Niğde/Tyana (Kemerhisar) Kazısı Türk-İslam Dönemi Seramikleri

Year 2022, , 277 - 317, 28.06.2022

Yunus Emre Karasu

https://doi.org/10.26650/sty.2022.1025378

Abstract

Niğde ilinin Bor ilçesine bağlı Kemerhisar beldesinde bulunan Tyana Antik kenti
Ortaçağ’ın önemli yerleşim yerlerinden birisini oluşturmaktadır. 1071 Malazgirt
Savaşı sonrasında Anadolu’da Türk-İslam kültürü yayılmaya başlamıştır. Bu tarihte
Tyana’nın da yer aldığı Niğde bölgesine Selçuklular hakim olmuştur. Bölge,
Danişmetler döneminde bir süre siyasi karışıklıklar sebebiyle önemini yitirmekle
birlikte Anadolu Selçukluları döneminde en parlak devrini yaşamıştır. Selçukluların
bölgedeki imar faaliyetleri ve ticaret yolları üzerindeki konumu bu dönemdeki
gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Günlük yaşam, sosyo-ekonomik yapı ve
ticaret hakkında önemli bilgiler sunan seramiklerle Tyana kazısında da sıklıkla
karşılaşılmaktadır. Çalışmamızda Tyana bölgesinde yapılan kazı çalışmalarında
ele geçirilen Ortaçağ seramikleri incelenmiştir. Tek renk sırlı, kazıma, oyma,
astar boyama ve sıraltı boyama teknikli çok sayıda sırlı seramik bulunmuştur.
Hamur, form bezeme ve kompozisyon özelliklerine göre kapsamlı şekilde
incelenen seramikler bölgedeki Anadolu Selçuklu dönemi ve sonrasındaki
yerleşim hakkında önemli bilgiler vermektedir. 13.yüzyıl ile 15.yüzyıl arasına
tarihlendirilen seramiklerin özellikle Anadolu’da yapılan tabakalı kazılardan
olan Komana ile benzerliği oldukça önemlidir. Anadolu Selçuklu dönemi ve
devamındaki seramik üretiminin tespit edilmesi Selçuklu ve Beylikler dönemi
sosyo-ekonomik yapısının anlaşılmasına önemli ölçüde katkı sağlayacaktır.

Keywords

Tyana, Kilisehisar, Anadolu Selçuklu, Beylikler, Seramik

Thanks

Tyana kazısı Türk-İslam dönemi seramik buluntularını çalışmamıza izin veren kazı başkanı Prof. Dr. Osman Doğanay’a ve yardımlarından dolayı kazı başkan yardımcısı Kısmet Bacak’a ve ekip üyesi Birgül Köksal’a teşekkür ederim.

Turkish-Islamic Ceramics of The Nigde/Tyana (Kemerhisar) Excavations

Abstract

The ancient city of Tyana, located in Kemerhisar town of Bor district of Niğde
province, It is one of the most important settlements of the Middle Ages. After
the Battle of Manzikert in 1071, Turkish and Islamic culture began to spread
in Anatolia. In the 13th century, the Seljuks dominated the Niğde region,
where Tyana was also located. Although the region lost its importance due to
political turmoil for a while during the Danişmets period, its brightest time was
during the Anatolian Seljuks period. The activities of the Seljuks in the region
and its location near the trade routes contributed greatly to its development
in this period. Ceramics that provide important information about daily life,
socio-economic structure and trade are also frequently encountered in the
Tyana excavation. This study will examine the medieval ceramics found in the excavations in the Tyana region, a large number of which were made with monochromatic glaze, sgraffito, champleve,
painted sgraffito and underglaze painting techniques. The ceramics, extensively examined according to their paste,
form, and decoration and composition characteristics, provide important information about the settlement in the
region during and after the Anatolian Seljuk period. The similarity of the ceramics dated between the 13th and 15th
centuries, especially with Komana, which is one of the layered excavations in Anatolia, is very important. Determining
the ceramic production in the Anatolian Seljuk period and the following periods will contribute significantly to the
understanding of the socio-economic structures in these period.

Keywords

Tyana, Kilisehisar, Anatolia Seljuks, Beyliks, Pottery

References

• Acara Eser, Meryem “Divriği Kale Kazısı Sırlı Seramik Buluntuları: İlk Sonuçlar ve Yerel Üretim İzleri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 37/1, (2020): 136-153. google scholar
• Acun, Hakkı, “Yozgat Müzesi’ndeki Selçuklu Kaseleri”, 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi içinde 1-12, I, (Ayrıbasım), C.I, Ankara, 1995. google scholar
• Akdağ, Mustafa Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi (1243-1453), C.I, İstanbul, 1979. google scholar
• Akşit, Ahmet “Niğde’nin Selçuklular Devrindeki Nüfusuna Dair”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 23/36, (2004): 1-5. google scholar
• Akşit, Ahmet “Selçuklular Devrinde Niğde’nin Fiziki Yapısı”, Niğde Tarihi Üzerine ed. Musa Şaşmaz içinde 25-32, İstanbul, 2005. google scholar
• Akyol, Ali Akın ve Aydoğan İşler, Nesrin, “Archaeometric Analyses on the Glazed Ware from the Excavation Season 2017 at Tyana”, Cappadocia and Cappadocians in the Hellenistic, Roman and Early Byzantine Periods ed. Ergün Laflı in 138, İzmir, 2020. google scholar
• Altınsapan, Mehmet Erol ve Palalı, Meydan Osmanlı Beyliğinin Kurulduğu Yer Eskişehir Karacahisar Kalesi Kazı Buluntuları (2011-2014), İstanbul, 2018. google scholar
• Bakırer, Ömür “The Medieval Pottery and Baked Clay Objects”, Korucutepe 3 içinde ed. M. N. Van Loon 189-249, Netherlands, 1980. google scholar
• Baş, Ali ve Dursun, Şükrü “Keykubadiye Sarayı Kazısı 2015 Yılı Seramik Buluntuları”, Akdeniz Sanat Dergisi, 13, (2019): 57-77. google scholar
• Baykara, Tuncer. Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Konya, 1998. google scholar
• Bedirhan, Yaşar “Türkiye Selçukluları Devrinde Anadolu’nun Ticaret Şehirleri”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), 8/XXIV, (2015): 25-50. google scholar
• Bedirhan, Yaşar “Türkiye Selçukluları Devrinde Konya’nın İktisadi ve Ticari Yapısı”, Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 14/28, (2019): 295-306. google scholar
• Blackman, M. James And Redford, Scott “Neutron Activation Analysis of Medieval Ceramics from Kinet, Turkey, especially Port Saint Symeon Ware”, Ancient Near Eastern Studies, XLII, (2005): 83-186. google scholar
• Bulut, Lale “Samsat Kazısı Buluntuları”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı içinde 173-197, Ankara, 2007. google scholar
• Bulut, Lale. “Samsat İslami Devir Sırsız ve Tek Renk Sırlı Seramikleri.”, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, 1991. google scholar
• Ciocıltan, Virgil The Mongols and the Black Sea Trade in Thirteenth and Fourteenth Centuries, Leiden-Boston, 2012. google scholar
• Coşkun, Yaşar “Hitit Çivi Yazılı Belgelerin Işığı Altında İlk Çağda Tuvanuva”, Belleten, LIII/207-208, (1989): 477-485. google scholar
• Çeken, Muharrem. “Hasankeyf (1991, 2001-2003 Yılı) Kazı Buluntusu Fırın ve Atölyeleri ile Seramik Malzemeleri”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2005. google scholar
• Çoruhlu, Yaşar, Türk Mitolojisinin Anahatları, İstanbul, 2002. google scholar
• Çorum, Bengi, “1974 Yılında Bursa Müzesi Tarafından Müsadere Edilen İznik Keramikleri”, Sanat Tarihi Yıllığı, 6, (1976): 279-294. google scholar
• Demirci, İnan, “2004-2005 Yılları Arasında İznik Roma Tiyatrosunda Ortaya Çıkarılan Erken Osmanlı Dönemi Milet İşi Seramikleri.” Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 2006. google scholar
• Demirsar Arlı, Belgin, İznik Çini Fırınları Kazısında Ele Geçen Milet İşi Olarak Tanınan Teknikteki Seramiklerin Değerlendirilmesi, XV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu içinde 85-92 (19-21 Ekim 2011, Eskişehir), C.II., Eskişehir, 2012. google scholar
• Doğan, Hamdi, “Seyahatnamelere Göre Niğde”, Niğde Tarihi Üzerine (Ed. Musa Şaşmaz), İstanbul, (2005): 145-179. google scholar
• Doğanay, Osman - Eraslan, Hakan “Tyana (Kemerhisar) Kazıları Yeniden Başlarken: 2016 Yılı Çalışmaları”, 39. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 305-316 (22-26 Mayıs 2017, Bursa), C.1, Bursa, 2018. google scholar
• Doğanay, Osman - İşler, Bülent, “Geç Antik Çağdan Günümüze Tyana (Kemerhisar)”, Akdeniz Sanat Dergisi, 13, (2019): 639-648. google scholar
• Doğanay, Osman., İşler, Bülent ve Aydoğan İşler, Nesrin, “Tyana 2018 Yılı Kazıları”, 41. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 613-622 (17-21 Haziran 2019, Diyarbakır), C.3, Ankara, 2020. google scholar
• Doğanay, Osman., İşler, Bülent, Körsulu, Hatice ve Aydoğan İşler, Nesrin, “Tyana Kazısı 2017 Yılı Çalışmaları”, 40. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 185-206 (07-11 Mayıs 2018, Çanakkale), C.3, Ankara, 2019. google scholar
• Doğer, Lale - Armağan, Eda, “Amorium, Yukarı Şehir İç Sur Alanı Kazısından Geç Ortaçağ Sırlı Seramikleri Üzerine İlk Gözlemler”, Art-Sanat, 14, (2020): 71-110. google scholar
• Doğer, Lale, İzmir Arkeoloji Müzesi Örnekleriyle Kazıma Dekorlu Ege-Bizans Seramikleri, İzmir: Ege Üniversitesi, 2012. google scholar
• Dönmez, Aylin, “Bursa Türk İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonundaki Seramikler.” Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 2010. google scholar
• Duran, Özlem, Çinili Köşk Koleksiyonu’nda Figürlü Seramikler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 2007. google scholar
• Erpek, Can, “Geç Antik Dönem’de Kapadokya’da Kentler”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10/2, (2020): 642-657. google scholar
• Ertuğrul, Ali, “Anadolu Selçukluları Devrinde Yazılan Bir Kaynak: Niğdeli Kadı Ahmed’in El-Veledü’ş-Şefîk Ve’l-Hâfidü’l-Halîk’ı.” Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi I, 2009. google scholar
• French, David, Roman Roads and Milestones of Asia Minor, Ankara, 1981. google scholar
• Gabriel, Albert, Niğde Türk Anıtları Çeviren Ahmed Akif Tütenk), Ankara, 1962. google scholar
• Gök Gürhan, Sevinç “Beylikler Dönemi’ne Ait Sgraffito Teknikli ve Tek Renk Sırlı Kaplar (Manisa Gülgün Hatun Hamamı Buluntuları)”, Sanat Tarihi Dergisi, XVII/2, (2008): 59-83. google scholar
• Gök Gürhan, Sevinç, “1995-2009 Yılları Arasında Beçin Kazısı’nda Ortaya Çıkarılan Seramiklerin Değerlendirilmesi”, Sanat Tarihi Dergisi, XVIII/2, (2009)45-70. google scholar
• Gök Gürhan, Sevinç, “2007 ve 2008 Yıllarında Balat İlyas Bey Külliyesi’nde Yapılan Kazı ve Temizlik Çalışmalarında Ortaya Çıkarılan Seramikler”, Balat İlyas Bey Külliyesi: Tarih, Mimari, Restorasyon ed. M. Baha Tanman, Leyla Kayhan Elbirlik içinde 301-332, İstanbul, 2011. google scholar
• Gök Gürhan, Sevinç, “Akşehir Kurtarma Kazısı Seramikleri”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı ed. Gönül Öney, Zehra Çobanlı içinde157- 169, İstanbul, 2007. google scholar
• Gök Gürhan, Sevinç, “Akşehir Taş Medrese Müzesi’ndeki Türk Dönemi Seramikleri (2000-2001 Anıt Meydan’da Yapılan Kurtarma Kazısı Seramikleri).” Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, 2007. google scholar
• İnanan, Filiz, “Sinop Balatlar Kilisesi Kazısı Sırlı Bizans Seramik Buluntularının Ön Değerlendirmesi”, TÜBA-AR, (15), (2012): 147-160. google scholar
• İnanan, Filiz, “Zeuksippus Tipi Seramikler ve Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Örnekleri”, Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar ed. Zeynep Mercangöz içinde 59-76, İstanbul, 2013. google scholar
• Karamağaralı, Beyhan - Yazar, Turgay, “Ani Kazısı Buluntuları”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı içinde 123-131, Ankara, 2007. google scholar
• Karamağaralı, Beyhan, “Ahlat Seramik Ekolü”, İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi, c.V, (1982): 391-462. google scholar
• Karasu, Yunus Emre, “Komana Anadolu Selçuklu Çağı Seramikleri.” Doktora Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, 2020. google scholar
• Karasu, Yunus Emre, “Komana Örneği Üzerinden Anadolu Selçuklu Dönemi Kırım Seramik Ticareti ve Usta Göç Hareketliliği”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, XVIII/71, (2021): 717-733. google scholar
• Kayaoğlu, İsmet, “Selçuklular Döneminde Konya’da Ticari Hayata Dair Bir Bakış”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, (1992): 107-115. google scholar
• Koca, Salim, Selçuklu Devri Türk Tarihinin Temel Meseleleri, Ankara, 2011. google scholar
• Korkmaz, Mustafa, “XVI. Yüzyılda Kilisehisar: Bizans Şehrinden Osmanlı Köyüne”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7/11, (2004): 97-134. google scholar Kramarovsky, Mark, “The “Sky of Wine” of Abu Nuwas and Three Glazed Bowls from the Golden Horde, Crimea”, Muqarnas, Essays in Honor of J. M. Rogers, Vol. 21, (2004): 231-238. google scholar
• Kuban, Doğan, Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, İstanbul, 2008. google scholar
• McNicoll, Anthony, Taşkun Kale Keban Rescue Excavations Eastern Anatolia, Ankara, 1983. google scholar
• Mitchell, Stephen, Aşvan Kale: Keban Rescue Excavations, Eastern Anatolia I. The Helenistic, Roman and Islamic Sites, England: Oxford, 1980. google scholar
• Naza Dönmez, E. Emine, Amasya Harşena Kalesi ve Kızlar Sarayı Türk Dönemi Seramikleri, İstanbul, 2021. google scholar
• Oflaz, Mustafa, “Niğde”, TDV İslam Ansiklopedisi, c.33, (2007): 92-95. google scholar
• Ostrogorsky, Georg, Bizans Devleti Tarihi Çeviren Fikret Işıltan, Ankara, 2011. google scholar
• Öcal, Tülay “Antik Tyana Şehrinden Günümüz Kemerhisar’a Kadar Olan Yerleşmenin Tarihsel Süreci”, Marmara Coğrafya Dergisi, 22, (2010): 388-408. google scholar
• Özal, Hatice Çağlar, Mersin Yumuktepe Höyüğü XIII.yüzyıla Tarihlendirilen I ve Ia Yapı Katı Sırlı Seramikleri (1993-1999), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2004. google scholar
• Özkarcı, Mehmet, Niğde’de Türk Mimarisi, Ankara, 2001. google scholar
• Özkul Fındık, Nurşen, “Ortaçağ Sivas’ında Sırlı Seramik”, Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ 5 içinde 185-220, Ankara, 2011. google scholar
• Özkul Fındık, Nurşen, Hasankeyf Seramikleri (2004-2006), Ankara, 2008. google scholar
• Özkul Fındık, Nurşen, İznik Roma Tiyatrosu Kazı Buluntuları (1980-1995) Arasındaki Osmanlı Seramikleri, Ankara, 2001. google scholar
• Öztaşkın, Muradiye, “Eskişehir Karacahisar Kalesi Ortaçağ Seramiklerinden Bir Grup: Yeşil ve Erguvan Lekeli Seramikler”, XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu içinde 525-535 (14-16 Ekim 2009, Denizli), 2010. google scholar
• Paker, Mükerrem, “Anadolu Beylikler Devri Keramik Sanatı”, Sanat Tarihi Yıllığı, 1, (1965):155-182. google scholar
• Polat, Turgay, “Erzincan Müzesi’nde Sergilenen Sgrafitto ve Tek Renk Sırlı Ortaçağ Seramiklerinin Buluntu Yeri ve Köken Problemi Üzerine Bir Değerlendirme”, Akdeniz Sanat Dergisi, 13/23, (2019), 817-834. google scholar
• Polat, Turgay, “Milet İşi Seramiklerde Form Tipolojisi Üzerine Bir Deneme”, Sanat Tarihi Dergisi, XXV/2, (2016): 213-247. google scholar
• Polat, Turgay, Adıyaman Müzesi’nde Bulunan Samsat Sırlı Seramikleri, Konya, 2020. google scholar
• Ramsay, William Mitchell, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası Çeviren Mihri Pektaş, İstanbul, 1960. google scholar
• Redford, Scott, “Medieval Ceramics from Samsat, Turkey”, Archeologie Islamique, 5, (1995): 55-80. google scholar
• Redford, Scott, “Portable Palaces: On the Circulation of Objects and Ideas about Architecture in Medieval Anatolia and Mesopotamia”, Medieval Encounters, 18, (2012): 382-412. google scholar
• Rosada, Guido And Maria Teresa Lachın, “Excavations 2007 at Tyana”, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 1-16 (26-30 Mayıs 2008, Ankara), C.3, Ankara, 2009. google scholar
• Rosada, Guido And Maria Teresa Lachin, “Excavations at Tyana/Kemerhisar 2009”, 32. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 196-215 (24-28 Mayıs 2010, İstanbul), C.3, Ankara, 2011. google scholar
• Rosada, Guido and Maria Teresa Lachin, “Excavations at Tyana/Kemerhisar, 2010 Archbishop Patrikios’s Church”, 33. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 77-96 (23-28 Mayıs 2011, Malatya), C.3, Ankara, 2012. google scholar
• Rosada, Guido And Maria Teresa Lachin, “Tyana-Kemerhisar (Bor-Niğde) 2013 Yılı Kazısı Raporu”, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 359-372 (02-06 Haziran 2014, Gaziantep), C.2, Ankara, 2015. google scholar
• Rosada, Guido, “2004 Yılı Kemerhisar/Tyana Kazısı”, 27. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 435-444 (30 Mayıs-3 Haziran 2005, Antalya), C.1, Ankara, 2006. google scholar
• Rosada, Guido, “Tyana Archaeological Excavations 2002”, 25. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 267-278 (2631 Mayıs 2003, Ankara), C.2, Ankara, 2004. google scholar
• Rosada, Guido, “Tyana/Kemerhisar: GLI Scavı 2005”, 28. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 513-528 (29 Mayıs-2 Haziran 2006, Çanakkale), C.2, Ankara, 2007. google scholar
• Rosada, Guido, “Tyana-Kemerhisar Archaeological Excavations 2003”, 26. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 157-166 (24-28 Mayıs 2004, Konya), C.2, Ankara, 2005. google scholar
• Rosada, Guido, Maria Teresa Lachin, And Mondin, Cristina, “Tyana/Kemerhisar, Excavations 2008”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde 269-288 (25-29 Mayıs 2009, Denizli), C.3, Ankara, 2010. google scholar Sevin, Veli - Arslan Sevin, Necla - Kalsen, Haydar, Harput: Kale Mahallesinde Osmanlı Yaşamı, İstanbul, 2011. google scholar
• Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV) (Çev. Adnan Pekman), İstanbul, 2000. google scholar
• Şaman, Doğan, Nermin, “Niğde’deki Türk Dönemi (13-15.Yüzyıl) Yapılarında Taç Kapı-Mihrap Tasarını ve Bezeme İlişkisi”, Edebiyat Fakültesi Dergisi, 30/1, (2013): 115-140. google scholar
• Tatlı, Elif ve Aytaç, İsmail, “Malatya Battalgazi Evi Kazısı Sgrafitto Teknikli Bir Grup Seramiğin Değerlendirilmesi”, Social Sciences (NWSASOS), 13/1, (2018): 1-27. google scholar
• Texier, Charles, Küçük Asya: Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi Çeviren Ali Suat, Ankara, 2002. google scholar
• Topal, Nevzat, “15.Yüzyılda Niğde Şehrinde İskan ve Mahalleler”, MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 15/1, (2017): 691-712. google scholar
• Topal, Nevzat, “Karaman Eyaleti Vakıf Defterlerinde Niğde Vakıfları (H. 881/M.1476)”, Zeitschrift für die Welt der Türken, 4/2, (2012): 123-143. google scholar
• Topal, Nevzat, “Karaman Eyaleti Vakıf Defterlerine Göre Bor (1483, 1500)”, Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 1/2, (2017): 24-34. google scholar
• Topal, Nevzat, “Tyana ve Çevresine Yapılan Arap Akınları”, Niğde Tarihi Üzerine ed. Musa Şaşmaz içinde 17-23, İstanbul, 2005. google scholar
• Turan, Osman, “Selçuk Kervansarayları”, Belleten, X/39, (1946): 471-496. google scholar
• Turan, Refik - Kırpık, Güray, “Selçuklu Dönemi Türklerde Sosyal ve Ekonomik Hayat”, Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları ed. Hakkı Acun içinde 19-47, Ankara, 2007. google scholar
• Türe, Sevcan, “Ayasuluk Kalesi Doğu Kapısı Çevresindeki 2000-2002 Kurtarma Kazılarından Ele Geçen Seramikler.” Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, 2014. google scholar
• Uçar, Hasan ve Uçar, Ayşegül, “Tire Kutu Han Kazısı Beylikler ve Osmanlı Dönemi Seramikleri”, Sanat Tarihi Dergisi, XXVII/1, (2018): 1-33. google scholar
• Ünlüler, Yakup, “Tyana Antik Kenti’nde Sondaj Kazısı Çalışmaları”, Tyana: Kazı ve Araştırmalar ed. Osman Doğanay içinde 49-61, İstanbul, 2019. google scholar
• Waksman, Sylvie Yona, Teslenko, Iryna and Zelenko, Sergey, “Glazed Wares as Main Cargoes and Personal Belongings in the Novy Svet Shipwreck (13th C. AD, Crimea): A Diversity Of Origins İnvestigated By Chemical Analysis”, Actas del VIII Congreso International de CerâmicaMedieval in 851-856, C.II, 2009. google scholar
• Yılmaz, Gülgün, “Ayasuluk Kalesi ve St. Jean Anıtı Kazılarında Bulunan Seramikler”, XVI. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri içinde 863-871, (18-20 Ekim 2012), C.2, Sivas, 2014. google scholar
• Yılmaz, Gülgün, “Edirne Zindanaltı Kurtarma Kazılarında Bulunan Erken Osmanlı Seramikleri-I”, Türk Arkeoloji ve Etnoğrafya Dergisi, 9, (2009): 25-42. google scholar
• Yılmaz, Gülgün, “St. Jean (Aziz Yuhanna) Kilisesi Atrium Kazılarında Bulunan Seramik Eserler”, Mustafa Büyükkolancı’ya Armağan içinde 767-779, İstanbul, 2015. google scholar
• Zanon, Michela, “Tyana/Kemerhisar (Niğde): Glass bracelets of the Byzantine and Islamic Period”, Anatolia Antiqua, 21, (2013): 181-197. google scholar
• Бочаров Сергей Г., “Генуэзский замок Калиера”, Генуэзская Газария и Золотая Орда, Казань-СимферопольКишинев, (2015): 47-97. google scholar
• Зеленко, С., Тимошенко, М., “торговые отношения между анатолийским регионом и Таврикой в XIII– XIV веках”, подводная археология, 6, (2011): 96-99. google scholar
• Крамаровский, М. Г., “Византийсуая и Сельджукская Керамика Сграфитто с Темой Вина и Веселья Конца 12-го-Первой Половины 14 в.”, Античная Древность в Средние Века, (2000): 233-250. google scholar Тесленко, Ірина Б., “виробництво полив’яного посуду в криму за часів улуг улусу”, археологія і давня історія України, 4/29, (2018): 7-83. google scholar
• Тесленко, Ірина Б., “керамика фуны «золотоордынского времени- (анализ материалов из комплексов, предшествовавших строительству феодоритской крепости)”, история и археология крыма, IV, Симферополь, (2016): 132-157. google scholar
• Тесленко, Ірина Б., Керамика Крыма XV века, Киев, 2021. google scholar
• Тесленко, Ірина Б., Лысенко, А. В., “дом ремесленника на посаде алуштинского городища (по материалам раскопок 2009 г.)”, История и археология Крыма, вып. 9, (2019): 198-228. google scholar
• Юдин, Никита И., “поливная керамика производства юго-восточного крыма из раскопок царевского городища”, поволжская археология, (13), (2015): 214-226. google scholar