Orta Asya'da Misyonerler ve Faaliyetleri: Kırgızistan Örneği

Year 2010, Issue: 23, 5 - 44, 08.03.2012

Hidayet Aydar

Abstract

Bu çalışmada Orta Asya ülkelerinden biri olan Kırgızistan'da misyonerler ve
faaliyetleri konusu üzerinde durulmaktadır. Ülkeye Hıristiyanlığın ve bununla bağlantılı olarak
misyonerlik faaliyetlerinin girişi eski olmakla birlikte, bu yöndeki esas etkili çalışmalar, ülkenin
bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından sonra olmuştur. Kırgızistan'ın dini özgürlük
konusundaki esnek ve kolaylaştırıcı yasalarından yararlanarak bölgeye gelen misyonerler, kısa
bir süre içerisinde büyük organizasyonlar meydana getirmiş ve bunların çatısı altında çok ciddi
misyonerlik faaliyetlerinde bulunmuşlardır. Onların bu faaliyetleri sonucunda Müslüman
Kırgız halkından bir kısmı, din değiştirerek Hıristiyan olmuştur. Makalede bu yöndeki
girişimler ve gelişmeler, misyonerlerin etkili olmalarının nedenleri vs. gibi konular
işlenmektedir.

Keywords

Kırgızistan, misyonerler, Hıristiyanlaşma, eğitim kurumları, yardım

References

• Abdiyev, "Yegovalardın Susamurga Kazatı", Aalam Gazetesi, (19,12,2001).
• Akramova, Dilaram, Dini Eğitimin Genel Eğitimdeki Yeri ve Kırgızistan'daki Durum, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), (Ankara: 2000).
• Analiz Uçetnoy Registratsii Religioznıh Organizatsıy i Uçebnıh Zavedenıy na 01.01.2009 Goda.
• Anderson, John, "Religion, State and Society in the New Kyrgyzstan", Journal of Church and State, (Ocak 1999), sayı 1.
• Arık, Durmuş, "Küreselleşme Sürecinde Kırgızistan'da Misyoner Faaliyetleri Üzerine Bir İnceleme", Dini Araştırmalar, (Ankara: 2000), cilt 6, sayı 17.
• Arık, Durmuş, "Orta Asya Cumhuriyetlerinde Proselitizm Faaliyetleri ve Etkileri", Mejdunarodnaya Nauçnaya Konferantsiya islam vı Tsentralnoy Azii (Uluslararası Sempozyum Orta Asya'da islam). Ateistik Ensiklopedik Lugat, (Taşkent: 1988).
• Aydar, Hidayet, Kırgızistan'da Din Eğitimi ve Araşan ilahiyat Fakültesi, (Bişkek 2009). Aydar, Hidayet, Kırgızistan'da Dindarlaşma, (Bişkek 2009).
• Aynakulova, Gülnisa, "Günümüz Kırgızistan'ında Dinler ve Din i Faaliyetler", 1. Uluslar arası Sosyal Bilimciler Kongresi, SSCB Sonrası Türk Cumhuriyetlerinde Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Değişim Uluslararası Kongre 18-21 Eylül 2006, Kocaeli/Türkiye, Kongre Kitabı, (Kocaeli: 2007).
• Büyükalaca, Orhan Nadir, Kırgızistan'da Din Eğitimi ve Kırgızistan Müslümanları Dini idaresi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Ankara: 2003).
• Cihan, Ahmet, "Kırgızistan'da Dini Bilinçlendirmenin Toplumsal Tezahürleri", Oş ilahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 8 (Oş 2005).
• Cihan, Ahmet, "Kırgızistan'da Yoksulluğun Binbir Yüzü", 1. Uluslar arası Sosyal Bilimciler Kongresi, SSCB Sonrası Türk Cumhuriyetlerinde Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Değişim Uluslararası Kongre 18-21 Eylül 2006, Kocaeli/Türkiye, Kongre Kitabı, (Kocaeli: 2007).
• Cihan, Ahmet, "Yoksullaşma Ve Dindarlaşmanın Bir Göstergesi Olarak Kırgızistan'da Di n Eğitimi Veren Enformel Kurumlar", ", 1I. Uluslar arası Sosyal Bilimciler Kongresi, Orta Asya Toplumlarında Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Arayışlar Uluslararası Kongre 22-24 Ekim 2008, Bişkek/Kırgızistan, Kongre Kitabı.
• Çorotekin, Tınçtıbek, "Kırgızistan Cumhuriyeti", (Çev. Nurgül Moldolieva), Türkler Ansiklopedisi, (Ankara: 2002), cild X. Erdem, Mustafa, Kırgız Türkleri Sosyal Antropoloji Araştırmaları, (Ankara: ASAM Yayınları, 2000).
• Erşahin, Seyfettin, Kırgızlar ve İslamiyet Göçebe Bir Türk Boyunun İslamlaşma Tarihi Üzerine Bir Deneme, (Ankara: Sek Yayınları, 1999). Erşahin, Seyfettin, Türkistan'da İslam ve Müslümanlar Sovyet Dönemi, (Ankara: İlahiyat Vakfı Yayınları 1999).
• Gasudarstvennaya Komissiya Pri Pravitelstve Kırgızskoy Respubliki po Delam Religiy, Spravoçnik po Religiyoznim Organziatsyam, Proşedşim Uçetnuyu Registratsiyu, (Haz. Mamayusupov O.Ş.-Jeyenbekov D.A), (Bişkek: 2001).
• Gömeç, Saadettin, Tarihte ve Günümüzde Kırgız Türkleri, (Ankara: Akçağ yayınları, 2002).
• Gunn, T.Jeremy, "Shaping and Islamic Identity: Religione, Islamisim, and the State in Central Asia", Sociology of Religion, (2003), vol 64, No , 3.
• Gündüz, Şinasi, "Misyonerlik", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DA), c. XXX, (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005). Hizmetli, Sabri, Orta Aziya Turik Respublikalarındagı Ziyandı Agımdar Cane Missionerlik, (Almatı: 2006).
• İbragimov, Alinur, Yehova Şahitlerinin Tarihçesi, (Oş Devlet Üniversitesi Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Fakültesi Bitirme Tezi) (Danışman: Murzaraimov Bakıt), (Araşan/Bişkek 2006).
• Kırgız Respubligasındagı Din Tutuu Erkindigi cana Diniy Uyumdar Cönündö Kırgız Respublikasının Mıyzambı, Erkin Too Gazetesi, 16 Ocak 2009, 3. bölüm, 15. madde.
• Kırgız Respublikasının Konstitutsiyası, (Bişkek, Akademiya 2007).
• Kiraz, Nuri , Kırgızistan'da Dindarlaşma Tirendi, Bişkek Sosyal Bilimler Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü, bitmemiş doktora tez notları. Kitab-ı Mukaddes, (Matta, Markos, Resullerin İşleri, Vahiy).
• Kozukulov, Timur, "Tarihi Süreçte Orta Asya ve Kırgızistan'da Di n Siyaseti ve Eğitimi", Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 24 (Erzurum: 2005).
• Kököuulu, Egemberdi, "Din i Sektalar", Kırgız Ruhu, Aralık 1997. Kudaybergenov, Kurmanbek, Misyonerlerin Davet Metodları, Oş Devlet Üniversitesi Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Fakültesi Bitirme Tezi (Danışman: Murzaraimov Bakıt), (Araşan/Bişkek 2006).
• Maksutov, "Daği Bir Col Sektalar Cönündö", İslam Madaniyatı, Aralık 2002.
• Mamayusupov O.Ş. Vaprosı (Problemı) Religii na Perehodnom Periyode (Delikanlılık Çağındaki Gençlerin Dini Soruları),, (Bişkek: 2003).
• Maralbek, Nazarbekov, Çirkölördün Kırgızstdandagı iş araketteri (Kiliselerin Kırgızistan'daki Faaliyetleri), (Oş Devlet Üniversitesi Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Fakültesi Bitirme Tezi), (Danışman Oktay Çetin), (Araşan/Bişkek 2007).
• Murzaraimoğlu, Bakıt, Baptizm ve Kırgızistan'da Baptist Faaliyetler, (Basılmamış Doktora Tezi), (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2003). Murzaraimov, Bakıt, Dinder Tarıhı, (Bişkek: Başak Yay., 2008)
• Murzaraimov, Bakıt, "Kırgızistan'da Misyonerlik Faaliyetler", Akademik Bakış, (Uluslar arası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi), İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi Türk Dünyası Fakülteleri, Celalabat/Kırgızistan, sayı 10.
• Murzaraimov, Bakıt, "Kırgızstanda Missiyonerdik Kıyımdar", Uluslar arası Globalleşme Sürecinde Kırgızistan'da Din Bilimleri ve Ahlak Bilgisi Öğretiminin Meseleleri Sempozyumu 21-22 Mayıs 2007 Bişkek, (Bişkek: 2008).
• Murzaraimov, Bakıt, "Kırgızistandın Aymagındagı Missyonerlik Araketi Cana Diniy Agımdar", Teologiya Fakültetinin İlmiy Jurnali İlahiyat Fakültesi İlmi Dergisi, (Kırgız Respublikasının Bilim Beruu Madaniyat Ministrligi Oş Mamlekettik Üniversiteti Teologiya Fakülteti), (Oş: 2003), sayı 3-4.
• Orozaliyev, Alilbekov M. , "Tendentsii Rasprostraneniya İslama Sredi Malodeji vı Tsentralnoy Azii" (Orta Asya Gençliği Arasında İslam'ın Yayılma Tandansı), Mejdunarodnaya Nauçnaya Konferantsiya İslam vı Tsentralnoy Azii (Uluslararası Sempozyum Orta Asya'da İslam).
• Osekov B.K., "Politika Rassiskovo Pravitelstva Pa Rasprostraneniyu Hristiyanstva Sredi Mestnovo Naseleniya Kazakskoy Stepi i Turkestanskovo Kraya vı 50-60e GG. XIX veka", (Rus Devletinin 19. Yüzyılın 50-60. Yılları Arasında Kazakistan ve Türkistan Yerel Halkı Arasında Hıristiyanlığı Yayma Politikası), Vestnik Oşskovo Gasudarstvennovo Universiteta Spetsialniy Vıpusk Mejdunarodnaya Nauçnaya Konferantsiya İslam vı Tsentralnoy Azii Uluslararası Sempozyum Orta Asya'da İslam 20-21 Mart 2004), Oşskiy Gasudarstvenniy Universitet-Turkiya Diyanet Vakfı Oş Devlet Üniversitesi ve Türkiye Diyanet Vakfı İşbirliğiyle, (Oş: 2004).
• Osmonaliyev, Kanıbek "Religioznaya Situatsiya vı Kırgızskoy Respublike i Vaprosi Prabavogo Obespeçeniya Religiyoznoy Deyatelnosti vı Kırgızstane" adlı sunum. Pay, Salih, "Kırgızistan: Dinlerin Müsabaka Alanı", Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 17, sayı 2, (2008).
• Pay, Salih, "Misyonerlerin Kıskacındaki Ülke: Kırgızistan", Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 17, sayı 2, (2008).
• Pelkmans, Mathijs, " 'Culture' as a tool and an obstacle: missionary encounters in post-Soviet Kyrgyzstan", Journal of the Royal Anthropological Institute, cilt 13, sy. 4, Aralık 2007.
• Polat, Fazlı, "Din-Terör ve Güvenlik", Mejdunarodnaya Nauçnaya Konferantsiya islam vı Tsentralnoy Azii (Uluslararası Sempozyum Orta Asya'da islam).
• Sabirova B.K., Sulaymanov C.M., "Uroven i Osobennosti Veroterpimosti Sredi Uçaşeysya Molodeji Yuga Kırgızstana" (Güney Kırgızistan'da Okuyan Öğrencilerin Dine Yatkınlık Dereceleri ve Özellikleri), Mejdunarodnaya Nauçnaya Konferantsiya islam vı Tsentralnoy Azii (Uluslararası Sempozyum Orta Asya'da islam).
• Severcan, Şefaettin, "Günümüz Orta Asya Türk Dünyası ve İslam (Kazakistan-Kırgızistan-Özbekistan)", Ahmet Yesevi Uluslar arası Türk Kazak Üniversitesi II. Uluslar arası Türkoloji Kongresi 6-10 Ekim 2004 Türkistan.
• Spisok Hıristiyanski Uçebnik Zavedeniy na 13.02.2009 god, Din İşleri Komisyonunun, 17 Şubat 2009 tarih ve 16-16/126 numaralı resmi yazısı. Şamiev Asan, Kırgızstandagı Baptistterdin iş Araketteri, Oş Devlet Üniversitesi Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Fakültesi Bitirme Tezi, (Danışman: Boronbaev Sabırbek), (Araşan/Bişkek 2008).
• Şeranoviç, Mamayusupov Omurzak, "Religiyoznaya Situvaytsiya vı Kırgızskoy Respublike" (Kırgız Cumhuriyeti'den Dini Durum)", Mejdunarodnaya Nauçnaya Konferantsiya islam vı Tsentralnoy Azii (Uluslararası Sempozyum Orta Asya'da islam).
• Tabışaliyeva, Anara, Sotsialniye Realii Yujnogo Kırgızstana, (Bişkek: 1999).
• Topsakal, İlyas, Rus Misyoner Kaynaklarına Göre Rus Çarlığı ve Türkler (1552-1917), (İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 2009).
• Trisko, Jessica N. , "Coping wit h the Islamist Threat: analysing repression in Kazakhstan, Kyrgyzstan and Uzbekistan", Central Asian Survey, (December 2005), vol. 24, no 4.
• Vasipov R.A., "Atnoşeniye Studentov kı Religii" (Üniversite Öğrencilerinin Dinle Olan İlişkileri), Mejdunarodnaya Nauçnaya Konferantsiya İslam vı Tsentralnoy Azii (Uluslararası Sempozyum Orta Asya'da İslam).
• Yılmaz, Hüseyin, "Kırgızistan'da Misyonerlik ve Di n Eğitimi", Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XI/ I (2007).
• Zakon Respubliki Kırgızstan, Glava II. (http://www.akademikbakis.org/sayi10.htm), (15/07/2009). (http: //www.privatesozluk.com/show.asp?m=Prozelitizm 09.06.2009).