TÜRKİYE’DE İÇ BORÇLANMADAKİ DEĞİŞİMİ BELİRLEYEN FAKTÖRLERE YÖNELİK BİR REGRESYON ANALİZİ ÇALIŞMASI: 1975 - 2010

Year 2010, Issue: 54, 1 - 22, 11.10.2012

Binhan Elif Yılmaz Mehmet Cural

Abstract

Türkiye’de iç borçlanma, kamu açıklarının finansman kaynağı olarak en
fazla kullanılan açık finansman yöntemlerden biri olmuştur. Özellikle 1980’li
yıllarla birlikte iç borçlanmada yaşanan dönüşüm, gerek borçlanmanın artışı
yönündeki gelişimin gerekse söz konusu artışa etki eden çeşitli makroekonomik
büyüklüklerin sorgulanması gereğini ortaya koymuştur.
Bu kapsamda çalışmada 1975-2010 yılları arasında Türkiye’de iç borçların
gelişimini etkileyen faktörler analiz edilmektedir. Analiz sonuçlarına göre
Türkiye’de 1975-2010 döneminde iç borç stoku/GSYİH oranını artış yönünde
belirleyen faktörlerin (t-1) bir önceki dönem bütçe açığı, GSYİH, faiz dışı
fazla ve kamu dış borç stokunun olduğu, söz konusu oranı azalış yönünde
belirleyen faktörlerin de cari dönem bütçe açığı, enflasyon oranı ve yurtiçi
tasarruflar olduğu görülmüştür.

References

• Akbulak, Y., E. Kavaklı ve A. Tokmak (2004), Kayıp Yıllar - Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikalarının Bankacılık Sektörüne Etkileri, Beta Basım, İstanbul.
• Altuğ, Nuray (1994), “Türkiye’de İç Borçların Yapısında 1970-1992 Yılları Arasında Meydana Gelen Değişmeler Üzerine Bazı Gözlemler”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 36. Sayı.
• Aslan Sonat (1994), “Kamu Kesimi Finansman Açıkları ve Dış Denge”, X. Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-18 Mayıs, İ.Ü. Araştırma Merkezi Yayınları, No: 80.
• Çiçek, Halit, Süleyman Gözegir ve Emre Çevik (2010), “Bir Maliye Politikası Aracı Olarak Borçlanma ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, ss. 141-156.
• Çoban, Orhan, Nihat Doğanalp ve Doğan Uysal (2008), “Türkiye’de Kamu İç Borçlanmasının Makroekonomik Etkileri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:20, ss. 245-257.
• Demir, Murat ve Ersan Seve, (2008), “Kamu İç Borçlanmasının Büyüme, Faiz ve Enflasyon Oranı Üzerindeki Etkileri”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C: 7 S: 25, ss. 170-196.
• Dornbusch, R. ve S. Fischer (1998), Makroekonomi, Birinci Basım, Çeviri, McGraw-Hill –Akademi Ortak Yayını, İstanbul.
• Drazen, Allan (1997), “Towards a Political-Economic Theory of Domestic Debt”, NBER Working Paper Series, No: 5890, January.
• Eğilmez, Mahfi (2006), Hazine, 5. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Ekzen, Nazif (2003), “Cumhuriyetin Ortaçağı: Kamu Ekonomisinde Finansman Aracı Olarak İç Borçlanma (1984-1999)”, İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar, 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Goldstein, M. (2003), “Debt Sustainability, Brazil and the IMF,” http://www. iie.com/publications/wp/03-1.pdf, (Erişim Tarihi:14.03.2010).
• Hausmann, Ricardo and Panizza Ugo (2003), “On the Determinants of Original Sin: An Empirical Investigation”, Journal of International Money and Finance, 22, pp. 957–990.
• İnce, Macit (2001), Devlet Borçları ve Türkiye, 6. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Kepenek, Yakup ve N. Yentürk (2005), Türkiye Ekonomisi, 18. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Kolçak, Menşure, (1998), “Türkiye’de Kamu Açıkları ve İç Borç İlişkisi”, Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: 12, Mayıs, Sayı: 1-2, ss. 27-37.
• Ömer Faruk Çolak, Murat Atan (2001), “Bütçe Açıklarını Finanse Etmeye Yönelik Politikaların Etkileri”, V. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 19-22 Eylül 2001, http://idari.cu.edu.tr/sempozyum/bil4.htm
• Özatay, F. (1993), “1994 Krizinden Alınacak Dersler: Kamu İç Borç Yö- netiminde Yapılan Yanlışlıklar ve Güven Bunalımı”, İşletme ve Finans Dergisi, 10 (109), ss. 17-33.
• Özgen, Ferhat Başkan ve Bülent Güloğlu (2004), “Türkiye’de İç Borçların İktisadi Etkilerinin VAR Tekniğiyle Analizi”, ODTÜ Gelişme Dergisi, Haziran, Sayı: 31, ss. 93-114.
• Panizza, Ugo (2008), “Domestic and External Public Debt in Developing Countries”, BM, UNCTAD Discussion Paper, No.188.
• Sakal, Mustafa (2002), “Türkiye’de Kamu Açıkları ve Borçlanmanın Sürdürülebilirliği Sorunu: 1988-2000 Dönem Analizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 1, ss. 35-60.
• Sargent, Thomas J. and Neil Wallace (1981), “Some Unpleasant Monetarist Arithmetic”, Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, Fall, pp. 1-7.
• Susam, Nazan (2005), “Türkiye’de Devlet İç Borçlarının Devlet İç Borçlanma Senetleri Faiz Oranları ile İlişkisi: 1990-2004 Granger Nedensellik Testi”, İ.Ü. İktisat Fakültesi, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 48. Seri, ss. 88-105.
• Taban, Sami ve Akif Kara (2006), “Türkiye’de Kamu Kesimi İç Borçlanmasının Özel Yatırım Harcamaları Üzerindeki Etkisi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Ekim, Cilt: 1, Sayı: 2, ss. 11-26.
• T.C. Başbakanlık, Hazine Müsteşarlığı (2003), Kamu Borç Yönetim Raporu, Nisan.
• T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (2009), Hazine İstatistik Yıllığı.
• T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (2011), Kamu Borç Yöetimi Raporu, Kasım.
• T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, Kamu Finansmanı İstatistikleri- İç Borç İstatistikleri. Türkiye İstatistik Yıllığı, İstatistik Göstergeler 1923-2008.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 1950-2010.
• T.C. Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Resmi web sitesi. http://bumko.gov.tr
• T.C.M.B. (2000), 2000 Yılı Enflasyonu Düşürme Programı: Kur ve Para Politikası Uygulaması, http://www.tcmb.gov.tr/yeni/evds/yayin/ paraprog2/baskanmat5y.html
• Yaşa, Memduh (1980), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi (1923- 1978), Akbank Yayınları, İstanbul.
• Yavuz, Ali (2003), “Türkiye’de İç Borç Stoğundaki Değişimin Analizine Yönelik Bir Regresyon Analizi Çalışması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, ss. 339-356.
• Yeldan, Erinç (2006), Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi, 12. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, Binhan Elif (2008), Türkiye’nin Değişmeyen Kaderi, Osmanlı’dan Günümüze (1854-2007) Borç Çıkmazı, Derin Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, Selman ve Ferda Yerdelen (2002), “1995-2001 Döneminde Türkiye Ekonomisinde İç Borç Stoku İle Faiz Oranı İlişkisinin Analizi”, İ.Ü. İktisat Fakültesi, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 42. Seri, ss. 49-66.
• Yurdakul, Funda (1999), “İç Kamusal Borçların Fiyatlar Üzerindeki Etkileri”, Gazi Üniversitesi, İ.İ.B.F Dergisi, Sayı: 3/99, ss. 9-24.