Halk Dilinde Bir Dua Mecmûası: Bilal Nûrî Münacatı / A Prayer Treatise For the Public: Munâdjât of Bilal Nûri

Year 2012, Issue: 27, 113 - 146, 12.09.2013

Meliha Sarıkaya

Abstract

Eski Türk edebiyatı ürünlerinden olan münacat, ibadet/dua ile edebiyatın kesiştiği noktadadır. Bu sebeple münacatlar, bazı dua mecmûalarına da girmiştir. İbadeti edebiyat ile süsleyen bu tür neşirlere halkın ziyadesiyle rağbet gösterdiği anlaşılmaktadır. Bu makalenin konusu, bu türün tipik örneklerinden olan ve XIX. asrın sonlarında yayımlanan Bilal Nûri Münacatı'dır. Söz konusu kitapçık ayrıntılı şekilde tanıtıldıktan sonra şekil ve muhteva bakımından incelenmiş, ayrıca metnin tamamı transkripsiyon alfabesine aktarılmıştır.

Anahtar kelimeler: dua, münacat, halk kültürü, dinî edebiyat, Bilal Nûri.

                                         ***

Abstract

A Prayer Treatise For the Public: Munâdjât of Bilal Nûri

As a product of Old Turkish Literature, munâdjât is common for prayers and literature. So munâdjâts are recorded to the some collections of prayers. It can be undersood obviously that people admired these publications which adorn prayers with literature to a great degree. The subjet of this paper is Munâdjât of Bilal Nûri one of the typical pieces of this genre, printed in the XIXth century. In this paper, particular information about this booklet will be given, the text will be reviewed as form and content. In addition, all of the text will be written in transcription.

Key words: Prayers, munâdjât, folk culture, religious literature, Bilal Nûri.

Keywords

duâ, münâcât, halk kültürü, dinî edebiyat, Bilâl Nûri

References

• Ateş, Süleyman, Açıklamalı Büyük Duâ Mecmuası, Kılıç Kitabevi, Ankara, t.y.
• Aydar, Hidayet, “Mübîn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2006, XXXI, 439.
• Bebek, Adil, Din ve Düşünce Açısından Duâ, Rağbet Yayınları, İstanbul 1998.
• Bursevî, İsmail Hakkı, Varlığın Dili: İbn Meşîş Salavâtı ve Şerhi (Şerh-i Salavât-ı İbn Meşîş), haz. M. Nedim Tan, İz Yayıncılık, İstanbul 2010.
• Çelebioğlu, Âmil, “Türk Edebiyâtında Manzûm Dinî Eserler”, Şükrü Elçin Armağanı, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Ankara
• Ceylan, Ömür, “Ölümün Unutulan Adı: Vebâ”, Dergâh, sy. 182, Nisan 2005, s. 20-21.
• Deniz, Sebahat, “Kadızâde Mehmed İlmî’nin Sultan IV. Murad İçin Yazdığı Manzum Duânâme’si”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, sy. 1 (2008), s. 9-40.
• Duâ Mecmûası, Hulûsi Efendi Matbaası, Dersaâdet 1343.
• Duran, Hamiye, “Sözlü Gelenekteki Yemek Dualarına Dair”, Millî Folklor, c. VIII, sy. 57 (Bahar 2003), s. 98-101.
• Ekici, Metin, “Tire Yöresi Yağmur Duası Gelenekleri üzerine Bir İnceleme”, Millî Folklor, c. VII, sy. 56 (Kış 2002), s. 46-52.
• Eren, Şadi, Kur’anda Duâ, Işık Yayınları, İzmir 1994.
• Gülbank ve Tercüman Mecmûası, y.y., t.y.
• Güllü, Gül, “Mitolojiden Teolojiye Eshabü’l-Kehef, Millî Folklor, c. VIII, sy. 59 (Güz 2003), s. 14-22.
• Gümüşhânevî, Ahmed Ziyâeddin Nakşibendî, Mecmûatü'l-Ahzâb, I- III, y.y., t.y.
• Günay, Ünver, Din Sosyolojisi, İnsan Yayınları, İstanbul 2000.
• Hatemi, Hüseyin, Duânın Anlamı, Kevser Yayınları, İstanbul 2006.
• Hüseyin Kâzım Kadri, Türk Lûgatı, Maârif Vekâleti, Ankara 1928, II.
• İbn Ebi’d-Dünyâ, el-Ferec Ba‘de’ş-Şidde (Hadislerde Sıkıntıdan Kurtuluş), trc. Yıldız Alkan, Ocak Yayıncılık, İstanbul 2008.
• Kandemir, Mehmet Yaşar, Şifâ-i Şerîf Şerhi, I-III, Tahlil Yayınları, İstanbul 2012.
• Karakaya, Enis - Uygun, Selçuk, “Yaşayan Bir Anadolu Efsanesi: Efes’te Yedi Uyurlar Mezarı”, Türkiyemiz, 59 ( Ekim 1989), s. 46-53.
• Koçin, Abdulhakim, Türk Edebiyatında Münâcât, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 2011.
• Kurt, Hüseyin “el-Bârikât’ta Zikir ve Duanın Psikolojik Boyutu”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 13, sy. 20 (2008), s. 181-192.
• Levend, Agâh Sırrı Levend, “Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, sy. 371 (Ankara 1972), s. 35-80.
• Macit, Muhsin, “Münâcât”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2006, XXXI, s. 563-564.
• Mehmed Nûrî, Hakkımızda Hayırlı Sulh ve Selamete Dâir Münâcât, yy.,
• Muhammed Muîn, Ferheng-i Fârisî: Mutavassıt, Müessese-i İntişârât- ı Emîr Kebîr, Tahran 1364/1985, I.
• Münâcât-ı Şerîf, t.y., y.y.
• Özege, M. Seyfettin, Eski Harferle Basılmış Türkçe Eserler Kataloğu, Fatih Matbaası, İstanbul 1975, III; 1979, V.
• Panzac, Daniel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba, trc. Serap Yılmaz, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997.
• Sarıkaya, Yaşar, Ebu Said El-Hâdimî, Kitap Yayınları, İstanbul 2008.
• Saruhânî, İlyas b. Mecdiddin İsa Akhisari, Esmâ-i Hüsnâ Şerhi, haz. Numan Külekçi, Akçağ Yayınları, Ankara 1999.
• Soysaldı, H. Mehmet, Kur’an-ı Kerime Göre Duâ, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul 1996.
• Sümer, Faruk, Eshabü’l-Kehf (Yedi Uyurlar), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1989.
• Şemseddin Sâmî, Kāmûsü’l-A‘lâm, Mihrân Matbaası, İstanbul 1311, IV; 1314, V.
• Şener, Halil İbrahim, Türk Edebiyatında Manzum Esmâü’l-hüsnâlar, doktora tezi (1985), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şişman, Bekir, “Samsun’da İcra Edilen Bir Yağmur Duası Ritüeli ve Türk Kültür Tarihi Bağlamında Düşündürdükleri”, Millî Folklor, c. VIII, sy. 58 (Yaz 2003), s. 86-92.
• Taşköprizâde Ahmed, Mevzûâtü’l-Ulûm, trc. Kemâleddin Mehmed Efendi, I-II, İkdam Matbaası, Dersaâdet 1313.
• Topaloğlu, Bekir, “Esmâ-i Hüsnâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1995, XI, s. 404-418.
• Topaloğlu, Bekir, “Rab”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2007, XXXIV, s. 72.
• Trabzonlu Sakazâde Hafız İsmail, Kadeh Duâsı, yy., 1321.
• Uludağ, Süleyman, “Tasavvufta Dua Anlayışı (Dua)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1994, IX, s. 529-539.
• Uzun, Mustafa, “Edirne Müftüsü Fevzi Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1995, XII, s. 506-509.
• Uzun, Mustafa, “Türk Tasavvuf Edebiyatında Bir Duâ ve Niyâz Tarzı Gülbank”, İLAM Araştırma Dergisi, I, sy. 1 (1996), s. 69-84.
• Yâfî, Afîfüddin Abdullah b. Esad b. Ali el-Yemânî, ed-Dürrü’n- nazîm fî Havassı’l-Kur’âni’l-azîm, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2000/1420.
• Yalçın, Cavit, Kur’an’da Duâ, Vural Yayıncılık, İstanbul 1998.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Levh-i Mahfûz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara 2003, XXVII, s. 151.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Tevessül”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2012, XLI, s. 6-8.
• Yücel Çetin, Ayşe - Şahin, Kadir, “Bedik”, Millî Folklor, c. VII, sy. 14 (Bahar 2002), s. 66-70.
• Yurdagür, Metin, Âyet ve Hadislerde Esmâ-i Hüsnâ Allah’ın İsimleri, Marifet Yayınları, İstanbul 1996.
• Zeynelâbidîn, Ebü'l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali Haşimi, Sahîfe-i Seccâdiye: İmâm Zeynelâbidîn Aleyhisselâm’dan Duâlar, trc. Murtazâ Turâbî, Sekaleyn Yayınevi, Kum: 1380/2001.