Constructing Traditional Family Codes Against Digital Transformation in Public Religious Ads Broadcast in Türkiye

Yıl 2023, Sayı: 27, 41 - 55, 29.11.2023

Saadet Zeynep Varlı Gürer

https://doi.org/10.26650/iukad.2023.1272548

Öz

Alongside the changes to the social structure through digitalization, the fear that traditional values will be undermined is feeding the conservative ideology. From the perspective of the ruling power in Türkiye, the West is considered to be the source of technology as well as the representative of a culture that destroys social values. In particular, the idea that the digital age will erode traditional family values and damage social structure make up the contents that are addressed in the public service ads of Türkiye’s Presidency of Religious Affairs. The family unit is one of the spheres of political action, and governments try to shape families in line with their own discourses. The aim of this study is to determine how the conservative sovereign power’s discourse on the traditional family ideology, which is constructed using religious references in the face of digitalization, is reflected in the public service ads the Presidency of Religious Affairs broadcasts. In this context, this article analyzes two of the four most-watched public service announcements that were broadcast during an event marking the week of Mawlid al Nabi that had been created under the theme of “Our Prophet and Family.” The article uses the semiotic method to determine the dominant ideological codes in these public service announcements. The findings reveal that the analyzed content had constructed semiotic codes and sequential oppositions to reveal the negative impact of digital transformation on traditional family values. In the public service ads, digitalization was coded as an element that conveys the negative impact of Westernization on the family. In conclusion, the Presidency of Religious Affairs can be said to prioritize conservative values, the family, and the patriarchal social order over the transformative power of the West by putting women at the center and attempting to transform daily life practices with respect to this traditional structure using religious references, thus also supporting the discourses of the ruling power.

Anahtar Kelimeler

digital transformation, traditional family ideology, religious public service advertisement

Türkiye’de Yayınlanan Diyanet Kamu Spotlarında Dijital Dönüşüm Karşısında Geleneksel Aile Kodlarının İnşası

Öz

Toplumsal yapı dijitalleşme ile değişirken geleneksel değerlerin zedeleneceği korkusu muhafazakar ideolojiyi beslemektedir. Türkiye’deki egemen iktidarın bakış açısında, Batı, teknolojinin kaynağı fakat bir o kadar da toplumsal değerleri yok eden bir kültürün de temsilcisi olarak değerlendirilmektedir. Özellikle dijital çağın geleneksel aile değerlerini yıpratacağı ve toplumsal yapıya zarar vereceği düşüncesi Türkiye’de yayınlanan Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kamu spotlarında ele alınan bir içerik olarak karşımıza çıkmaktadır. Aile, politik eylem alanlarından biridir ve iktidarlar onu kendi söylemleri doğrultusunda biçimlendirme çabası içine girmektedirler. Amaç; Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yayınladığı kamu spotlarında, muhafazakar egemen iktidar söyleminin dijitalleşme karşısında dini referanslarla inşa ettiği geleneksel aile ideolojisi üzerindeki yansımalarının saptanabilmesidir. Bu bağlamda Mevlidi Nebi Haftası özelinde “Peygamberimiz ve Aile” teması ile oluşturulan etkinlikte yayınlanan dört adet kamu spotundan en çok izlenen ikisi incelenmiştir. Yöntem; ilgili kamu spotlarında egemen ideolojik kodların saptanabilmesi için göstergebilim yöntemi kullanılmıştır. Bulgular; analiz edilen içeriklerde, dijital dönüşümün geleneksel aile değerleri üzerindeki olumsuz etkisini ortaya koyacak göstergesel kodların ve dizisel karşıtlıkların kurgulandığı saptanmıştır. Kamu spotlarında, dijitalleşme, Batılılaşma’nın aile üzerindeki olumsuz etkisini aktaran bir unsur olarak kodlanmıştır. Sonuç; Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yayınladığı ilgili kamu spotları ile kadını merkeze alarak Batı’nın kültürel yapıyı dönüştürücü gücüne karşı muhafazakar değerlere, aileye ve ataerkil toplum düzenine öncelik verdiği ve gündelik yaşam pratiklerini de dini referanslar ile bu geleneksel yapıya göre dönüştürmeye çalıştığı söylenebilmektedir. Böylece egemen iktidarın söylemlerini de desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital dönüşüm, Geleneksel aile ideolojisi, Diyanet kamu spotu

Kaynakça

• Adak, S. (2020). Expansion of the Diyanet and the politics of family in Turkey under AKP rule, Turkish Studies. 22:2, 200-221. google scholar
• Alan, M. (2017, 04 Mart). “Emperyalizme karşı milli değerlere dönülmeli”, Yeniakit. Erişim adresi: google scholar
• https://www.yeniakit.com.tr/haber/emperyalizme-karsi-milli-degerlere-donulmeli-285839.html Erişim tarihi 05.10. 2022. google scholar
• Aluş, Y. (2015). Kültürel ve toplumsal gerçekliğimiz açısından aile anlayışlarının ve Türk ailesinin değerlendirilmesi, PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, 15-24. google scholar
• Anadolu Ajansı Web Sitesi (2021, 05 Şubat). Batı dünyası aile kurumunu yıktığı için temellerinden sarsılıyor. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogan-bati-dunyasi-aile-kurumunu-yiktigi-icin-temellerinden-sarsiliyor/2135013 Erişim tarihi 20.09. 2022. google scholar
• Atay, T. (2020). Doğadan duaya inancı gözlemlemek, İstanbul: Oğlak Yayıncılık. google scholar
• Barbarosoğlu, F. (2015). Şov ve mahrem, İstanbul: Profil Yayıncılık, 2015. google scholar
• Bayer, A. (2013). Değişen toplumsal yapıda aile, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: IV, sayı:8, 101-129. google scholar
• Beyaz, F. Z. ve Türkten, F. (2019, 02 Mayıs). Güçlü milletler güçlü ailelerden oluşur. Anadolu Ajansı Web sitesi. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogan-guclu-milletler-guclu-ailelerden-olusur/1468065 Erişim tarihi 20.09. 2022. google scholar
• Bozaslan, Ç. E. (2018). Muhafazakârlık ve Ak parti’nin aile politikaları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (Siyaset Bilimi) Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara. google scholar
• Çelik, C. (2010). Değişim sürecinde Türk aile yapısı ve din, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, Sayı:8, 25- google scholar
• Dijital Sosyalleşme, Aile Kurumunu Erozyona Uğratıyor (2022, 14 Mayıs), Cumhuriyet Gazetesi, Erişim adresi: google scholar
• https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/diyanet-isleri-baskani-ali-erbas-dyital-sosyallesme-aile-kurumunu-erozyona-ugratiyor-1935847 Erişim tarihi 03.10 2022. google scholar
• Diyanet Basın Merkezi Youtube sayfası (2019, 6 Kasım). Mevlid-i Nebi haftası ‘Peygamberimiz ve aile’ temasıyla başlıyor. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=gslYa0ni1p4 Erişim tarihi 03.10. 2022. google scholar
• Diyanet TV Web sitesi (2019, 7 Kasım). Mevlid-i Nebi haftası ‘Peygamberimiz ve aile’ temasıyla başlıyor. Erişim adresi: https://www.diyanet.tv/mevlid-i-nebi-haftasi-peygamberimiz-ve-aile-temasiyla-basliyor Erişim tarihi 03.10.2022. google scholar
• Doğanay, Ü. (2007). AKP’nin demokrasi söylemi ve muhafazakarlık: muhafazakar demokrasi ve eleştirel bir bakış. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Volume 62, 65-88. google scholar
• Evrensel Gazetesi (2019, 8 Kasın). HDP’li Taşdemir’den Diyanet’in cinsiyetçi kamu spotu hakkında soru önergesi. Erişim adresi: https://www.evrensel.net/haber/390584/hdpli-tasdemirden-diyanetin-cinsiyetci-kamu-spotu-hakkinda-soru-onergesi Erişim tarihi 03.10. 2022. google scholar
• Fiske, J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş (S. İrvan, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. google scholar
• Gottdiener, M. (2005). Postmodern göstergeler, maddi kultur ve postmodern yaşam biçimleri (E. Cengiz, vd., Çev.) Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
• Göle, N. (2016). Modern mahrem medeniyet ve örtünme, İstanbul: Metis Yay. google scholar
• Güler, E. Z. (2007). Muhafazakarlık: kadim geleneğin savunusundan faydacılığa, H. B. Örs (Haz.), 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler kitabı içerisinde (s.115-163). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Kandiyoti, D. (2015). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar, kimlikler ve toplumsal dönüşümler (A. Bora vd., Çev.) İstanbul: Metis Yay. google scholar
• Mutluer, N. (2018). Diyanet’s role in building the ’yeni (new) milli’ in the AKP era”, European Journal of Turkish Studies, 27, 1-24. google scholar
• Nas, A. (2016). Familialization of women: gender ideology in Turkey’s public service advertisements. Fe Dergi 8, no. 1, 168-182. google scholar
• Özdemirci, C. İ. (2021) Sarığı çıkarmaktan, kılıcı kuşanmaya: Diyanet İşleri Başkanlığı’nın AKP iktidarı ile ilişkisine yönelik güncel yaklaşımlara eleştirel bir bakış, Praksis, Sayı 56, 111-135. google scholar
• Öztan, E. (2014). Türkiye’de ailecilik, biyosiyaset ve toplumsal cinsiyet rejimi. Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı 130, 176-188. google scholar
• Öztürk, A. E. (2016). Turkey’s Diyanet under AKP rule: from protector to imposer of state ideology?. Southeast European and Black Sea Studies, 16 (4), 619-635. google scholar
• Parsa, A. F. (2008). ‘Mutluluk paradoksu’ Greimas’ın eyleyensel örnekçesiyle, S. Parsa (Haz.) Film çözümlemeleri kitabı içerisinde (s.67-88). İstanbul: Multilingual Yayınevi.. google scholar
• Parsa, S. ve Parsa A. F. (2014). Göstergebilim çözümlemeleri, İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Pehlivan, V. P. (2017). Toplumsal cinsiyet bağlamında kuramsal yaklaşımlar: bir literatür taraması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 16, Sayı, 31, 497-521. google scholar
• Sancar, S. (2020). Türk modernleşmesinin cinsiyeti erkekler devlet, kadınlar aile kurar, İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Sayın, Ö. (2011). Ailenin değişimi. Sosyoloji dergisi, sayı: 23-24, 47-58. google scholar
• Süleymanov, A. (2009). Çağdaş Türk toplumlarında aile ve evlilik ilişkileri. Aile ve Toplum, Yıl: 1, Cilt: 5, Sayı: 17 Nisan-Mayıs-Haziran, 7-17. google scholar
• T24 Web sitesi (2019, 12 Kasım). Diyanet İşleri Başkanı Erbaş’tan ’kamu spotu’ yanıtı: Kadının kocasına çay getirmesine tahammül edemiyorlar, aile bağlarını zayıflatmaya çalışıyorlar. Erişim adresi: https://t24.com.tr/video/diyanet-isleri-baskani-erbas-bir-kadinin-esine-cay-getirmesi-kek-getirmesi-kocasinin-da-kadinlara-karsi-gorevlerini-yerine-getirmesi-kadar-dogal-bir-sey-olabilir-mi,24286 Erişim tarihi 03.10. 2022. google scholar
• TRT Haber Web sitesi (2022, 14 Mayıs). Aileyi korumak hepimizin en öncelikli görevidir. Erişim adresi: https://www.trthaber.com/haber/gundem/cumhurbaskani-erdogan-aileyi-korumak-hepimizin-en-oncelikli-gorevidir-680167.html Erişim tarihi 20.09. 2022. google scholar
• Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Soyal Hizmetler Bakanlığı (2022). 2022-2026 Stratejik planı. Erişim adresi: http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/UpYHI+stratejik-plan_ASB.pdf Erişim tarihi 16.09 2022. google scholar
• Ünal, V. (2013). Geleneksel geniş aileden çekirdek aileye geçiş sürecinde boşanma sorunu ve din. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:6, Sayı:26, Bahar, 588-603. google scholar
• Yılmaz, Z. (2015). “Strenghtening the family" policies in Turkey: managing the social question and armoring conservative-neoliberal populism. Turkish Studies 16, no. 3, 371-390. google scholar