Botany books for forestry and agriculture schools in Turkey, by Mıgırdiç Hekimyan, 1880 and Apraham Allahverdi (Hüdaverdi), 1911-1913

Year 2010, Asuman Baytop Armağanı Cilt: 11 Sayı: 1-2, 305 - 319, 01.06.2010

Şeref Etker

Abstract

Botany was part of the curricula at the School of Forestry and Mining,
and the School Agriculture (Halkalı) in Istanbul. The present paper reviews two
botany books entitled
İlm-i Nebatat (lit. Science of Plants). The one by
professor Mıgırdiç Hekimyan, director of the School of Forestry and Mining,
published in 1880, includes a section on wood anatomy, and a glossary of
botanical terms in Ottoman Turkish and French. M. Hekimyan emphasizes the
use of Turkish botanical terms throughout his text and encourages the
translation and composition of Turkish equivalents.

The botany notes by Apraham Allahverdi (aka Hüdaverdi), professor at
the Halkalı School of Agriculture, were compiled by his students, and
mimeograph editions were published between the years 1911 and 1913. These
handwritten and richly illustrated notes carry the same title (
İlm-i Nebatat).
Apraham Allahverdi’s lecture notes on the Cryptogams (1913) were also reproduced by his students. Very few copies of these texts have been conserved.
Copies of these textbooks produced some thirty years apart reflect the level of
education in the two institutions around at the turn of the century. 

Keywords

Botany books, forestry education, agricultural training, Halkalı, Turkey, Mıgırdiç Hekimyan, Hüdaverdi, Apraham Allahverdi.

Ormancılık ve ziraat okulları için İlm-i Nebatat: Mıgırdiç Hekimyan, 1880 ve Apraham Allahverdi (Hüdaverdi), 1911-1913

Abstract

Türkiye’de botanik (nebatat, ilm-i nebatat) dersi önce tıp bilimleri içinde,
hekimler tarafından öğretilmeye başlanmıştır. Daha sonra kurulan tarım ve
ormancılık okullarının ders programı içinde botanik, temel derslerin başında
gelmektedir. Bu okullarda botanik derslerinin kimler tarafından verildiği
bilinmekteyse de dersin kapsamı konusundaki bilgilerimiz az sayıdaki ders
kitabıyla sınırlıdır.
Orman Mektebi’nin müdürü Mıgırdiç Hekimyan (1847-1927) tarafından
1880’de İstanbul’da yayımlanan İlm-i Nebatat (İlm-i Nebatat ve Teşhis-i Ahşab)
Tıbbiye’nin dışında okutulan ilk botanik kitabı olmuştur. Özenli bir baskısı olan
kitap iki bölümden oluşmaktadır: temel botanik ve ağaç anatomisi. Hekimyan,
kitabında yabancı terimler kullanmaktan kaçınmış, bir Osmanlıca-FransızcaTürkçe
bitki terimleri sözlüğünü kitabının sonuna eklemiştir.
Sırasıyla, Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebi (1892) ile Halkalı Ziraat ve
Ormancılık Mekteb-i Alisi (1903) ve Orman Mektebi’nde (1910) öğretmenlik
yapan Apraham Allahverdi’nin (Hüdaverdi) botanik ders notları ise öğrencileri
tarafından derlenmiş ve çoğaltmıştır. Hüdaverdi Bey’in İlm-i Nebatat adını
taşıyan ders notlarının ilk baskısı 1911 yılında yapılmıştır. Kriptogam (İlm-i
Nebatatdan Zat’ül-ilkah-ı hafiye – Cryptogames) başlığını taşıyan ikinci kitabı
ise yine şapirografi ile 1913’te basılmıştır. Allahverdi Bey’in tanıtılan yayınları
nadir eserler olup birer kopyaları bilinmektedir.

Keywords

Botanik kitapları, ormancılık öğretimi, tarım eğitimi, Halkalı, Türkiye, Mıgırdiç Hekimyan, Hüdaverdi, Apraham Allahverdi

References

• -