A text on sundial design written by the last Ottoman chief-timekeeper Ahmed Ziya Bey

Year 2014, Volume: 16 Issue: 1, 1 - 18, 01.12.2014

Şinasi Acar Atilla Bir , Mustafa Kaçar

Abstract

In Islam the prayer times are defined, according to the local position of
the Sun. Therefore, sundials are generally used to designate the prayer times in
Muslim communities. Islamic astronomers and timekeepers authored many
treatises related to the theory and application of gnomonic. A representative of
this tradition is the last Ottoman chief-timekeeper Ahmed Ziya [Akbulut]. He
compiled a textbook on cosmography in 1898 for the military academy Mektebi Harbiye, Istanbul. The book includes an appendix accounting for the design of
the sundials. In this appendix, leaving aside the traditional methods, he
explained how horizontal and vertical sundials were practically designed by
projecting a universal equatorial sundial.

Keywords

Ahmed Ziya Akbulut, astronomical instruments, cosmography, gnomonic, Islamic astronomy, history of astronomy, sundials, timekeeping.

Son başmuvakkit Ahmed Ziya Bey’in Güneş saatleri tasarımıyla ilgili bir yazısı

Abstract

İslam’da namaz saatleri Güneş’in yerel konumuna göre tanımlanır. İslam
toplumları bu ihtiyaçlarını en kolay şekilde yerine getirebilmek için genellikle
Güneş saatlerinden yararlanmışlardır. İslam gökbilimcileri ve muvakkitleri,
güneş saati bilimini (gnomonik) yüzyıllar boyu incelemişler ve bu konuda
eserler yazmışlardır. Bu geleneğin son temsilcilerinden biri, son Osmanlı
başmuvakkiti Ahmed Ziya [Akbulut]’dur. Ahmed Ziya Bey’in askeri lise
öğrencileri için hazırladığı Kozmografya (Istanbul, 1898) adlı ders kitabının
sonunda, güneş saatlerinin yapımı hakkında bir ek bulunmaktadır.. Bu ekte
geleneksel yaklaşımın dışına çıkılarak, tasarlanabilecek yatay ve düşey Güneş
saatlerinin, basit bir izdüşüm yöntemiyle üniversal ekvatoral güneş saatinden
nasıl kolayca türetilebileceği gösterilmiştir.

Keywords

Ahmed Ziya Akbulut, astronomi aletleri, astronomi tarihi, gnomonik, Güneş saati, ilm-i mikat, İslam astronomisi, kozmografya, muvakkit, vakit tayini.

References

• -