YUNAN ISYANININ SIRBISTAN’A ETKILERI VE ISTANBUL’DAKI SIRP VEKILLERI MESELESI

Yıl 2018, Sayı: 33, 23 - 42, 30.06.2018

Nurbanu Duran

Öz

1804-13 ve 1815 yıllarında Osmanlı Devlei’nte karşı iki kez isyan etmiş olan Sırplar, Yunan isyanı başladığı dönemde de devlet tarafından potansiyel isyancılar olarak görülüyordu. Osmanlı Devleti’nin, Sırp baş-knezi Miloš ile Filik-i Eterya arasındaki ilişkiyi bilmesi de bu görüşünü daha da destekliyordu. Nitekim Sırp isteklerini iletmek üzere Yunan İsyanı’nın hemen öncesinde İstanbul’a giden Sırp heyeti, Osmanlı Devleti’nin potansiyel Sırp isyanına karşı elindeki koz haline gelmiş ve Heyet İstanbul’da tutuklanmıştı. Suçlarının ne olduğunu dahi bilmeyen heyet, neredeyse beş buçuk yıl İstanbul’da hapis kalmış, bu süreçte durum neredeyse diplomatik bir krize dönüşmüştü. Zira sürece dahil olan Rusya, Akkerman Antlaşması’na neden olacak ültimatomunın içerisine İstanbul’daki Sırp heyetinin halas edilmesi şartını da eklemişti. Sonuç olarak Osmanlı Devleti akıllı bir politikayla Sırpları kontrol altında tutmuş, ancak Rus müdahalesi ile süreç Sırplar lehinde son bulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Sırplar, Miloş Obrenović, Yunan İsyanı, Akkerman Antlaşması, Aleksandrović Stroganov

The Effects of Greek Rebellion on Serbia and Problem of the Serbian Deputies in Istanbul

Öz

The Serbians, who had rebelled against the Ottoman Empire twice in 1804-13 and 1815, were regarded by the government as potential rebels during the Greek uprising. The fact that the Ottoman Empire knew the relationship between Serbian Knez (Prince) Miloš and Filik-i Eterya further supported this view. Accordingly, the Serbian delegation, who went to Istanbul to convey Serbian demands just before the Greek rebellion, became a trump card for the Ottoman Empire against the potential Serbian uprising and was arrested in Istanbul. Not knowing even what their crime was, the delegation stayed imprisoned in İstanbul for almost five and a half years, and the situation turned into almost a diplomatic crisis within this period. Russia, involving in the process, included the condition of releasing the Serbian Delegation in İstanbul into the Ultimatum which would later lead to the Treaty of Akkerman. Briefly the Ottoman Empire kept the Serbians under control with a clever policy but the process came to an end in favor of Serbians due to Russian intervention.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Serbians, Miloš Obrenović, Greek Uprising, Treaty of Akkerman, Aleksandrović Stroganov

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• BOA, HAT, 1354/52927-A; 44927-D; 838/37779; 1135/45229-B; 1057/43493; 1057/43493-A; 1113/44774-A; 1113/44774-A; 1114/44793-Ç; 1130/4505-4; 1123/44938-B; 1116/44806-C; 1116/44806-B; 1126/45023-A; 1128/45037-C; 1129/45044; 1134/45202-A; 1134/45202-B; 1132/45202-C; 1130/45046-I; 1130/45046-N; 1130/45048-F; 1130/45054-P; 1137/45268-D; 1133/45229B; 1137/45268-B.
• BEO.AYN.d. 611.
• Araştırma Eserleri
• Ahmet Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, İstanbul, 1309.
• Aslantaş, Selim, “Sırp İsyanlarına Giden Yool (1788-1804)”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, III, 2005, s. 115-145.
• Aslantaş, Selim, “Osmanlı Rus İlişkilerinden Bir Kesit: 1826 Akkerman Antlaşması’nın Müzakereleri”, Uluslararası İlişkiler, 9/36, 2013, s.149-169.
• Börekçi, Mehmet Çetin, Osmanlı İmparatorluğu’nda Sırp Meselesi, İstanbul, 2001.
• Duran, Nurbanu, Vakʽa-yı Hayret-nüma (1802-1849), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2011.
• Gavrilovic, Mihail, Miloş Obrenović, I, Beograd, 1908.
• Gavrilovic, Mihail, Miloš Obrenović, II, Beograd, 1909.
• Jaksic, Grgur, Akermanska Konvencija Zakljućena Izmedju Rusije i Turske, Beograd, 1911.
• Kunibert, Bartolomeo, Srpski Ustanak i Prva Vladavina Miloša Obrenovića, Beograd, 1988.
• Marinkovic, Mirjana, Turska Kancelarija Knez Miloša Obrenovića (1815-39), Beograd, 1999.
• Özkan, Ayşe, Miloş’tan Milan’a Sırp Bağımsızlığı, İstanbul, 2011.
• Örenç, Ali Fuat, Balkanlarda İlk Dram Unuttuğumuz Mora Yürkleri ve Eyaletten Bağımsızlığa Yunanistan, İstanbul, 2011.
• Pavlovitch, Stevan, Serbia: The History Behind the Name, London, 1988.
• Popovic, Vasilj, Evrope i Srpske Pitanje u Periodu Oslobođenja 1804-1918, Beograd, 1940.
• Ranke, Leopold von, Srbija i Turska na Devetnaedtom Veku, Beograd, 1892.
• Stojancevic, Vladimir, “Knez Miloševa Shvatanja Srpsko-Grčke Saradnje Protiv Osmanskog Carstva”, Saradnja İzmedju Srba i Grka za Vreme Svojih Oslobodilačkih Pokreta 1804-13, Grčki-Srpski Simpozijum, Seperat 1979.
• Vasic, Pavle, “İpsilantijev Korpus i Srbi”, Zbornik Istorijskog Muzeja Srbija, Beograd, 1973.