Konya Çumra Karapınar Alt Havzası’nda Suyun Stratejik Önemi

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 2, 87 - 96

Sefa Coşkun , Hüsnü Ammar Özhan

Öz

Konya Kapalı Havzası iklim açısından yarı kurak bir iklime sahip olmakla birlikte Konya Kapalı Havzası içerisinde yer alan 9 alt havzadan biri olan Konya-Çumra-Karapınar Havzası’nda kuraklık ile çölleşme de başlamış bulunmaktadır. Söz konusu havza, yüzey suları geçmiş yıllarda uygulanan yanlış tarım politikaları ve tarımsal sulamada salma sulama tekniklerinin uygulanmasına bağlı olarak son derece kıt su kaynakları arasında yer almaktadır. Konya Kapalı Havzası’nda bu nedenlerden ötürü yer altı su kullanımı her geçen yıl artmış, bu artışa bağlı olarak akiferlerden sular çekilmiştir ve son yıllarda havza genelinde obruk sayılarında artış yaşanmıştır. Tarım arazileri yok olmakla birlikte maddi kayıplar da yaşanmaya devam etmektedir. Bundan dolayı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Konya Kapalı Havzası yakından takip edilmektedir. İklim açısından son derecede elverişsiz bir iklime sahip olmakla birlikte topografik olarak sade bir görünüme sahip geniş platolarla kaplı olması, Konya Kapalı Havzası’nın Türkiye’de bulunan 25 nehir havzası içindeki önemini arttırmaktadır. Bu nedenle ulaşım imkânları da gelişmiştir. Yine ticaret, sağlık, eğitim gibi alanlarda son derece gelişmiş ve nüfus açısından kıyı bölgelerden sonra kalabalık bir coğrafi bölge özelliğine sahiptir. Bu makalede Konya-Çumra-Karapınar Alt Havzası’na ait iklim verileri, ormanlaştırma çalışmaları, yer altı su seviyeleri Coğrafi Bilgi Sistemi vasıtasıyla işlenerek sayısallaştırma yapılmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde alt havzada yer alan başlıca sorunlar ve çözüm önerileri yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

yeraltı su kullanımı , su Kaynakları , coğrafi bilgi sistemleri , iklim değişikliği , ekolojik güvenlik

Teşekkür

Veri temini noktasında desteklerini esirgemeyen DSİ Genel Müdürlüğü Jeoteknik Hizmetler Daire Başkanı Sayın Dr. Ayhan KOÇBAY, MGM Veri İşlem Daire Başkanı Sayın Selami YILDIRIM ile Su Yönetimi Genel Müdürlüğüne teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akar, A. U., Sisman, S., Ulku, H., Yel, E., & Yalpir, S. (2024). Evaluating lake water quality with a GIS-based MCDA integrated approach: a case in Konya/Karapınar. Environmental science and pollution research international, 31(13), 19478–19499. https://doi.org/10.1007/s11356-024-32184-6
• Amiri, M., & Pourghasemi, H. R. (2022). Mapping the NDVI and monitoring of its changes using Google Earth Engine and Sentinel-2 images. Computers in Earth and Environmental Sciences: Artificial Intelligence and Advanced Technologies in Hazards and Risk Management, 127-136. https://doi.org/10.1016/B978-0-323-89861-4.00044-0
• Anonim. (2021, Ağustos 6). Tarımda Akıllı Sulama Sistemi İle Sulamada Büyük Tasarruf. Konya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü. https://konya.tarimorman.gov.tr/Haber/863/Tarimda-Akilli-Sulama-Sistemi-Ile-Sulamada-Buyuk-Tasarruf
• Arslan, F., & Gülüm, B. (2023, Şubat 26). Konya’da 37 metre çapında, 12 metre derinliğinde obruk oluştu. AA.
• Aydin, M. F., Altindal, A., Erberik, M. A., & Askan, A. (2025). Extreme Characteristics of the Ground Motions Recorded During the 2023 Kahramanmaras Turkiye Earthquakes and Their Effect on Inelastic Seismic Response of RC Frame Buildings. Journal of Earthquake Engineering, 1-19. https://doi.org/10.1080/13632469.2025.2457069
• Bayari, C. S., Ozyurt, N. N., & Kilani, S. (2009). Radiocarbon age distribution of groundwater in the Konya Closed Basin, central Anatolia, Turkey. Hydrogeology Journal, 17(2), 347-365. https://doi.org/10.1007/s10040-008-0358-2
• Coşkun, S. (2022). Türkiye’de bütüncül su kaynakları yönetimi: Konya–Çumra–Karapınar alt havzası örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, MEF Üniversitesi). MEF Üniversitesi Kütüphanesi.
• Çınar Mühendislik Müşavirlik. (2023). Konya Havzası Kuraklık Yönetim Planı Cilt III: Sektörel Etkilenebilirlik Analizi, Tedbirler ve Eylem Planı.
• Çınar Müşavirlik Mühendislik. (2023). Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Konya Havzası Kuraklık Yönetim Planının Güncellenmesi Projesi Stratejik Çevresel Değerlendirme Taslak Raporu.
• Demir, V., Uray, E., Orhan, O., Yavariabdi, A., & Kusetogullari, H. (2021). Trend Analysis of Ground-Water Levels and The Effect of Effective Soil Stress Change: The Case Study of Konya Closed Basin. European Journal of Science and Technology. https://doi.org/10.31590/ejosat.916026
• Demircan, M., Arabacı, H., Bölük, E., Akçakaya, A., Şensoy, S., & Ekici, M. (2013). İklim Normalleri ve 1981-2010 Sıcaklık Normallerinin Coğrafî Bilgi Sistemleri İle Topografya Kullanarak Yüksek Çözünürlüklü Grid Veri Setinin Üretilmesi. 1-11. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/cbs-topografya.pdf
• Doğru, B., & Güngöroğlu, C. (2022). Farklı Meteorolojik İstasyonlara Ait Yağış Değerlerinin Haritalanmasında Etkenliğin Arttırılmasına Dair Bir Uygulama. Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemleri Dergisi, 4(1), 15-22. https://doi.org/10.56130/tucbis.943613
• Eren, Y., Parlar, Ş., Coşkuner, B. et al. Geological and Morphological Features of the Karapınar Sinkholes (Konya, Central Anatolia, Türkiye). J. Earth Sci. 35, 1654–1668 (2024). https://doi.org/10.1007/s12583-023-1853-z
• Gezgin, C., & Gündüz, H. İ. (2025). Konya İli Zemin Çökmelerinin PS-InSAR Yöntemi ile Değerlendirilmesi ve Litolojik Özelliklerle İlişkisi. Geomatik, 10(3), 304-315. https://doi.org/10.29128/geomatik.1638738
• Gürler, Ç. (2017). Beyşehir ve Konya–Çumra–Karapınar alt havzalarında standartlaştırılmış indis yaklaşımı ile hidrolojik kuraklık değerlendirmesi (Uzmanlık Tezi, Tarım ve Orman Bakanlığı).
• Islam, M. (2022). Impacts of Climate Change on Water Resources, Agricultural Production and Food Security: Evidence from Turkiye. Journal of Economy Culture and Society, 66: 163-179
• ISPRS. (2017). Sinkhole susceptibility analysis for Karapınar/Konya via multi criteria decision analysis (AHP). ISPRS Annals of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, IV-4/W4, 339–346.
• İlker, A., Terzi, Ö., & Şener, E. (2019). Yağışın Alansal Dağılımının Haritalandırılmasında Enterpolasyon Yöntemlerinin Karşılaştırılması: Akdeniz Bölgesi Örneği. Teknik Dergi, 30(3), 9213-9219. https://doi.org/10.18400/tekderg.334186
• Karatay Üniversitesi. (2024). Water level changes of lakes and sinkholes in Central Turkey. Karatay Üniversitesi Yayınları.
• Kartal, V., & Nones, M. (2024). Assessment of meteorological, hydrological and groundwater drought in the Konya closed basin, Türkiye. Environmental Earth Sciences, 83(9), 285. https://doi.org/10.1007/s12665-024-11587-1
• Konya Yatırım Destek Ofisi. (t.y.). Konya’da Yatırım - Gıda. Mevlana Kalkınma Ajansı. Geliş tarihi 07 Mayıs 2025, https://www.konyadayatirim.gov.tr/sektorler/gida
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2023). Konya Kapalı Havzası İklim Verileri Raporu. Ankara: MGM Yayınları.
• Motta, D., Lyons, S., McEneaney, S., Yurttaş, O., Ocakoglu, F., Massa, M., & Wainwright, J. (2022). Quantifying Water Scarcity and Its Factors in The Konya Basin in Turkey. Proceedings of the 39th IAHR World Congress, 3020-3029. https://doi.org/10.3850/IAHR-39WC252171192022933
• Ozdemir, A. (2015). Investigation of sinkholes spatial distribution using the weights of evidence method and GIS in the vicinity of Karapinar (Konya, Turkey). Geomorphology, 245, 40-50. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2015.04.034
• Öztürk, M. Z., Çetinkaya, G., & Aydın, S. (2017). Köppen-Geiger İklim Sınıflandırmasına Göre Türkiye’nin İklim Tipleri. Journal of Geography, 35, 17-27. https://doi.org/10.26650/JGEOG295515
• Resmi Gazete. (2009). Türkiye Tarım Havzalarının Belirlenmesine İlişkin Karar. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090723-6.htm
• Resmi Gazete. (2010). Tarım Havzaları Yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/09/20100907-5.htm
• Sayım, F. (2019). Sosyal Bilimlerde Araştırma ve Tez Yazım Yöntemleri Konu Tespiti - Süreç Yönetimi - Tez Yazımı (3. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Suiş Proje. (2017). Türkiye Cumhuriyeti Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İŞLERİ Genel Müdürlüğü 4. Bölge Müdürlüğü-Konya Konya Kapalı Havzası Master Planı.
• Tapur, T., & Bozyiğit, R. (2015). Konya İlinde Güncel Obruk Oluşumları. Marmara Coğrafya Dergisi (31), 415-446. https://doi.org/10.14781/mcd.81669
• Torun, E., & Çakmak, B. (2024). Evaluation of water efficiency in agriculture: The case of the Konya closed basin. Irrigation and Drainage, 73(4), 1470-1482. https://doi.org/10.1002/ird.2972
• Tunçok, İ. K., & Bozkurt, O. K. (2015). Bütüncül Havza Yönetimi: Konya Kapalı Havzası Uygulaması. 4. Su Yapıları Sempozyumu, 479-488.
• Ustun, A., Tusat, E., & Yalvac, S. (2010). Preliminary results of land subsidence monitoring project in Konya Closed Basin between 2006–2009 by means of GNSS observations. Natural Hazards and Earth System Sciences, 10(6), 1151-1157. https://doi.org/10.5194/nhess-10-1151-2010
• Uygur, İ., Çetinkaya, İ. D., & Saysel, A. K. (2021). Groundwater Governance in Çumra – Karapınar of Konya Closed Basin: From Community Control to Open Access Regime. Içinde M. H. Çolakoğlı & G. Becit İşçitürk (Ed.), 8th International KOP Regional Development Symposium in Nevşehir (Turkey). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Vermote, E., Justice, C., Claverie, M., & Franch, B. (2016). Preliminary analysis of the performance of the Landsat 8/OLI land surface reflectance product. Remote Sensing of Environment, 185, 46-56. https://doi.org/10.1016/j.rse.2016.04.008
• Yazici, B., & Taner, H. (2023). Water reuse in agriculture: a case study in Konya Closed Basin. Water Supply, 23(3), 1106-1114. https://doi.org/10.2166/ws.2023.039
• Yılmaz, E. (2020). Türkiye’de Thornthwaite İklim İndislerindeki Eğilimler. Journal of Geography, 163-185. https://doi.org/10.26650/JGEOG2019-0005