Concentration and Competition Analysis in the Turkish Manufacturing Industry: A Case Study on the Paper and Paper Products Sector

Year 2025, Volume: 14 Issue: 3, 1853 - 1870, 30.09.2025

Ülker Çam Karakaş

https://doi.org/10.15869/itobiad.1638242

Abstract

Manufacturing industries are crucial for showing the real production capacity of an economy. The sector is also important in terms of production performance, employment contribution, value-added generation, and its impact on national income. A strong performance of manufacturing industries plays a key role in ensuring stable economic growth for a country. Due to their direct and indirect contributions to the economy, manufacturing industries need to be carefully monitored. The paper and paper products sector, which is part of the manufacturing industries consisting of 23 different sub-sectors, is also a significant economic contributor. It has evolved from a labor-intensive background to a capital-intensive production process. This study analyzes the market structure of the paper and paper products sector, a sub-sector of manufacturing industries in Turkey, from 2016 to 2023, using CR4 and CR8 concentration indices, Herfindahl-Hirschman Index and the Entropy Index. The findings reveal a low-intensity, competitive sector, in line with the literature and expectations. The share of micro and small-scale firms within the total sector is high, but their share in total revenue is quite low. In contrast, although medium and large-scale firms are fewer in number, their share in total revenue production is significantly higher. However, the findings indicate that micro and small-scale firms have low concentration levels and high competition levels. On the other hand, medium and large-scale firms exhibit a moderate level of concentration and conditions of monopolistic competition. As a result, differences in concentration levels emerge depending on firm sizes. In the conclusion section of the study, the reasons for this phenomenon are discussed.

Keywords

Paper Products Sector , Manufacturing Industry , Concentration Index , Herfindahl-Hirschman Index , Entrophy Index

Türkiye’de İmalat Sanayii Sektöründe Yoğunlaşma ve Rekabet Analizi: Kağıt ve Kağıt Ürünleri Sektörü Üzerine Bir Uygulama

Abstract

İmalat sanayii sektörleri bir ekonominin reel üretim kapasitesini göstermesi açısından oldukça önemlidir. Sektör, üretim performansı, istihdam katkısı, katma değer oluşturma, milli gelire olan etkisi gibi açılardan da önemlidir. İmalat sanayii sektörlerinin güçlü bir performans göstermesi ülkenin istikrarlı bir ekonomik büyüme sergilemesi için anahtar rol oynamaktadır. Ekonomiye doğrudan ve dolaylı katkıları nedeniyle, imalat sanayii sektörlerinin dikkatli bir şekilde takip edilmesi gerekmektedir. 23 farklı alt sektörden oluşan imalat sanayii sektörleri içerisinde yer alan kağıt ve kağıt ürünleri sektörü de önemli bir ekonomik paydaştır. Emek yoğun bir arka plandan sermaye yoğun üretim sürecine doğru bir evrim barındırmaktadır. Çalışmada, 2016-2023 yılı verilerinden hareketle Türkiye’deki imalat sanayii alt sektörü olan kağıt ve kağıt ürünleri sektörünün piyasa yapısı CR4 ve CR8 yoğunlaşma endeksi, Herfindahl-Hirschman endeksi ve entropi endeksi kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular, literatüre ve beklentilere paralel olarak düşük yoğunluklu rekabetçi bir sektör sonuçlarını ortaya koymaktadır. Mikro ve küçük ölçekli firmaların toplam sektör içerisindeki payı yüksek ancak toplam hasıla içindeki payı oldukça düşüktür. Orta ve büyük ölçekli firmaların ise firma sayısı olarak az olmalarına karşın toplam hasıla üretimindeki paylarının yüksek olduğu görülmektedir. Ancak, elde edilen bulgulardan çıkan sonuca göre, mikro ve küçük ölçekli firmaların yoğunlaşma düzeylerinin düşük ve rekabet düzeylerinin yüksek olduğu görülmektedir. Orta ve büyük ölçekli firmalarda ise orta düzey yoğunlaşma ve monopollü rekabet şartlarını taşımaktadır. Sonuç olarak, firma ölçeklerine bağlı olarak yoğunlaşma farklılığı ortaya çıkmaktadır. Çalışmanın sonuç kısmında bunun nedenlerine ilişkin görüşler ortaya konulmuştur.

Keywords

Kağıt Sektörü , İmalat Sanayi , Yoğunlaşma endeksi , Herfindahl-Hirschman endeksi , Entropi endeksi

Ethical Statement

Etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Supporting Institution

yok

Thanks

yok

References

• Ahern, K. R., Kong, L., & Yan, X. (2024). The Anatomy of Concentration: New Evidence From a Unified Framework (No. w32057). National Bureau of Economic Research, 1-29.
• Akkayan, S. C. (1979). Türkiye'de Kâğıt ve Karton Üretiminin Özel Sektör Yönünden İncelenmesi. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 183-199.
• Akyüz, K., Yıldırım, İ., & Balaban, Y. (2015). Kağıt Sektöründe Yer Alan Firmaların Veri Zarflama Analizi Yardımıyla Etkinliklerinin Ölçümü. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi (14). https://doi.org/10.18092/ijeas.49618.
• Bıtrak, O. O. (2023). Türkiye kâğıt sanayisinde selüloz ithalatı: Eşbütünleşme İçin Artırılmış Otoregresif Dağıtılmış Gecikmeli (ARDL) Model ile Sınır Testi Yaklaşımı. Alanya Akademik Bakış, 7(3), 1043-1061.
• Bikker, J. A., & Haaf, K. (2002). Measures of competition and concentration in the banking industry: a review of the literature. Economic & Financial Modelling, 9(2), 1-15.
• Bilgin, T. & Berber M. (2020) Türkiye’nin Dış Ticaret Yapısı ve İmalat Sanayinde Teknoloji Yoğunluğu. İktisadi ve İdari Bilimlerde Teori ve Araştırmalar 2 (Ed:M.Mete). Gece Kitaplığı Yayınları. Aralık 2020, Ankara.
• Bolkan, E., & Kaplan, F. (2020). Teknoloji Yoğun Malların Sektörel İhracatı: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 34(3), 1001-1020. https://doi.org/10.16951/atauniiibd.713014.
• Bos, J. W. B., Chan, Y. L., Kolari, J. W., & Yuan, J. (2017). Competition, Concentration and Critical Mass: Why the Herfindahl–Hirschman Index is a Biased Competition Measure. Handbook of Competition in Banking and Finance, 58–88. doi:10.4337/9781785363306.00011.
• Deniz, M., & Abbasaliyeva, V. (2022). Effects of Global Fast-Food Restaurants on Local Fast-Food Markets: Case of Turkey. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(2), 1066-1088. https://doi.org/10.15869/itobiad.1059484
• Dilek, S., & Kesgingöz, H. (2020). Relationship Between Success and Competition: The Analysis of Selected European Football Leagues. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(2), 966-988. https://doi.org/10.15869/itobiad.696881.
• Gökçen, A. M. (1974). Türkiye'de İmalat Sanayiinde Yapı Değişikliği. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 34(1-4).
• Güler, E. Ö., & Kanber, S. (2011). İnovasyon Aktivitelerinin İnovasyon Performansı Üzerine Etkileri: İmalat Sanayii Uygulaması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 61-76.
• Işık, C. (2013). Türkiye İmalat Sanayiinde Rekabet Derecesi ve Yoğunlaşma Düzeyi. Ekev Akademi Dergisi, (57), 247-254.
• İğdeli, A. (2021). The Impact of Market Size on Market Concentration in Turkish Automobile Industry. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 16(1), 305-320.
• İstanbul Sanayi Odası (2018). Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalat Sanayi. Küresel Rekabette İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Projesi, Yayın no:2018-5.
• Karadayı, A. (2019). Dış Ticarette Yoğunlaşma: Türkiye’den Denizli İli Örneği. Journal of Economics Finance and Accounting, 6(4), 236-247.
• Karadeniz, E., İskenderoğlu, Ö., & Öcek, C. (2021). Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalat Sektörünün Finansal Performansının Ölçek Temelinde Analizi: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sektör Bilançolarında Bir Araştırma. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23(1), 160-171. https://doi.org/10.24011/barofd.891992.
• Kaynak, S. (2016). Giyim Eşyası İmalatı Piyasa Yapısı ve Yoğunlaşma Oranı: Türkiye’nin İlk 500 Sanayi Kuruluşu Üzerine Bir Uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 12(30), 21-37. https://doi.org/10.17130/ijmeb.20161224223.
• Konak, A. (2018). Yüksek Teknoloji İçeren Ürün İhracatının İhracat Hacmi Ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi; Seçilmiş OECD Ülkeleri ve Türkiye Örneği. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami Ve Politik Bilimler Dergisi, 3(2), 56-80. https://doi.org/10.24013/jomelips.489768.
• Kumaş, N. (2024). Milli Mücadele Sonrası Yapılan İlk Sanayi Sayımı (1927) Verilerine Göre Türkiye Ekonomisinin Üretim Sektörleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 16(31), 649-668. https://doi.org/10.38155/ksbd.1370899.
• Kundak, S., & Aydoğuş, İ. (2018). Türkiye'de İmalat Sanayinin İthalata Bağımlılığının Analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1).
• Medetoğlu, B., Kavas, Y. B., & Öztürk, M. (2023). Financial Performance Determination with COPRAS and MOORA Methods: An Application in BIST Paper and Paper Products Printing Sector. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 173-196. https://doi.org/10.30561/sinopusd.1240554.
• Miller, R. A. (1971). Marginal concentration ratios as market structure variables. The Review of Economics and Statistics, 289-293.
• Naldi, M. ve Flamini, M. (2014). The CR4 Index and the Interval Estimation of the Herfindahl-Hirschman Index: An Empirical Comparison. (June 11, 2014). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2448656 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2448656.
• Önder, K. (2016). Türkiye Bisküvi, Çikolatalı ve Şekerli Mamuller Sektörü: Firma Yoğunlaşma Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 179-208. https://doi.org/10.24988/deuiibf.2016312515.
• Önder, K., & Pınar, Ç. (2021). Etin İşlenmesi ve Saklanması İmalat Sektörünün Firma Yoğunlaşma Bakış Açısı İle Analizi. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 6(2), 1-10.
• Özarslan Saydar, Ö., & Yalçın, M. (2025). BİST Orman Kağıt Basım Endeksindeki Şirketlerin Karlılığını Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi Yöntemi İle İncelenmesi. Muhasebe Ve Denetime Bakış, 24(74), 303-326. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1565334.
• Pavic, I., Galetic, F., & Piplica, D. (2016). Similarities and differences between the CR and HHI as an indicator of market concentration and market power. British Journal of Economics, Management & Trade, 13(1), 1-8.
• Peleckis, K. (2022). Determining the Level of Market Concentration in the Construction Sector—Case of Application of the HHI Index. Sustainability, 14(2), 779, 1-16. https://doi.org/10.3390/su14020779.
• Posner, M. V. (1961). International Trade and Technical Change. Oxford Economic Papers, 13(3), 323-341.
• Rhoades, S.A. (1995). Market Share Inequality, the HHI, and Other Measures of the Firm-Composition of a Market. Review of Industrial Organization, 10, 657–674 (1995). https://doi.org/10.1007/BF01024300.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2022). Kağıt Sektör Raporu, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yayınları,https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/plan-program/KagitSektorRaporu(2022).pdf?1743033600075.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2023). Türkiye İmalat Sanayiinin Yapısal Analizi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yayınları, https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/suresiz-yayinlar/cr1304011103.
• Tanusondjaja, A., Dunn, S., & Miari, C. (2021). Examining manufacturer concentration metrics in consumer packaged goods. International Journal of Market Research, 63 (4), 471-493.
• TC Merkez Bankası (2025). Reel Sektör İstatistikleri, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Reel+Sektor+Istatistikleri, (e.t:01.2025).
• TÜİK (2025). Dış Ticaret İstatistikleri, biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/disticaret.zul? param1=2&param2=0&sitcrev=0&isicrev=4&sayac=5805, (e.t:19.03.2025)
• Tümertekin, E. (1961). İstanbul'da Sanayi Faaliyetlerinin Bünyesi ve Türkiye Sanayiindeki Yeri. İstanbul University Journal of Sociology, 2(16), 105-125.
• Türkiye İş Kurumu (2021). 2021 Yılı İmalat Sektörü İşgücü Raporu, chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://media.iskur.gov.tr/51149/imalat-sektoru.pdf, (e.t.02.2025).
• Ünlü, F., & Yıldız, R. (2019). Türkiye’de Dış Ticaretin Teknolojik Yapısının Fasıl Bazlı Yoğunlaşma Analizleri İle Belirlenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 7-26.
• Vernon, R. (1992). International Investment and International Trade in the Product Cycle. In International Economic Policies and Their Theoretical Foundations (pp. 415-435). Academic Press.
• Yaşar, M., Kiracı, K., Kayhan, S., & Ustaömer, T. C. (2017). Türkiye İç Hat Hava Taşımacılığı Üzerine Herfindahl-Hirshman Endeksi ve CRm Yoğunlaşma Oranı Analizi ile Piyasa Yoğunlaşmasının Tespit Edilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (3), 687-704. doi: 10.21547/jss.287910.
• Yayla, M. (2007). Türk bankacılık sektöründe yoğunlaşma ve rekabet: 1995-2005. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 1(1), 35-59.
• Yılmaz, F., & Akkaya, G. (2020). Türkiye’nin Avrupa birliği ile dış ticaretinde yoğunlaşma analizi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 251-267.
• Yolaç, S. (2004). Yapı-Davranış-Performans Paradigması. Öneri Dergisi, 6(22), 215-219. https://doi.org/10.14783/maruoneri.678781.