Sculpture Education at İnas Sanayi-i Nefise Mektebi and Sculptors Who Studied There: Saime Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş & Nermin Faruki

Year 2022, Issue: 31, 433 - 453, 28.06.2022

Büşra Sokur Mehmet Üstünipek

https://doi.org/10.26650/sty.2022.1064371

Abstract

The article discusses the evolving process in late Ottoman society where women
made some important achievements, especially in education, with İnas Sanayi-i
Nefise Mektebi’s establishment in 1914 being a consequence of this. The article
does not include this institution’s process of merging with Sanayi-i Nefise Mektebi
Alisi (Academy of Fine Arts) or the developments that followed. After talking about the content regarding sculpture education in the school, the article discusses the artistic activities of Saime
Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş, and Nermin Farukî in detail. This institution was established to allow women
to receive art education and to train art teachers for secondary schools and mainly focused on painting. Part of the
education at the school also involved a sculpture workshop led by İhsan Özsoy. This article attempts to determine the
content of sculpture education in this school. Another objective of the article is to identify those active in sculpture
who’d received education at the school. This article focuses on three of those who were more prominent in artistic
production and activity. As a result of researching the archives, periodicals and resources, sculpture education is
understood to have not been given separately in İnas Sanayi-i Nefise Mektebi but to have taken place as a workshop.
This workshop determined the names who would be active in the field of sculpture. The article aims to establish the
roles and statuses in the art history literature of the artists whose activities were more prominent there.

Keywords

İnas Sanayi-i Nefise Mektebi, Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş, Nermin Farukî, sculpture education

İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nde Heykel Eğitimi ve Bu Okulda Eğitim Almış Heykeltıraşlar: Saime Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş ve Nermin Farukî

Abstract

Bu makalede Tanzimat sonrasında başlayan ve İkinci Meşrutiyet ile ivme kazanan
değişim sürecinde kadınların toplumsal kazanımlarına değinilerek özellikle
eğitim konusundaki gelişmelere yer verilmiş ve İnas Sanayi-i Nefise Mektebi
üzerinde durulmuştur. Okulun Sanayi-i Nefise Mektebi’yle birleşme sürecinden
sonrası makalenin kapsamı dışında bırakılmıştır. Buradaki heykel eğitiminin
içeriğine değinilerek, Saime Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş ve Nermin
Farukî’nin sanatsal etkinlikleri ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Kadınların sanat
eğitimi almalarını sağlamak ve orta dereceli okullara resim öğretmeni yetiştirmek
üzere kurulan bu okuldaki eğitim temelde resim sanatına odaklanmıştır. Ancak
okulda eğitimin bir parçası olarak İhsan Özsoy’un eğitim verdiği bir heykel
atölyesi de yer almaktadır. Bu makalede okuldaki heykel eğitiminin içeriği
saptanmaya çalışılmıştır. Ayrıca, okulda eğitim alarak heykel alanında sanatsal
üretim ve etkinlikleriyle daha kalıcı oldukları saptanan üç heykeltıraş seçilmiş
olup, bu sanatçıların yaşamları ve çalışmalarının ayrıntılı bir şekilde ele alınması
amaçlanmaktadır. Arşiv, süreli yayın ve kaynak taraması ile elde edilen bilgiler
doğrultusunda İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nde heykel eğitiminin ayrı bir disiplin
olarak ele alınmadığı ve resim eğitimini destekleyici bir atölye düzeni kapsamında
gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Bu atölyede eğitim alarak heykel alanında etkinlik
gösteren isimler arasında, üretim ve etkinliklerinde devamlılığı sağlamış bu sanatçı
kadınların; sanat pratiklerini ortaya koyarak, sanat tarihi yazımında eksik kalan
konumlarını belirlemek amaçlanmaktadır.

Keywords

İnas Sanayi-i Nefise Mektebi, Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş, Nermin Farukî, Heykel Eğitimi

References

• Aksel, Malik. İstanbul’un Ortası. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2000. google scholar
• Akinci, Naile. “Nermin Faruki.” Ankara Sanat117 (1976): 22-24. google scholar
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi BOA, Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Seyrüsefer Kalemi (DH.EUM.SSM) 60/15, H-14-09-1336. google scholar
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maarif Nezareti Mektubî Kalemi (MK.MKT) 1224/43, H-01-05-1334. google scholar
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maarif Nezareti Mektubî Kalemi (MK.MKT) 1207/49, (t.y.) google scholar
• Berk, Nurullah. Türk Heykeltıraşları. İstanbul: Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatı, 1937. google scholar
• Beykal, Canan. “Yeni Kadın ve Inas Sanayi-i Nefise Mektebi.” Yeni Boyut Plastik Sanatlar Dergisi16, (1983): 6-13. google scholar
• Bolel, Pınar. Türkiye nin İlk Kadın Heykeltraşı: Nermin Farukı. Sanat Dünyamız100 (2006): 88-92. google scholar
• Çelebi, Mevlüt. Dünden Bugüne Taksim Cumhuriyet Anıtı. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2006. google scholar
• Göktaş, Dilara. “İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Kadın Dernekleri ve Basın Bağlamında Toplumda Kadın Konusuna Yaklaşımı.” Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi6 (2019): 519-527. google scholar
• Eyice, Semavi. Atatürk ve Pietro Canonica. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1986. google scholar
• Kaplan, Leyla. “İİ. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Kadınlarının Özgürleşme Hareketi.” Osmanlı Ansiklopedisi. 5: 466-473. Ankara: Yeni Türkiye, 1999. google scholar
• Koyuncuoğlu, Eren. “Türkiye’de Heykel Sanatının Çağdaşlaşma Süreci.” Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2018. google scholar
• Malkoç, Eminalp vd. “Kadiköy Halkevi ve Faaliyetleri 1935-1951.” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, (2012): 105-164. google scholar
• Özyiğit, Halil. “İlk Türk Kadin Heykeltiraş: Sabiha Ziya Bengütaş.” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic9 (2014): 853-866. google scholar
• Özyiğit, Halil. “Türk Heykel Sanatinin Az Bilinen Bir Yüzü: Rezan Ramiz Hanim.” Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi28 (2017): 171-182. google scholar
• Paşalioğlu, Hacer Banu. “İnas Sanayi-i Nefise Mektebi ve Mezunlari.” Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, 1996. google scholar
• Resim Tarihimizden: Galatasaray Sergileri 1916-1951. Ed. Ömer Faruk Şerifoğlu. İstanbul: Yapi Kredi Yayinlari, 2003. google scholar
• Sokur, Büşra. “Türkiye’de Kadin Heykeltiraşlar 1900-1950.” Yüksek lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, 2020. google scholar
• Tanaltay, Erdoğan. “Nermin Faruki ile Bir Gün”, Sanat Çevresi139, (1990): 83-85. google scholar
• Tansuğ, Sezer. Çağdaş Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999. google scholar
• Tekiner, Aylin. Atatürk Heykelleri Kült, Estetik, Siyaset. İstanbul: İletişim, 2010. google scholar
• Toros, Taha. “İlk Kadin Heykeltiraşimiz Sabiha Bengütaş.” SkyLife, Temmuz 1995. google scholar
• Tunç Uğurgül, “Osmanli Modernleşmesinde Eğitim, Sanat ve Kadin: Inas Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi Örneği.” Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2018. google scholar
• Ürekli, Fatma. “Güzel Sanatlar Eğitiminde Osmanli Hanimlarina Açilan Bir Pencere İnas Sanayi-i Nefise Mektebi.” Tarih ve Toplum231 (2003): 50-60. google scholar
• Üstünipek, Mehmet. “Hadi Bara’nin Sanatsal Kişiliği ve Yapitlari.” Yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 1994. google scholar
• Üstünipek, Mehmet. “Türk Heykeli ve Sergiler.” Sanat Dünyamız156, Ocak- Şubat (2017): 64-71. google scholar