Tanburi Cemil Bey’in İcra Tahlili ve Keman Eğitim Alıştırmalarının Oluşturulması

Year 2025, Volume: 14 Issue: 2, 1190 - 1210, 30.06.2025

Süleyman Barış Demirdirek

https://doi.org/10.15869/itobiad.1629075

Cited By: 1

Abstract

Tanburi Cemil Bey (1873-1916), icra tavrıyla Klasik Türk Müziği saz icrasının 20. yüzyıldaki ve günümüzdeki üslubunun oluşumuna yön vermiş, yalnızca icra ettiği tanbur, klasik kemençe, lavta ve viyolonsel icra üslubunu değil, diğer bütün Klasik Türk Müziği sazlarının icra üslubunun oluşumuna da büyük katkı sağlamıştır. Cemil Bey taksim, peşrev, saz semaisi gibi formlarla saz müziğinde bıraktığı eserlerin yanı sıra birçok sözlü eser de vermiştir. Birçok akademik çalışmada Cemil Bey’in icraları tahlil edilmiş ve Klasik Türk Müziği eğitiminde kullanılabilmesi amacıyla çalışma içerikleri oluşturulmuştur. Klasik Türk Müziği keman icrasında Nubar Tekyay, Hakkı Derman, Sadi Işılay gibi önemli icracıların icraları incelenerek keman eğitim alanında kullanılabilecek eğitim kaynakları oluşturulmuştur. Ancak Klasik Türk Müziği keman icrasında Cemil Bey’in tavrının uygulanabilmesi için gerekli olan etüt, alıştırma vb. çalışmaların sayısının yeterli düzeyde olmadığı görülmektedir. Bu çalışmada Cemil Bey’in Tanburi Büyük Osman’a ait Nihavend Peşrev icrasında kullanmış olduğu süsleme teknikleri ve yay teknikleri tahlil edilerek, bu tahlillerin doğrultusunda Cemil Bey’in tavrının keman eğitiminde uygulanabilmesi için alıştırmalar oluşturulması amaçlanmaktadır. Araştırmada, Cemil Bey’in Tanburi Büyük Osman’a ait Nihavend Peşrev icrasında kullandığı süsleme ve yay teknikleri ortaya konulup, bu doğrultuda alıştırmalar oluşturulduğundan nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında literatür taraması, doküman incelemesi ve arşiv taraması teknikleri kullanılmıştır. Cemil Bey’in tahlili yapılan icrasından hareketle süsleme ve yay tekniklerinin bir arada kullanımına yönelik, keman sazındaki teknik gereksinimler de göz önünde bulundurularak iki adet alıştırma oluşturulmuştur. Cemil Bey’in icrasının tahlili doğrultusunda; en fazla çarpma süsleme tekniğini kullandığı ve ekseriyetle legato yay tekniğini tercih ettiği tespit edilmiştir.

Keywords

Klasik Türk Müziği , Tanburi Cemil Bey , Keman , Taksim Tahlili , Türk Müziği Keman Alıştırmaları

Performance Analysis of Tanburi Cemıîl Bey and the Creation of Violin Training Exercises

Abstract

Tanburi Cemil Bey (1873-1916), with his performance style, shaped the style of Classical Turkish Music instrumental performance in the 20th century and today, and made a great contribution not only to the performance style of tanbur, classical kemençe, lute and cello, but also to the formation of the performance style of all other Classical Turkish Music instruments. In addition to his works in instrumental music in forms such as taksim, peşrev and saz semaisi, Cemil Bey also produced many spoken works. In many academic studies, Cemil Bey's performances have been analyzed and study contents have been created in order to be used in instrumental education. By analyzing the performances of important performers such as Nubar Tekyay, Hakkı Derman, Sadi Işılay in Classical Turkish Music violin performance, educational resources that can be used in the field of violin education have been created. However, it is seen that the number of studies, exercises, etc. necessary for the application of Cemil Bey's style in Classical Turkish Music violin performance is not at a sufficient level. In this study, it is aimed to analyze the ornamentation techniques and bowing techniques used by Cemil Bey in the performance of Tanburi Büyük Osman's Nihavend Peşrev and to create exercises in order to apply Cemil Bey's style in violin education in line with these analyzes. In the study, since the ornamentation techniques used by Cemil Bey in the performance of Tanburi Büyük Osman's Nihavend Peşrev were revealed and exercises were created in this direction, the survey model, one of the qualitative research methods, was used. Literature review, document review and archive scanning techniques were used to collect the data. Based on the analyzed performance of Cemil Bey, 2 exercises were created for the use of ornamentation techniques and bowing techniques together, taking into account the technical requirements of the violin instrument. In line with the analysis of Cemil Bey's performance; it was determined that he mostly used the multiplication ornamentation technique and mostly preferred legato bowing technique.

Keywords

Classical Turkish Music , Tanburi Cemil Bey , Violin , Taksim Analysis , Turkish Music Violin Exercises

References

• Akın Şişman, Ö. (2018). Dünyadaki Önemli Keman Ekolleri ve Türkiye’de Uygulanan Ekoller. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(4), 360-375.
• Alıştırma. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe Sözlük içinde. Erişim adresi: (22.01.2025) https://sozluk.gov.tr/
• Başar Çelik, B. (1995). Tanburi Cemil Bey’in Kemençe İcrasının Özellikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bükülmez, H. (2017). Haydar Tatlıyay ve Sadi Işılay’ın Keman İcrâlarının Tahlîli. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Büyükaksoy, F. (1997). Keman Öğretiminde İlkeler ve Yöntemler. Ankara: Armoni Ltd. Şti.
• Demirdirek, S. B. (2018). Hakkı Derman’ın Keman Taksimlerinin Tahlili ve Bu Tahliller Doğrultusunda Keman Eğitiminde Kullanılabilecek Alıştırmaların Oluşturulması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Demirdirek, S. B. (2023). Tanburi Cemil Bey’in İzinde - Türk Müziğinde Ezgi Atfı. Doğumunun 150. Yılında Uluslararası “Üstâd-ı Cihân” Tanburi Cemil Bey Çevrimiçi Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 182-193). İstanbul: The Replika.
• Ekol. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe Sözlük içinde. Erişim adresi: (21.01.2025) https://sozluk.gov.tr/
• Eruzun Özel, A. (2010). Kemençe ile Eser İcralarından Hareketle Tanburi Cemil Bey’in Tavır Özellikleri. Journal of International Social Research, 3 (11), 283-298.
• Gönül, M. (2010). Nevres Bey’in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Griffiths, P. (2006). New Penguin Dictionary of Music. Cornwall: Penguin Books Ltd.
• Gürel, M. (2016). Nubar Tekyay’ın Keman Taksimlerinin Tahlîli. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Hatipoğlu, V. (2009). Cemil Bey’in Kemençe İcrasında Kullanmış Olduğu Süslemeler. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (22), 115-128.
• Hatipoğlu, V. (2016). Türk Müziği Keman Öğretimine Yönelik Yeni Kaynak Hazırlamada “Beylik Aranağmelerden” Oluşturulan Çeşitlemelerin Yeri ve Öneminin Değerlendirilmesi. Turkish Studies, 11(19), 417-442.
• İlgar, K. (2018). Türk Müziği Viyolonsel İcrâcılığında Mes’ud Cemil. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (31. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özden, E. (2013). Mûsıkîşinas-ı Şehir Tanbûrî Cemil Bey’in Artistik Plaklarının Husûsî Kataloğu ve Cemil Bey’in Tuttuğu Notlar. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 13(1), 211-227.
• Sever, S. (2008). Tanbûrî Cemil Bey’in Klasik Kemençe ile Eser İcrasının Özellikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sevsay, E. (2013). The Cambridge Guide to Orchestration. Cambridge University Press.
• Soydaş, M. E., & Beşiroğlu, Ş. Ş. (2007). Osmanlı Saray Müziğinde Yaylı Çalgılar. İTÜDERGİSİ/b, 4 (1), 3-12.
• Şimşek, H. & Yıldırım, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tel, M. C. (2016). Tanbûrî Cemil’in Hayatı. (4. Baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Tuncel, E. (2023). Kitab-ı İlmü’l-Musiki Ala Vechi’l Hurufat’ta Kürdilihicazkâr Makamı. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 12 (106), 842-850.
• Ünlü, C. (2016). Git Zaman Gel Zaman: Fonograf-Gramofon-Taş Plak. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Üslup. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe Sözlük içinde. Erişim adresi: (20.01.2025) https://sozluk.gov.tr/
• Yahya Kaçar, G. (2012). Türk Mûsikîsi Üzerine Görüşler. Ankara: Maya Akademi.
• Zeybek, Ö. (2013). Türk Makam Müziği’nde Üslûp-Tavır Görüşleri Doğrultusunda Münir Nurettin Selçuk, Alâeddin Yavaşça ve Bekir Sıdkı Sezgin İcrâlarının Analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.