Türkiye’de bölgelerarası iç göç hareketlerinin çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile incelenmesi

Year 2010, Volume: 39 Issue: 1, 75 - 94, 03.12.2009

Serpil Bülbül Ali Kose

Abstract

Türkiye’de iç göç hareketlerinin 1950’lerden bu yana ülkenin ekonomik, sosyal ve mekansal yapısı üzerinde etkili olarak giderek hız kazandığı görülmektedir. Türkiye’de göçün yönü, daha az gelişmiş Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinden, sanayileşmiş ve kişi başına gelir düzeyi yüksek batı bölgelerindeki illere doğrudur. Bu çalışmada 12 bölgenin demografik özellikleri, sosyo-ekonomik göstergeleri ve göç verileri bakımından birbirlerine göre konumlarının incelenmesi ve aralarında olası benzerliklerin ya da farklılıkların ortaya konulması amaçlanmıştır. Sözü edilen bu değişkenlere Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi (ÇBÖ) uygulanmıştır. ÇBÖ hem iki boyutlu hem de üç boyutlu olarak gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre İstanbul ve Kuzeydoğu Anadolu Bölgeleri’nin diğer bölgelerden anlamlı olarak farklı bir konumda oldukları ve birbirlerine en yakın bölgelerin, Batı Marmara, Doğu Marmara ile Batı Anadolu Bölgeleri oldukları belirlenmiştir.

Keywords

Göç, Türkiye’de iç göç, bölgelerarası göç, bölgeler, çok boyutlu ölçekleme analizi

Examining between regional internal migration movements in Turkey with multidimensional scaling

Abstract

It is seen that the internal migration movement, which gathered speed in Turkey from the 1950s, is influential on the country’s economic, social and spatial structures. The direction of migration in Turkey is from less developed Eastern and South-Eastern provinces to industrialized and Western regions which have high level of per capital income. In this study, it is aimed to examine the position of the 12 regions and display possible similarities or dissimilarities between them, from the point of their demographic characteristics, socio-economic indicators and migration data. Multidimensional Scaling Analysis (MDS) are applied to these mentioned variables. MDS have done both two and three dimensions. As the results of the analyzes it is seen that Istanbul and Northeast Anatolia regions, are the ones that are significantly different from the other regions. It’s determined that the nearest regions are Western Marmara, East Marmara and Western Anatolia. 

Keywords

Migration, internal migration in Turkey, interregional migration, regions, multidimensional scaling analysis

References

• H. Tatlıdil, Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz. Engin Yayınları, Ankara, 1992, s.279.
• A. İçduygu, T. Ünalan, Türkiye’deki İç Göç: Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri. Numune Matbaacılık, 1998, s.38.
• G. Demir, Göç Nedenleri ve Göçenlerin Beklentilerindeki Gerçekleşme Durumu: Bolu İli Kıbrıscık İlçesi Örneği, Toplum ve Göç Bildiriler Kitabı, No: 2046, 85, DİE yayın, Ankara, 1997.
• S. Tezcan, Türkiye’de Göç Boyutu, Nedenleri ve Göçün Sağlıkla İlişkisi, http://www.sagliklikentlerbirligi.org.tr/sunum/kocaeli/ProfDrSabahatTezcan.ppt, (Erişim: 8.6.2009).
• E. Tümertekin, N. Özgüç, Beşeri Coğrafya. Çantay Kitabevi, İstanbul, 1998, ss.307312.
• M. Es, H. Ateş, Kent Yönetimi, Kentlileşme Ve Göç: Sorunlar Ve Çözüm Önerileri, http://iibf.kocaeli.edu.tr/ceko/ssk/kitap48/07.pdf, 205-248 (Erişim: 17.5.2009).
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Merkezi, Türkiye Göç ve Yerinden Olmuş Nüfus Araştırması. Yayın No. NEE-HÜ.06.01, Ankara, Haziran 2006.
• M.V. Pazarlıoğlu, 1980-1990 Döneminde Türkiye’de İç Göç Üzerine Ekonometrik Model Çalışması, Çukurova Üniversitesi 5. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 19-22 Eylül 2001, 1-24, http://idari.cu.edu.tr/sempozyum/bi18.htm, (Erişim: 2009).
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Türkiye’de İç Göçler ve Göç Edenlerin Nitelikleri (1965-2000), 2008.
• K. Karabulut, D. Polat, Türkiye’de Yaşanan Göç Olgusu Üzerine Bir Alt Bölge Uygulaması, Çukurova Üniversitesi 5. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 24-25 Mayıs 2007, 1-15, http://idari.cu.edu.tr/sempozyum/bi18.htm, (Erişim: 2009).
• F. Çelik, Türkiye’de İç Göçler: 1980-2000, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22: 87-109, 2007, http://sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayi_22/6%20(87-109.%20syf.).pdf, (Erişim: 2009).
• S. Saraçlı, V. Yılmaz, Z. Kaygısız, Türkiye’de Beşeri Kalkınmışlığın Coğrafi Dağılımının Çok Değişkenli İstatistiksel Tekniklerle İncelenmesi, 3. Bilgi Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Osmangazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (2004).
• C. Dura, H. Atik, O. Türker, Beşeri Sermaye Açısından Türkiye’nin Avrupa Birliği Karşısındaki Kalkınma Seviyesi, 3. Bilgi Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Osmangazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (2004).
• Z. Filiz, F. Çemrek, Avrupa Birliğine Üye Ülkeler ile Türkiye’nin Karşılaştırılması, İstanbul Üniversitesi VII.Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu (2005).
• İ. Ceritli, B. Sunar, M. Demirci, Ülkemizin İç Göç Yapısındaki Değişim ve Bu Sürecin Nüfus Yapısına Etkileri, 14. İstatistik Araştırma Sempozyumu (2005).
• A. Şahin, E. Atış, B. Miran, Daha Etkin Tarım-Çevre Politikaları İçin Homojen Alanların Belirlenmesi: Ege Bölgesi Örneği, Ekoloji. 17, 67, 15-23 (2006).
• D. Sığırlı vd., Türkiye ve Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerin Sağlık Düzeyi Ölçütlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi İle İncelenmesi, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 13(2), 81-85 (2006).
• I. Soltyszewski, et al., Analysis of Forensically Used Autosomal Short Tandem Repeat Markers in Polish and Neighboring Populations, Forensic Science International: Genetics. 2, 205-211 (2008).
• A. Fyhri, J.K.S. Jacobsen, H, Tommervik, Tourists’ Landscape Perceptions And Preferences In A Scandinavian Coastal Region, Landscape and Urban Planning. 91, 202-211 (2009).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), http://www.tuik.gov.tr, (Erişim: 2009).
• B. Dinçer, M. Özaslan, T. Kavasoğlu, İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003),
• http://ekutup.9httpgov.tr/bolgesel/gosterge/ 2003-05.pdf, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), http://www.dpt.gov.tr, (Erişim: 2009).
• F. Topbaş, B. Tanrıöver, Türkiye’de İç Göç Akımları Üzerine Bir Çalışma: Lowry Hipotezi, 2. Ulusal İktisat Kongresi, Dokuz Eylül Üniversitesi (2008).
• T.F. Cox, M.A.A. Cox, Multidimensional Scaling. Chapman & Hall/CRC, Second Edition, USA, 2001, p.217.
• S.Y. Chou, C.Y. Shen, S.W. Lin, Y.K. Chen, FALSCAL: A Fuzzy Multidimensional Scaling Algorithm, Computers and Mathematics with Applications. 53, 717-728 (2007).
• Ş. Kalaycı, vd., SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Teknikleri. Asil Yayın Dağıtım Ltd., İstanbul, 2005, ss.379-396.
• T.G. Yenidoğan, Pazarlama Araştırmalarında Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi: Üniversite Öğrencilerinin Marka Algısı Üzerine Bir Araştırma. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi. 15, 138-169 (2008).
• A. Suner, C.C. Çelikoğlu, Uygunluk Analizinin Benzer Çok Değişkenli Analiz Yöntemleri İle Karşılaştırılması. İstatistikçiler Dergisi. 1, 9-15 (2008).
• A.K. Nemlioğlu, Benzerlik Analizleri, Varsayımlara Uymayan Kategorik Verilerde Çok Değişkenli Analiz, Correspondence & Homogeneity. Beşir Kitabevi, İstanbul, 2005, s.7, ss.36-38.
• K. Özdamar, Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi -2. Yenilenmiş 5. Baskı, Kaan Kitabevi, İstanbul, 2004, s.479, ss.482-485.
• H.E. A. Tinsley, S.D. Brown, Handbook of Applied Multivariate Statistics and Mathematical Modeling. Academic Press. USA, 2000, p.345.
• M. Aytaç, N. Bayram, Öğretim Elemanlarının Kariyer Tutumlarının Gruplandırılması, Çukurova Üniversitesi V. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, Adana (2001).
• J.F. Hair, R.E. Anderson, R. L. Tatham, W. C. Black, Multivariate Data Analysis. Fifth Edition, Prentice-Hall Inc., USA, 1998, pp.536-539.
• J.B. Kruskal, M. Wish, Multidimensional Scaling. Sage University Paper Series on Quantitative Application in the Social Sciences, Sage Publications, London, 1978.
• B.S. Everitt, G. Dum, Applied Multivariate Data Analysis. Second Edition, Arnold Publishers Inc., UK, 2001, p.108.
• L.G. Grimm, P.R. Yarnold, Reading and Understanding Multivariate Statistics. American Psychological Association, USA, 2004, p.149.
• M. Gallivan, E. Jgarkava, Multidimensional Scaling (MDS) Method Review, 2008. http://www.cu.edu.ge/data/file_db/Presentations/_Kqe8HBiWqa.pdf, (Erişim: 2009).