: 14.06.1934. Kanun No: 2510.
  • Millî Korunma Kanunu, Kabul Tarihi: 18.01.1940. Kanun No: 3780.
  • Varlık Vergisi Hakkında Kanun, Kabul Tarihi: 11.11.1942. Kanun No: 4305.

İsmet İnönü Dönemi (1939-1950) Türkiye’de Sosyal Darwinizm ve Öjenik Politika ve Uygulamaların Değerlendirilmesi

Year 2024, Volume: 13 Issue: 3, 1753 - 1786, 30.09.2024
https://doi.org/10.15869/itobiad.1484945

Abstract

İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Dönemi; siyaset, dış politika, eğitim, kültür, din, laiklik, demokrasi vb. birçok konu açısından ayrıntılı bir şekilde değerlendirmeye tabi tutulmuş ve ülkemizde zengin bir literatür oluşmuştur. Ancak 20. yüzyılda Liberalizm, Sosyalizm, Sosyal Darwinizm, Faşizm ve Nasyonalizm gibi sistemler ve siyasî akımların ortaya çıktığı, geliştiği bir dönemde özellikle İkinci Dünya Savaşı ve Hitler Almanyası ile öjenizm zirve yapmıştı. II. Dünya Savaşı’nda kritik bir görevde olan İsmet İnönü’nün hızla dünya siyasetine yön veren “Sosyal Darwinizm ve Öjenizm”e bakışı, tavrı, dönemin aydın ve yazarlarının öjenik uygulamalara bakışları hakkında akademik olarak çalışma sayısı yok denecek kadar azdır. Bu çalışmada Sosyal Darwinizm ve Öjenik kavramları açıklanarak bu kavramların ortaya çıkışı, siyasî düşünce ve akımlara yansıması anlatılacak ayrıca 20. yüzyıl siyasî tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti üzerinde öjenizmin etkisi vurgulanacaktır. Akabinde Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün öjenizme bakışı değerlendirilip öjenizm temelli (Faşizm, Nazizm gibi) siyasî akımlara karşı İnönü’nün tavrı ve dönemin devlet politikasının temel noktaları öjenizm üzerinden ele alınacaktır. Sonuçta İnönü dönemindeki devlet politikalarındaki ve toplumsal hayattaki uygulamalarda öjenik ve Sosyal Darwinist etki ortaya konularak bu etkinin tarihi seyri verilecektir. Böylece dönemin siyasî tarihi ve gelişmeleri daha iyi anlaşılacaktır.

Ethical Statement

Herhangi bir etik ihlal söz konusu değildir.

Supporting Institution

Bulunmamaktadır.

References

  • Ahmad, F. (2014). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. çev. Sedat Cem Karadeli, 5. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Akcan, E. (2017). İki Dünya Savaşı Arasında Türkiye’de ‘Gençlik Teşkilatı’ Oluşturmaya Dönük Bazı Tasavvur ve Teşebbüsler. Belleten, 81(292), 1001-1030.
  • Akın, Y. (2019). Gürbüz ve Yavuz Evlatlar Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor. 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Akkaya, B. (2012). İnönü Dönemi Kültür Politikalarında Hümanizm. History Studies, 2012, 4 (1), 1-13.
  • Akkor, N. (2022). Churchill – İnönü Adana Görüşmeleri (30-31 Ocak 1943). İstanbul: Kriter Yayınevi.
  • Aksakal, H. İ. (2017). Dr. Refik Saydam Önderliğinde Cumhuriyet Dönemi Sağlık Hizmetlerini Modernleştirme Çabaları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 219-231.
  • Aksan, İ. (1939). Sıhhat ve Irk Bakımından Kan Grupları. Varlık Dergisi, 134.
  • Apay, S. (1946). Türk Suçlularında Antropo-Sosyal Araştırmalar. Belleten, 4 (1), 51-68.
  • Armaoğlu, F. (2019). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi. İstanbul: Kronik Yayınları.
  • Arpacı, M. (2015). Modernleşen Türkiye’de Beden ve Nüfus Politikaları: Hıfzıssıhha, Terbiye, Öjeni. (Basılmamış Doktora Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Aytemur Sağıroğlu, N. (2020). Öjeni ve Sağlam Bedenlilik. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 115-133.
  • Balaban, M. R. (1923). Islâh-ı Irk, İstanbul: Matbaa-i Amire.
  • Besim Ömer (Akalın). (2019). Çocuk Büyütmek. yay. haz. Haluk Perk, İstanbul: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Yayınları.
  • Besim Ömer (Akalın). (2014). Doğururken ve Doğurduktan Sonra (H. 1320/M. 1902-1903). yay. haz. Türkmen Töreli, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
  • Besim Ömer (Akalın). Nevsal-i Afiyet. https://www.tbmm.gov.tr/eyayin. Erişim: 10.07.2015
  • Besim Ömer (Akalın). (1933). Üzüm ve Üzümle Tedavi. 4. Baskı, İstanbul: Ahmet İhsan Matbaası.
  • Besim, T. (1940). Suç Karşısında Çocuk. Varlık Dergisi, 179.
  • Besim, T. (1941). Nüfus Siyasetinin Hedefi. Varlık Dergisi, 192.
  • Bora, T. (2018). Cereyanlar Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. 6. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Borlandi, M. (2011). Sosyolojik Düşünce Sözlüğü. çev. Bülent Arıbaş, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Brockett, G. D. (2022). Ne Mutlu Türküm Diyene (Türk Müslüman Kimliğinin Müzakeresi), çev. Özgür Balkılıç, Ankara: Fol Kitap.
  • Callinicos, A. (2013). Toplum Kuramı (Tarihsel Bir Bakış). çev. Yasemin Tezgiden, 6. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Conker, O. (1939). Büyük Türkiye İdeali Karşısında Nüfus Davamız. Varlık Dergisi, 141.
  • Çakmak, F. (2023). Cumhuriyet Türkiyesi’nin Sağlık Politikası ve Uygulamaları (1923-1973). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Özel Sayı: Cumhuriyet’in 100. Yılında Türkiye, 324-353.
  • Çambel, F. P. (1946). Ögenik (Eugenics) Hakkında Düşünceler, İstanbul.
  • Çelik, H. S. (2016). İnönü Dönemi’nde Resmî Tarih Yazımına Yönelik Yeni Yaklaşımlar: Bir Revizyonun Analizi. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 12 (24), 80-121.
  • Çoban, H. (2021). Milliyetçilik ve Biyopolitika (Türkiye’de Ulus İnşâsı, Irk Olgusu ve Politik Bileşenler). Ankara: Siyasal Kitabevi.
  • Çomaklı, Ş. E., Koç, F. & Yıldırım, K. E. (2012). Türk Vergi Hukuku Tarihinde Tartışılan Bir Vergi: Toprak Mahsulleri Vergisi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(2), 61-70.
  • Darendelioğlu, İ. E. (1975). Türkiye’de Milliyetçilik Hareketleri. İstanbul: Toker Yayınları.
  • Darwin, C. (1978). İnsanın Türeyişi. çev. Öner Ünalan, 3. Baskı. Ankara: Onur Yayınları.
  • Darwin, C. (1996). Türlerin Kökeni. çev. Öner Ünalan, 5. Baskı. Ankara: Onur Yayınları.
  • Doğan, A. (2023). Osmanlı Aydınları ve Sosyal Darwinizm. 3. Baskı, İstanbul: Küre Yayınları.
  • Doğan, M. C. (2008). ‘Yücel’ Dergisinin Fikrî ve Edebî Tahlili. Gazi Türkiyat Dergisi, 1 (3), 97-115.
  • Durgun, Ş. (2014). Ulus İnşâsı ve Milliyetçilik. Ankara: Binyıl Yayınevi.
  • Durgun, Ş. (2015). Türk Merkezli Yaklaşımdan Avrupa Merkezli Yaklaşıma Geçişte Hümanizma, Akademik Hassasiyetler Dergisi, 2 (4), 1-25.
  • Durgun, Ş. (2020). Türk Ulusal Kimliğinin Dönüşümü ve Yeni Osmanlıcılık. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (2), 299-316.
  • Ergün, R. (2022). Darwin’de Sosyal Darwinizm. Din Sosyolojisi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 1-20.
  • Ergün, R. (2023). Tek Parti Döneminde Sosyal Darwinizm. İstanbul: Mahya Yayıncılık.
  • Ersöz, B. (2014). Türkiye'de Genetik Üzerine Yapılan Çalışmalar (1933-1963) ve Genetik Biliminin Dünyada İzlediği Seyir İçindeki Yeri. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Eryücel, E. (2022). Ulus İnşâ Sürecinde Öjenik Siyaset ve Irkçılık. 2. Baskı, Ankara: Liberte Yayınları.
  • Fındık, B. (2022). Öjeni Kavramına Genel Bir Bakış. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 22, 15-20.
  • Giddens, A. (2008). Ulus Devlet ve Şiddet. çev. Cumhur Atay, Ankara: Kalkedeon Yayınları.
  • Goloğlu, M. (2021). Milli Şef Dönemi (1939-1945). 3. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayını.
  • Gökay, F. K. (1948). Sağlık Düşmanı Keyif Verici Maddeler. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Gökkaya, S. B. & Biçici, M. (2023). Türkiye’de Biyopolitika ve Kadın, Ankara: İKSAD Yayını.
  • Gökmen, M. (2022). Türkiye Cumhuriyeti’nin Ulus Devlet Olarak İnşâsında Basının Rolü Ün Dergisi Örneği. (Basılmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Gülen, A. (2015). II. Dünya Savaşı’ndan 27 Mayıs’a İsmet İnönü’nün Söylemlerinde Kemalizm. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11(21), 111-136.
  • Güntekin, R. N. (1979). Miskinler Tekkesi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Haçin, İ. (2014). 1939 Erzincan Büyük Depremi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXX, 37-70.
  • Hanioğlu, M. Ş. (2023). Atatürk Entelektüel Biyografi, 2. Baskı, İstanbul: Bağlam Yayınları.
  • Hobsbawm, E. (2021). İmparatorluk Çağı (1875-1914). çev. Vedat Aslan, 8. Baskı, Ankara: Dost Kitabevi.
  • Işıklar, İ. (1949). Türk Çocuklarının Bülüğ Yaşı Üzerinde Araştırmalar. Belleten, 7 (4), 515-524.
  • İnan, A. (2022). Türkiye Halkının Antropolojik Karakterleri ve Türkiye Tarihi (Türk Irkının Vatanı Anadolu). 3. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Kalaycıoğulları, İ. & Akgündüz, B. (2019). Osmanlılardan Erken Cumhuriyet Dönemi’ne Öjenizme Dair İlk Metinler. ÇKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 87-95.
  • Kansu, Ş. A. (1939). Öjenik Problemleri. Ülkü Dergisi, XIII (74).
  • Karabekir, K. (2023). Çocuk Davamız. 4. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Karabilgin, C. (1943). Boşanma Davalarını Önleyici Tedbirler. Varlık Dergisi, 242.
  • Karakuş. G. (2021). Soğuk Savaşta Ara Kesit: İsmet İnönü Dönemi. 2. Baskı, Çanakkale: Paradigma Akademi.
  • Kepenek, Y. (2024). Cumhuriyet Çağdaşlaşmasından Günümüze Türkiye’nin Değişimi. 2. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Koç, A. (2018). Michel Foucault’nun ‘Biyopolitika’ Kavramının Teorik Çerçevesi. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi (ANKASAM), 2 (2), 193-218.
  • Koçak, C. (2020). Türkiye’de Millî Şef Dönemi (1938-1945). II. Cilt, 8. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Komisyon. (2010). Dördüncü Türk Tarih Kongresi: Kongreye Sunula Tebliğler. 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Kop, K. K. (1945). Milli Şef’in Söylev, Demeç ve Mesajları. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
  • Köstem, M. (1939). İstanbul Çocuk Kurtarma Yurdu. Varlık Dergisi, 142.
  • Kural, M. Ş. (1940). Milletlerin Hayatında Biyolojik Şartların Ehemmiyeti. Varlık Dergisi, 171.
  • Kuşçi, A. (2021). Arşiv Belgelerine Göre İkinci Türk Tarih Kongresi (20-25 Eylül 1937). Bellek Uluslararası Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 177-191.
  • Kültür ve Turizm Bakanlığı, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-43034/tarihce.html Erişim Tarihi: 04.03.2024.
  • Maksudyan, N. (2021). Türklüğü Ölçmek (Bilimkurgusal Antropoloji ve Türk Milliyetçiliğinin Irkçı Çehresi 1925-1939). 4. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.
  • Marshall, G. (2009). Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınbay & Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
  • Mazhar, M. (1912). Öjenik, Irk’ın Islahı İlmi. Tedrisat Mecmuası, 12 (57).
  • Mutlu, M. (2020). Beden Terbiyesi ve Spor Hayatında Selim Sırrı Tarcan (1874-1957). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16 (32), 583-615.
  • Müftüoğlu, M. (2005). Milli Şef Dönemi’nde Çankaya’da Kabus (1944 Turancılık Davası), İstanbul: Başak Yayınları.
  • Ongun, C. S. (1939). Dünkü ve Bugünkü Gençlik. Varlık Dergisi, 133.
  • Ongun, C. S. (1940). Gençliği Yetiştirmek İçin. Varlık Dergisi, 169.
  • Ongun, C. S. (1940). Kızlarımız ve Aile Terbiyesi. Varlık Dergisi, 174.
  • Ongun, C. S. (1941). Erkek Çocuklarımız ve Yuva Terbiyesi. Varlık Dergisi, 181.
  • Ongun, C. S. (1942). Gençlik Meselesi. Varlık Dergisi, 226.
  • Ökte, F. (1951). Varlık Vergisi Faciası. İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
  • Özdemir, A. (2013). Hayali Geçmiş: Arkeoloji ve Milliyetçilik 1923-1945 Türkiye Deneyimi. Der. Oğuz Erdur, Güneş Duru, Arkeoloji Niye? Nasıl? Ne İçin?, içinde 7-26, 2. Baskı, İstanbul: Ege Yayınları.
  • Özmakas, U. (2019). Biyopolitika: İktidar ve Direniş. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Öztürk, H. & Demirsoy, N. (2019). Besim Ömer Akalın’ın Üzüm ile Tedavi Adlı Eserinin Değerlendirilmesi. Lokman Hekim Dergisi, 9(1): 37-44.
  • Pearson, K. (1911). Francis Galton. Nature, 85, 440–445.
  • Salimoğlu, M. (2020). Cumhuriyet Halk Partisi’nin Yedinci Kurultayı ve Din Politikası (1945-1950). Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 4, 57-75.
  • Sezgin, C. (1946). Bilim ve İnsanlık. Varlık Dergisi, 300.
  • Smith. A. D. (2013). Milliyetçilik (Kuram, İdeoloji, Tarih). çev. Ümit Hüsrev Yolsal. Ankara: Atıf Yayınları.
  • Şeker, K. (2006). İnönü Dönemi Kültür Hayatı (1938-1950). (Basılmamış Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
  • Tarcan, S. S. (1942). Spor Pedagojisi. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası,
  • Tarhan, T. (1942). Eskrimin Faydaları. Beden Terbiyesi ve Spor, 38, İstanbul.
  • Tokatlıoğlu, A. E. (2020). Biyopolitika kavramı çerçevesinde 1938 Beden Terbiyesi Kanunu. (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Toker, M. (1990). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları (1944-1973) Tek Partiden Çok Partiye Geçiş. 3. Baskı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • Toprak. Z. (2011). Darwinizmden Ateizme Türkiye’de Tarih Eğitiminin Evrimi. Toplumsal Tarih Dergisi, 216: 2-14.
  • Toprak, Z. (2012). Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji. İstanbul: Doğan Kitap.
  • Toprak, Z. (2022). Atatürk Kurucu Felsefenin Evrimi. 4. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Tuncer, H. (2022). İsmet İnönü’nün Dış Politikası (1938-1950). 3. Baskı, İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Turan, Ş. (2003). İsmet İnönü (Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği). 2. Baskı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • TÜBA Çevre Komitesi. (2010). Türkiye’nin Sağlık Bağlamı İçinde 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu ve Cumhuriyetin Sağlık Sorununa Yaklaşımı. Ankara: TÜBA.
  • Türk Tarih Kurumu. (2010). III. Türk Tarih Kongresi (Ankara 15-20 Kasım 1943) Bildiri Kitabı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
  • Türk Tarih Kurumu. (2010). İkinci Türk Tarih Kongresi İstanbul: 20-25 Eylül 1937 Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
  • Urenus, M. M. (1939). Antropoloji Hukuk İlmi. Varlık Dergisi, 132.
  • Uygun, S. (2022). Halil Fikret Kanad’ın Milliyet İdeali ve Topyekûn Millî Terbiye Yaklaşımı. Liberal Düşünce Dergisi, 108, 85-107.
  • Uzun, H. (2012). İktidarını Sürdürmek İsteyen Bir Partinin Kimlik Arayışı: Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1947 Olağan Kurultayı. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XII (25), 101-139.
  • Ülken, H. Z. (1994). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları.
  • Ülman, Y. I. (2004-2005). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Geçiş Sürecinde Bir Aydının Portresi Dr. Besim Ömer Akalın. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10-11, 435-464.
  • Ünalan, Ö. (1997). Darwin Ne Yaptı? Ankara: Saypa Yayınları.
  • Ürer, L. (2003). Woodrow Wilson'un İdeal Dünya Tasarımının, Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluş Felsefesine Etkileri. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 28, 1-22.
  • Vatandaş, S. & Vatandaş, C. (2023). Osmanlı’dan Erken Cumhuriyet Dönemi’ne Biyopolitika ve Sporun Siyaseti. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 19 (39), 1437-1469.
  • Yener, M. (2021). Yücel Dergisinde Hümanizm Bahsi. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 148-167.
  • Yıldırım, N. (2012). Mazhar Osman Usman. TDV İslam Ansiklopedisi, C: 42, Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, 189-191.
  • Arşiv Belgeleri
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 18.01.1940.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 05.08.1942.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 19.07.1943.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 29.11.1943.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 13.12.1943.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 19.04.1944.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 14.05.1945.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 18.05.1945.
  • Gazete ve Dergiler
  • Akşam Postası Gazetesi, 4 Nisan 1941.
  • Belleten, Ekim 1941, 5 (20), 437- 438.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 1 Şubat 1940.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 14 Mayıs 1941.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 28 Haziran 1941.
  • Servetifunun (Uyanış) Dergisi, 1 Ağustos 1929.
  • Türk Antropoloji Mecmuası, Sayı: 19-22, Eylül 1939.
  • Ulus Gazetesi, 10 Şubat 1944.
  • Ulus Gazetesi, 27 Nisan 1944
  • Ulus Gazetesi, 3 Ekim 1945.
  • Ulus Gazetesi, Aralık 1945.
  • Ulus Gazetesi, 8 Mayıs 1948.
  • Ulus Gazetesi 24 Eylül 1948.
  • Varlık Dergisi, Mayıs 1947.
  • Beden Terbiyesi Kanunu. Kabul Tarihi: 29.06.1938. Kanun No: 3530.
  • İskân Kanunu. Kabul Tarihi: 14.06.1934. Kanun No: 2510.
  • Millî Korunma Kanunu, Kabul Tarihi: 18.01.1940. Kanun No: 3780.
  • Varlık Vergisi Hakkında Kanun, Kabul Tarihi: 11.11.1942. Kanun No: 4305.
There are 136 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Intellectual History of Politics, Historical Studies (Other)
Journal Section Articles
Authors

Fatma Tombak 0000-0003-2439-0173

Publication Date September 30, 2024
Submission Date May 15, 2024
Acceptance Date September 26, 2024
Published in Issue Year 2024 Volume: 13 Issue: 3

Cite

APA Tombak, F. (2024). İsmet İnönü Dönemi (1939-1950) Türkiye’de Sosyal Darwinizm ve Öjenik Politika ve Uygulamaların Değerlendirilmesi. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 13(3), 1753-1786. https://doi.org/10.15869/itobiad.1484945

Journal of the Human and Social Science Researches is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY NC).