Yabancılara Türkçe Öğretiminde Eşdizimlilik: Bir Model Önerisi

Year 2020, Issue: 34, 27 - 56, 30.04.2020

Bilge Merve Karadağ

Abstract

Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde sözcük listeleri derlem temelli sıklığa göre belirlenip öğrenicilere doğal dil ortamında en sık kullanılan sözcükler sunulmaktadır. Fakat dil tek başına bulunan sözcükbirimlerden değil öbeklerden oluşmaktadır. Araştırmalara göre sözlü ve yazılı sözlem birlikte olmak üzere dilin %70'i sabit kalıp ifadelerden oluşmakta olup, eşdizimlilerin sayısı tek sözcük birimlerinin sayısından çok daha fazladır. Yabancılara Türkçe öğretiminde eşdizimsel edinç kavramı daha önce üzerine çalışılmamış bir konudur. Mevcut araştırmaya göre Türkçe öğrenicilerin yaptıkları deyimlerin ve eylemlerin/ eylem çatılarının yanlış kullanımıyla ilgili hatalar eşdizimsel edinç başlığı altında kategorilenmeli, hedef sözcük listelerinde eşdizimsel yapılara yer verilmeli ve ders materyallerine eşdizimlilere dair alıştırmalar sistemli bir şekilde yerleştirilmelidir. Hedef sözcükler sıklık derecelerine göre seçilmeliyse, neden eşdizimli yapılar da aynı şekilde seçilmesin sorusu araştırmanın çıkış noktasıdır. Bu bağlamda yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan bir seri ders kitabının sunduğu hedef kelime listelerinden 45 sözcük gelişigüzel seçilmiş ve eşdizimliliğe odaklanan dil teorileri çerçevesinde bir öğretim modeli hazırlanmıştır.

Keywords

Eşdizimlilik, Eşdizimsel edinç, Sözlüksel yaklaşım, Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi

Collocations in Teaching Turkish as a Foreign Language: A Model Suggestion

Abstract

In teaching Turkish as a foreign language, word lists are determined according to frequency-based surveys and most frequently used words are presented to learners. However, language does not consist of single word units alone but of lexical bundles. According to researches 70% of oral and written speech is composed of fixed-pattern expressions, therefore the number of collocations is greater than the number of single word units. Current research theorizes that errors made by learners of Turkish about misuse of idioms and action framings should be categorized under collocational competence, and that collocational structures should be included in the target word lists. In addition, exercises about collocations should be placed in teaching materials. In this context, 45 words from the target word lists presented by a series of textbooks were randomly chosen, and a teaching model was prepared.

Keywords

Collocations, Collocational competence, Lexical approach, Teaching turkish as a foreign language

References

• Aksan, D. (1999). Anlambilim. Ankara: Engin Yayınevi.
• Başoğul, D. A., & Can, F. S. (2014). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen Balkanlı Öğrencilerin Yazılı Anlatımda Yaptıkları Hatalar Üzerine Tespitler, Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, Sayı 10, s. 100-119.
• Bölükbaş, F., & Yılmaz, M. Y. (2016). İstanbul: Yabancılar için Türkçe ders kitabı = İstanbul: Turkish for foreigners course book. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
• Common European framework of reference for languages: Learning, teaching, assessment. (2011). Cambridge: Cambridge University Press.
• Cowie, A. P. (1998). Phraseology: Theory, analysis, and applications. Oxford: Clarendon Press.
• Çetinkaya, B. (2009). Eşdizimli sözlükler. Turkish Studies, 4(4), 196-206.
• Demircan, Ö. (2013) Yabancı Dil Öğretim Yöntemleri. İstanbul: Der Yayınları.
• Demirel, Ö. (2007). Yabancı Dil Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Dilidüzgün, Ş. (2010). Metindilbilim ve Türkçe öğretimi uygulamalı bir yaklaşım. İstanbul: Morpa.
• Dilidüzgün, Ş. (2008). Türkçe öğretiminde metindilbilimsel bağlamda uygulamalı bir yaklaşım (Yayımlanmış doktora tezi). İstanbul/İstanbul Üniversitesi.
• Firth, J. (1951). Modes of meaning. Papers in Linguistics, 5, 190–215.
• Firth, J.(1957). Papers in Linguistics. Halliday, M. A. (1966). Lexis as a linguistic level. In memory of JR Firth, 148, 162.
• Hill, J. (2000). Revising priorities: From grammatical failure to collocational success. M. LEWİS içinde, Teaching collocation, 47-69. London: Language Teaching Publications.
• Hill, J., Lewis, M., & Lewis, M. (2000). Classroom strategies, activities and exercises. M. LEWİS içinde, Teaching collocation, 88-117. London: Language Teaching Publications.
• Hoey, M. (2005). Lexical priming a new theory of words and language. NYC: Routledge.
• Howarth, P. (1998). Phraseology and second language proficiency. Applied linguistics, 19(1), 24-44.
• İmer, K., Kocaman, A., & Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim sözlüğüü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Karadağ, B. M. (2018). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Eşdizimlilik (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul/İstanbul Üniversitesi
• Lewis, M. (1993). The lexical approach: The state of ELT and a way forward. Hove, England: Language Teaching Publications.
• Lewis, M. (2000). There is nothing as practical as a good theory. In M. Lewis (Ed.), Teaching Collocations: Further Developments in the Lexical Approach (pp. 10-27). London: Language Teaching Publications.
• Lewis, M. (2008). Implementing the lexical approach: Putting theory into practice. London: Heinle/Cengage Learning.
• Meunier, F., & Granger, S. (2008). Phraseology in foreign language learning and teaching. Amsterdam: John Benjamins Publishing.
• Nesselhauf, N. (2005). Collocations in a learner corpus. Amsterdam: J. Benjamins.
• Özkan, B. (2007). Türkiye Türkçesinde belirteçlerin fiillerle birliktelik kullanımları ve eşdizimliliği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı. Adana: Türkiye.
• Partington, A. (1998). Patterns and meanings: Using corpora for English language research and teaching (Vol. 2). John Benjamins Publishing.
• Pilten, Ş. (2008). Eş Dizimlilik Özellikleri Bakımından Türk Dilinde ‘Temiz’Sözcükleri. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 5(4), 24-48.
• Ramazani, C. B. (n.d.). Lexical Notebook (Barbara Sargent) Instructions. Retrieved September 07, 2017, from http://academics.smcvt.edu/cbauer-ramazani/IEP/RDG/lexical_notebook.htm
• Temur, N. (2016). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Başlangıç Düzeyinde (A0) ‘İlk Ders (B. Tüfekçioğlu, Ed.). In F. Yıldırım (Ed.), Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kuramlar - Yöntemler - Beceriler - Uygulamalar (p. 35). Ankara: Pegem Akademi.
• Textalyser - Text analysis, wordcount, keyword density ... (n.d.). Retrieved July 12, 2017, from http://textalyser.net/
• Tüfekçioğlu, B. (2016). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Sözcük Öğretimi (F. Yıldırım & B. Tüfekçioğlu, Eds.). In , Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kuramlar - Yöntemler - Beceriler - Uygulamalar (p. 268). Ankara: Pegem Akademi.
• Türkçe Ulusal Derlemi (TUD- Tanıtım Sürümü. (Çevrimiçi) Türkçe Ulusal Derlemi (TUD): 12 Temmuz 2017, http://www.tudweb.org/frequency_list.pdf
• Schmitt, N. (2004). Formulaic sequences: Acquisition, processing, and use. Amsterdam: John Benjamins Pub. Sinclair, J. (1991). Corpus, concordance, collocation. Oxford: Oxford Univ. Press.
• Siyanova, A., & Schmitt, N. (2008). L2 Learner Production and Processing of Collocation: A Multi-study Perspective. Canadian Modern Language Review, 64(3), 429-458. doi:10.3138/cmlr.64.3.429
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
• Webb, S., & Kagimoto, E. (2010). Learning Collocations: Do the Number of Collocates, Position of the Node Word, and Synonymy Affect Learning? Applied Linguistics, 32(3), 259-276. doi:10.1093/applin/amq051
• Wray, A. (2002). Formulaic language and the lexicon. Cambridge: University Press.
• Wray, A. (2012). What Do We (Think We) Know About Formulaic Language? An Evaluation of the Current State of Play. Annual Review of Applied Linguistics, 32, 231-254. doi:10.1017/s026719051200013x
• Wood, D. C. (2010). Formulaic language and second language speech fluency: Background, evidence and classroom applications. London: Bloomsbury Publishing.