Geographical Distribution of Ottoman Mines in the XIXth Century

Year 2008, Volume: 10 Issue: 1, 137 - 155, 01.12.2008

Mehmet Bayartan

Abstract

Mines were essential resources for with respect to their economical,
social, cultural, and military aspects throughout history. Mines were also an
important source of wealth for the Ottoman Empire.

The technological advancement in the course of time, the changes in the
world’s economical and political system, in other words, the differentiation of
regional power balances brought about changes in the geographical distribution
of most of the activities. This change can be observed as an increase, decrease
or a renewal of mining industries. This study, aims to present the distribution of
mines in the territories included within the boundaries of Ottoman Empire in the
XIXth century according to the province of the Empire. 

Keywords

Ottoman mining, Provinces, Distribution of mines, Historical Geography

XIX. Yüzyılda Osmanlı Madenlerinin Coğrafi Dağılışı

Abstract

Geçmişte olduğu gibi günümüzde ve gelecekte de birçok alanda
kullanılan madenler, başta ekonomik olmak üzere sosyal, kültürel, askeri vb.
birçok açıdan toplumların vazgeçilmez kaynağıdır. Toplumların yeryüzündeki
tarihsel serüveni kadar eski bir geçmişe sahip olan madenler birçok siyasi
organizasyonda olduğu gibi Osmanlı imparatorlu
ğunun da önemli bir servet
kaynağını oluşturmuştur.

Zamanla teknolojik imkânların artması, ekonomik ve siyasi sistemlerin
yeryüzünde yer değiştirmesi, bir başka deyişle bölgesel güç dengelerinin
farklılıklar göstermesi, başta ekonomik olmak üzere birçok etkinli
ğin coğrafi
da
ğılışında değişim meydana getirmektedir. Bu değişim; bazen bir artış, bazen
bir azalma, bazen de bir yenilik olarak gözlenebilir. Bu çalışmada, 19. yüzyılda Osmanlı sınırları içinde kalan topraklarda yer alan madenler vilayet bazında ele
alınarak dağılışları incelenmiştir. 

Keywords

Osmanlı madenciliği, Eyaletler, Madenlerin dağılışı, Tarihi coğrafya

References

• Balkar, Kemal, 1947, “Türkiye’de Maden Mevzuatı,” T.C. Ekonomi Derg., Yıl 5, sayı 45-47, s.146-149 (Ankara).
• Bingöl, Dursun, 1990, “Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Endüstriyel İlişkiler Sisteminin Bir De ğerlendirilmesi,” V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi - Tebliğler, TTK Yay., s.409.
• Bostan, İdris, 1990, “Osmanlı Topraklarında Petrolün Bulunuşu ve İskenderun’da İlk Petrol İşletme Çalışmaları,” Co ğrafya Araştırmaları, c.I, sayı 2, s.129-135 (Ankara).
• Canbilgin, Ahmet, 1972, Türkiye’de ve Dünya’da Madencilik, s.12-13 (Ankara).
• Dalsar, Fahri, 1947, “Maden ve Madecilik Tarihimiz,” T.C. Ekonomi Derg., Yıl 5, sayı 45-47, s.143 (Ankara).
• Doğanay, Hayati, 1998, Türkiye Ekonomik Co ğrafyası, Çizgi Kitabevi, Konya.
• Eldem, Vedat, 1994, Osmanlı İmparatorlu ğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, TTK Yay., (Ankara)
• Eyüboğlu, Cemal R., 1947, “Hukuki ve Mali Bakımdan Türkiye Madencili ği”, T.C.
• Ekonomi Derg., Yıl 5, sayı 45-47, s.150-155 (Ankara). Gökmen, Ertan, 2007, “II. Abdülhamit Dönemi Osmanlı Maden İmtiyazları (1878-
• 1899),” Belleten, c.LXXI, sayı 262, s.969-996, TTK Yay., Ankara. Göney, Süha, 1993, Siyasi Co ğrafya, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul.
• Kartalkanat, Ahmet, 1990, “Osmanlılarda Madencilikle İlgili Yasal Düzenlemeler ve Madencilik Politikası,” Jeoloji Mühendisliği Dergisi, sayı 36, s.65-71, Ankara.
• Kırzıoğlu, M. Fahrettin, 1991, “Osmanlı Tapu Tahrir ve Mühimme Defterlerinde Gümüşhane Bölgesi Türk Boy/Oymak Hatıraları ve Madenler Üzerine Hükümlerden Örnekler,” Geçmişten Günümüze Gümüşhane Sempozyumu (13-17 Haziran 1990), s.69-77, Ankara.
• Refik, Ahmet, 1931, Osmanlı Devrinde Türkiye Madenleri, İstanbul Devlet Matbaası,İstanbul.
• Saydam, Abdullah, 1991, “Osmanlı Madencili ği ve XIX. Yüzyılın Ortalarında Trabzon’daki Maden Ocakları,” Eğitim Fakültesi Derg., Sayı 6, s. 255-270, Samsun.
• Soykan, Füsun ve Mutluer, Mustafa, 1995, “Türkiye’de Madencilik ve Maden Yataklarının Coğrafi Dağılışı,” Ege Coğrafya Dergisi, c.8, s.37-56 (İzmir).
• Tanoğlu, Ali, 1971, Enerji Kaynakları, İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul. Terzi, Arzu, 2009, Bağdat ve Musul’da Abdülhamid’in Mirası Petrol ve Arazi, TimaşYayınları, İstanbul.
• Tızlak, Fahrettin, 1996, “XIX. YY. Ortalarında Osmanlı Maden Yatakları,” Belleten, c.LX, sayı 229’dan ayrı basım, TTK Yay., Ankara.
• Tızlak, Fahrettin, 1997, Osmanlı Döneminde, Keban-Ergani Yöresinde Madencilik (1775-1850), TTK yay.
• Toklu, Hakkı, 1947, “Madencilik Tarihimize Bir Bakış,” T.C. Ekonomi Derg., Yıl 5,sayı 45-47, s.134-141 (Ankara).
• Trak, Selçuk, 1959, İktisadi ve Ticari Türkiye, c.2, İzmir.
• Tümertekin, Erol ve Özgüç, Nazmiye, 2005, Ekonomik Coğrafya Kalkınma ve Küreselleşme, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, 1995, Osmanlı Tarihi, c.II, III, IV, TTK Yay., Ankara.
• Yorulmaz, Şerife, 1994, “Aydın Vilayetinde Madenler (1850-1908), Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeler ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi,İstanbul.
• BOA, İrade, İ.İMT 1-9, 350/90, 1310-1334 (1893-1916).
• BOA, İrade. İ.OM 1-15, 360/100, 1311-1329 (1894-1911).