NECİP CİHANOV’UN ALTINÇEÇ OPERASI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Year 2022, , 1 - 20, 30.06.2022

Amine Aygıstova

https://doi.org/10.47089/iuad.1116755

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti’nde akademik yönden Kazan Tatarlarının daha çok edebi eserleri incelenmiş ve tanıtılmıştır, müzikal eserleri ise pek bilinmemektedir. Söz konusu eksikliğin giderilmesine katkı sağlamak amacıyla bu çalışmada Kazan Tatarı besteci Nazib Cihanov’un Altınçeç Operası incelenmiştir. Söz konusu opera, Tatarların tarihini, kültürünü ve müziğini yansıttığı için incelemeye değerdir. Operayı Tatar kültürü ve müziği açısından önemli kılan sebeplerden biri operanın geleneksel ezgiler kullanılarak yazılmış olmasıdır.
Operanın konusunun geçtiği XIII. yüzyıl devri, Moğolların Bulgar devleti ile yaptığı savaşlar ve devletin yıkılarak sonradan Altınordu devletine dönüştüğü zamanlardır. Halk bu opera sayesinde Atalarının Bulgar devletinden geldiğini ve Altınordu devletini kurduklarını öğrenmiştir. Altınçeç Operası, Tatar kültürünün iki büyük temsilcisi besteci Nazib Cihanov ve şair Musa Celil’in ilk ortak çalışmasıdır.
Bir giriş bölümü ve üç perdeden (beş sahne) oluşan operanın ilk gösterimi Haziran 1941 tarihinde Kazan’da gerçekleştirilmiş, D. Sadriciganov tarafından yönetilmiştir. Operanın yeniden gözden geçirilmiş hali 1944 yılında Kazan’da, 1946’da Ufa’da ve 1948 yılında Almatı’da sahnelenmiştir. 1956 yılında yeniden uyarlanan performans 1957 yılında Moskova’da gösterime girmiştir. Rusça ilk gösterimi Altın Saçlı Kız adıyla 30 Kasım 1959’da Kazan’da gerçekleşmiştir. Librettonun temeli birkaç Tatar masalına dayanmaktadır, bunlar Altınçeç, Jik-Mergen ve Altın Kanat’tır.
Bu makale ile Kazan Tatarlarının zengin tarihi, medeniyeti ve kültüründen bir kesiti opera eseri ile tanıştırmak amaçlanmıştır. Çalışma, nitel incelemeye tabi tutularak literatür arama, arşiv tarama, doküman analizi ve Kazan Devlet konservatuvarı yetkilileriyle şahsi görüşmeler yapılarak oluşturulmuştur.

Keywords

Kazan Tatarları, Necip Cihanov, Musa Celil, Altınçeç Operası, Kazan Tatar Kültürü, Tatar masalları.

References

• Brazhnik L. V. (2019). “Tatar Profesyonel Müziği ve Müzik Dilinin Sorunları” / Rusya Federasyonu Kültür Bakanlığı; N.G. Zhiganov'un adını taşıyan Kazan Devlet Konservatuarı, Kazan.
• Dulat-Aleev V.R. (2019). “Podyumda, Sahnede ve Kenarda Müzik” denemeler. Tataristan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı, Tataristan Cumhuriyeti Besteciler Birliği, Kazan.
• Khairutdinov ve diğerleri. (1970). “Kazan Devlet Konservatuarı Bilimsel Notlar.” Baichurin Vakfı.
• L.V. Braşnik (2019). “Tatar Profesyonel Müzikte 1920-1960 Müzik Dili Problemleri” Rusya Kültür Bakanlığı, Kazan devlet Konservatuarı- Kazan.
• Tatarskiy entsiklopediçeskiy slovar. (1999) Kazan: İnstitut Tatarskoy entsiklopedii.
• Zhiganova S.N. (2001). ” N.G. Zhiganov'un S.A. Zhiganova'ya Mektupları (1935-1946)”: (S.N. Zhiganova tarafından yorumlanmıştır) / N. Zhiganov'un Miras Vakfı. Prestige-ARIA. (Takımyıldızı Zhiganov; Sayı 2).
• Altınçeç, https://shalyapin.kazan-pera.ru/upload/iblock/85b/%D0%A8%D0%B0%D0%BB %D, Erişim Tarihi: 5.3.2022.
• Çolak, Nazan; Tataristan’ın Kültürel Yapısı, https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=273, Erişim Tarihi: 3.4.2022.
• Opera Altınçeç, https://www.youtube.com/watch?v=purUxZ5X0eM, Erişim Tarihi: 26.3.2022).
• Opera Jiganova Altınçaç, https://www.belcanto.ru/opera_altynchach.html, Erişim Tarihi: 20.03.2022).
• Tatarskaya narodnaya muzıka, https://tatarica.org/ru/razdely/narody/tatary/tatarskaya-narodnaya-muzyka/narodnaya-muzyka, Erişim Tarihi: 5.3.2022.