TÜRKİYE’DE GELİR EŞİTSİZLİĞİ VE YOKSULLUK

Year 2010, Issue: 59, 89 - 132, 01.02.2011

Şadan Çalışkan

Abstract

Gelir eşitsizliği ve yoksulluk, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de
de çözüm bekleyen önemli sorunlar arasında yer almaktadır. Gelişmekte
olan ülkelerin gelişmiş ülkelerin hayat standartlarını yakalama
arzusunun gerçekleşebilmesi için, öncelikle ekonomik gelişmenin
nimetlerinin toplumsal sınıflar ve bireyler arasında âdil paylaşılması
gerekir. Bir ülkede bu paylaşımın ne kadar âdil olduğunu ortaya koyan
en önemli göstergeler; gelir dağılımı ve yoksulluk verileridir. Bu
çalışmada amaç; Türkiye’de gelir eşitsizliği ve yoksullukla ilgili durum
analizi yaparak, Türkiye’nin özellikle OECD ülkeleri içindeki
konumunu değerlendirmektir. Türkiye gelir eşitsizliği ve yoksulluk
açısından gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça dezavantajlı bir
konumdadır. Ülke genelini kapsayan gelir dağılımına ait verilerin
üretilmeye başlandığı 1960’lı yıllardan günümüze gelir eşitsizliğinde
anlamlı bir iyileşmenin gerçekleşmemesi; Türkiye’de siyasî iktidarların
gelir dağılımında adaleti sağlama ve yoksullukla mücadele amacıyla
uygulanan sosyal politikalara yeterince ağırlık vermediklerini
göstermektedir. 2008 yılı son çeyreğinde tüm dünyada etkilerini belirgin
bir şekilde hissettiren küresel ekonomik krizin ülkemize ilk yansımaları
gelir eşitsizliği ve yoksulluk açısından olumsuz bir konjonktüre
girildiğini göstermektedir.

Keywords

Gelir Dağılımı, Gelir Eşitsizliği, Gini Katsayısı, Yoksulluk

References

• AKSU, Ömer (1993). Gelir ve Servet Dağılımı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 3698.
• ALKİN, Erdoğan (1995). “Türkiye’de Gelir Dağılımı”, Yeni Türkiye, s. 141–144.
• ALTAN, Ömer Zühtü (2004). Sosyal Politika Dersleri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• ALTAY, Asuman (2007). “Küreselleşen Yoksulluk Olgusunun Önlenmesinde Mikrofinansman Yaklaşımı”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt: 44, Sayı: 510, s. 57–67.
• AREN, Sadun (1989). “Paylaşım, Demokrasi ve Sosyalist Parti”, Bir Dönemden Yazılar 1980–1988, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• ATAÇ, Beyhan, ÖNDER, İzzettin ve TURHAN, Salih (2008). Maliye Politikası, (Ed. ATAÇ, Engin), 5. Baskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• BAĞDADİOĞLU, Enis, (2003). “Yoksullukla Mücadeleye Yaklaşımlar”, Sosyal Hizmet Sempozyumu 2003, Yoksulluk ve Sosyal Hizmetler Antalya, 9–11 Ekim.
• BELLÙ, Lorenzo Giovanni, (2005). Charting Income Inequality The Lorenz Curve, EASYPol On–line Resource Materials for Policy Making, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO).
• CIA World Factbook (2008). (Çevrimiçi): https://www.cia.gov/library/ publications/the–world–factbook/geos/bl.html
• ÇELİK, Aziz (2004). “AB Ülkeleri ve Türkiye’de Gelir Eşitsizliği: Piyasa Dağılımı–Yeniden Dağılım”, Çalışma ve Toplum, 2004/3, s. 53–91.
• DİE, (1990). 1987 Hanehalkı Gelir ve Tüketim Harcamaları Anketi Sonuçları– Gelir Dağılımı, Yay. No: 1441, Ankara.
• DİE (1996). “1994 Hanehalkı Gelir Dağılımı Geçici Sonuçları”, DİE Haber Bülteni, 18.10.1996.
• DİLİK, Sait (1976). Servetin Geniş Kitlelere Yayılması, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 391.
• DOVRING, Folke (1991). Inequality; The Political Economy of Income Distribution, Newyork: Preager.
• DPT, (2007). Gelir Dağılımı ve Yoksullukla Mücadele Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
• ENSARİ, Sıddık, (1997). “Son 20 Yılda Gelir Dağılımı: 1973, 1987, 1994 Araştırmaları ve Sonuçları”; Ekonomik Forum, s. 16–22.
• GÜVEN, Sami (2009). Sosyal Politikanın Temelleri, 4. Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• HYMAN, David N. (1983). Public Finance, Chicago: The Dryden Press.
• KARAMAN, Banu ve ÖZÇALIK, Melih (2007). “Türkiye’de Gelir Dağılımı Eşitsizliğinin Bir Sonucu: Çocuk İşgücü”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 14 Sayı: 1, s. 25–41.
• KARLUK, S. Rıdvan (2005). Cumhuriyetin İlanından Günümüze Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm, 10. Baskı, İstanbul: Beta.
• OECD (2008). Factbook 2008: Economic, Environmental and Social Statistics, (Çevrimiçi): http://oecd.org
• OECD (2008). “Growing Unequal?, Income Distribution and Poverty in OECD Countries”.
• ÖÇAL, Tezer (1990). İktisat, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları No: 156.
• PATERSON, C. Wallace (1994). Gelir İstihdam ve Ekonomik Büyüme (Çev. GÜLLAP, Talat), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 763.
• SOMEL, Cem (2008). “Ulusal Gelirin Yapısı ve Gelişimi”, Türkiye Ekonomisi (Ed. ÖZER, Mustafa), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• SÖNMEZ, Mustafa (1992). Türkiye’de Gelir Eşitsizliği, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ŞAHİN, Hüseyin (2007). Türkiye Ekonomisi, 9. Baskı, Bursa: Ezgi Yayınları.
• ŞENKAL, Abdülkadir (2005). Küreselleşme Sürecinde Sosyal Politika, İstanbul: Alfa Yayınları.
• ŞENSES, Fikret (1991). “Türkiye’de Gelir Dağılımı, Gelirin Yeniden Dağıtımı ve İşgücü Piyasaları”, Türk Ekonomisine Sosyal Demokrat Çözümler, Cilt: III, İstanbul: Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı Yayınları, No: 18, s. 51–80.
• TUİK (2008), Tüketim Harcamaları, Yoksulluk ve Gelir Dağılımı, Sorularla Resmi İstatistikler Dizisi–6, Ankara.
• TÜİK (2006). “2005 Gelir Dağılımı Sonuçları”, TÜİK Haber Bülteni, 25.12.2006.
• TÜİK (2009). “Gayri Safi Yurtiçi Hasıla IV. Dönem: Ekim, Kasım, Aralık / 2008”, TÜİK Haber Bülteni, 31.03.2009.
• TÜİK (2008). “TÜİK Yoksulluk Çalışmaları”, Sosyal İstatistikler Daire Başkanlığı İşgücü ve Yaşam Koşulları Grubu Hanehalkı Bütçe İstatistikleri http://www.ku.edu.tr/ku/images/EAF/20122008–3.pdf Aralık 2008, (Çevrimiçi):
• TÜRK, İsmail (1997). Maliye Politikası, 11. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi.
• WADE, Robert Hunter (2001). “The Rising Inequality of World Income Distribution”, Finance and Development, Vol: 38, No. 4, p. 37–39.
• World Development Indicators (2007). CD–ROM, Washington, D.C.
• YAZGAN, Turan (1975). Gelir Dağılımı Açısından Sosyal Güvenlik, İstanbul: Fatih Gençlik Vakfı Matbaası.
• ZENGİNGÖNÜL, Oğul (2004). Küreselleşme, Ankara: Adres Yayınları. http://dx.doi.org/10.1787/420515624534
• http://stats.oecd.org/WBOS/Index.aspx?QueryId=11112&QueryType=View
• http://www.indexmundi.com/map/?t=0&v=69&r=eu&l=en http://www.oecd.org
• http://www.tuik.gov.tr