KIBRIS CUMHURİYETİ İLANINDAN JOHNSON MEKTUBUNA, KlBRIS SORUNU (1960-1964)

Year 2012, Issue: 22, 65 - 98, 12.12.2012

Halil Akman

Abstract

Kıbrıs, stratejik açıdan, Akdeniz'in önemli bir noktasında konumlu olduğundan, adada problemlere dahil olan garantör devletler olan, Türkiye, Yunanistan ve İngiltere'ye, çift kutuplu dünyanın kutupları olan, ABD ve SSCB de eklenince, çözüm kolay olmamıştır. Yunan tarafının Enosis, Türk tarafının ayrı devletler görüşülerine, İngilizlerin de hakimiyetlerini kaybetmeme çabası sonucunda çözüm arayışları çıkmaza girmiştir. Bu durumda ortak çözüm, adada Türk ve Rumların birlikte kuracakları bağımsız Kıbrıs devleti olarak görülmüştür. Fakat devletin ilanı problemleri zayıflatmamış, aksine şiddetlendirmiştir. Şiddetlenen olaylar sonrası, Türkiye'nin müdahale hamlelerine karşı direnen ABD yönetimi, iki NATO ülkesinin savaşın eşiğinde olmasını kabul etmiyor ve çözümün aralarında halledilmesini istiyordu. Adada Türklerin zulüm görmesine daha fazla katlanamayan Türkiye'nin müdahale kararı sonrasında, ABD'nin çok sert dille yazılan Johnson Mektubunu göndermesi, iyi giden Türk-ABD ilişkilerinde şok etkisi oluşturmuştur. İncelememizde, özellikle ABD kaynakları kullanılarak, 1964 'teki Türkiye'nin Kıbrıs'a müdahale kararına karşı çok sert bir dile yazılan Johnson mektubuna giden süreçteki, adanın önemi, durumu, taraflarına değinilmiş, Türk-ABD ilişkilerinin gerilmesi sebepleri üzerinde durulmuştur. 

Keywords

Kıbrıs, Johnson Mektubu, Türkiye, Enosis

References

• Fraser Wilkins, Foreign Service Despatch, Desp. No: 288, 26 Nisan 1962, Amembassy Nicosia, NND 949567, Record Group 59, CDF 60-63, box 2032, NARA, Washington. Hare, lncoming Tc-elegram, Department of State, No: 308, 30 Ağustos 1961, Amembassy Ankara, NND 949567, Record Group 59, CDF 60-63, box 2032, NARA, Washington . John E. Merriam, Fraser Wilkins, Airgram, Depertment of State, 31 Ocak 1963, Istanbul, NND 949567, Record Group 59, CDF 60-63, box 2032, NARA, Washington. L. Douglas Heck, Foreign Service Despatch, Department of State, Desp.No: 79, 12 Ekinı 1961, Amembassy Nicosia, NND 949567, Record Group 59, CDF 60-63, box 2032, NARA, Washington.