RUSYA-UKRAYNA SAVAŞINDAN NEFRET DEVŞİRMEK: SURİYELİ SIĞINMACILARA YÖNELİK ÇEVRİMİÇİ NEFRET SÖYLEMİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 5, 33 - 45, 30.06.2022

Mustafa C. Sadakaoğlu Serkan Dora

Öz

Dijital kitle iletişim araçları, sahip olduğu algoritmalar sayesinde çevrimiçi ağlarda içerik
üreten kullanıcılara görüş ve fikirlerini paylaşabilme olanağı vermesinin yanı sıra kaynak
ile alıcı arasında yoğun etkileşim vadeden mecralardır. Bu yönüyle kullanıcıların söylem
üretebildiği, görüş ya da fikir paylaşabildiği etkili mecralardır. Diğer yandan kullanıcılar
tarafından üretilen ayrımcı, ötekileştiren ve nefret içeren ifadeler de bahse konu ağların
algoritmaları sayesinde hızla yayılabilmektedir. Çevrimiçi ağlarda üretilen nefret söylemi
kimi zaman bireyleri hedef alırken, çoğu zaman konumları tartışmalı azınlık gruplarına
yönelmektedir. Bu minvalde ülkelerinde yaşanan iç savaşın ardından kontrolsüz bir
şekilde Türkiye’ye zorunlu ve kitlesel olarak göç eden Suriyeli sığınmacılar, çevrimiçi
ağlarda üretilen ayrımcı ve ötekileştirici nefret söylemlerine sıkça maruz kalmaktadırlar.
Çalışmanın ilgi odağında çevrimiçi ağlarda üretilen nefret söylemi bulunmaktadır. Bu
kapsamda Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik askeri harekâta giriştiği 24 Şubat ile 24 Mart
2022 tarihleri arasında savaşın tarafı olmamasına rağmen Suriyeli sığınmacılara yönelik
Twitter’da üretilen ayrımcı, ötekileştirici ve nefret içeren söylem öbeklerinin incelenmesi
amaçlanmaktadır. Çalışmanın araştırma evreni olarak belirlenen toplam sekiz Twitter
etiketi (hashtag) arasından hem Rusya-Ukrayna savaşına gönderme yapan hem de Suriyeli
sığınmacıları hedef alan içerikler süzülerek, analiz edilmektedir. Dolayısıyla ülkemizdeki
sığınmacılara yönelik nefret söylemi konusunda üretilen pek çok araştırmadan farklı olarak
çalışmanın özgün yanı; “Suriyeli sığınmacıların tarafı olmadıkları bir savaş üzerinden nefret
içeren paylaşımlara dâhil edilmeleriyle somutlaşan” fiili duruma dikkat çekmesinden
kaynaklanmaktadır. Netice olarak savaş halini yorumlayan paylaşımlarda bir yandan
Rusya’nın saldırganlığı mahkûm edilerek Ukrayna’nın savunma azmi yüceltilirken; diğer
yandan Suriyeli sığınmacıların ırkçı, cinsiyetçi ve militarist ifadelerle konuya dâhil edilmesi,
çevrimiçi ağlarda üretilen nefret söyleminin doğası üzerinde yeniden düşünülmesi
bakımından bir dizi ipucu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal ağlar, Twitter, Çevrimiçi nefret söylemi ve söylem analizi