YAŞLI VE ENGELLİ BİREYLERDE MANEVİ BAKIMIN ÖNEMİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 13, 35 - 49, 31.12.2018

Fadime Çınar

Öz

Yaşam, ölüm ve ıstırap çekme kavramlarını anlamlandırma, umut etme,
ilahî bir güç ile ilişki kurma bireyi hayata bağlayan temel değerlerdendir. En acı
ve zorlu durumlarda anlam arayışı, kutsal olana ve kâinata bağlı olma hissi olarak
tanımlanabilen maneviyat bütüncül sağlık anlayışının vazgeçilmez bir parçasıdır.
Bireyi bir bütün olarak değerlendiren bu anlayış her bireyin manevi boyutunun
olduğunu vurgular. Bu boyut, yaşamı tehdit eden istenmedik ve beklenmedik
durumlarda stres yaşayan bireylerde, karşılanması gereken manevi gereksinimleri
ortaya çıkarmaktadır. Bu gereksinimler özellikle içinde bulunduğu durumu
anlamak, kavramak isteyen, karşılaştığı sorunlar ile de baş etmede ve öz bakım
gereksinimlerini karşılamakta zorluk yaşayan engelli ve yaşlı bireylerde daha
fazla yaşanmaktadır. Yaşlı bireyin ölümün yaklaştığını düşünmesi, bedenindeki
değişiklikler, çalışamamaya bağlı gelirde azalma, aile ve toplum içindeki
rollerinin azalması, yakınlarının kaybı, yalnızlık, kronik hastalıklar yaşaması,
engelli bireyin ise bedensel ve zihinsel davranışları yerine getirmedeki sınırlılıklar
ile karşılaşması yalnızlık duygularının gelişmesine, yaşama anlam ve değer katan,
inançlarının olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır. Yaşam kalitesinin
azalmasına neden olan bu durum, yaşlı ve engelli bireylerde manevi destek
ihtiyacını ortaya çıkartmaktadır. Yaşlı ve engelli bireylerin desteklenmesinde
sağlık profesyonellerine önemli sorumluluklar düşmektedir. Bu derlemede, yaşlı
ve engelli bireyin manevi gereksinimlerinin belirlenmesinde ve karşılanmasında
sağlık profesyonellerinin sorumluluğunu literatür ışığında tartışmak amaçlandı.

Anahtar Kelimeler

maneviyat, manevi bakım, yaşlı birey, engelli birey

Kaynakça

• Aközer, M.,Nuhrat, C., & Say, Ş. (2011). Türkiye'de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler Araştırması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 27(27), s.103-127.
• Arslan, H.,& Konuk Şener, D. (2009). Stigma, spiritüalite ve konfor kavramlarının Meleis’ in kavram geliştirme sürecine göre irdelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(1), s.51-58.
• Ayten, A. (2013). Din ve sağlık: bireysel dindarlık, sağlık davranışları ve hayat memnuniyeti ilişkisi üzerine bir araştırma. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 13(1), s. 7-31.
• Bahçekapılı, M. (2016). Biyopsikososyal açıdan dinin engellilik ve farklı sağlık problemleri üzerindeki etsisi. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1, 19-44.
• Baldacchino, D. R. (2006). Nursing competencies forspiritualcare. Journal of clinical nursing, 15(7), s.885-896.
• Baran, A. G.,Kalınkara, V., Aral, N., Baran, G., Akın, G., & Özkan, Y. (2005). Yaşlı ve aile ilişkileri: Ankara Örneği. Ankara: TC Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Boztilki, M., ve Ardıç, E., 2017. Maneviyat ve sağlık. Jaren Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi.3 (1), s. 39-45.
• Çetinkaya, B.,Altundağ, S., & Azak, A. (2007). Spiritüel bakım ve hemşirelik. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2007; 8(1): 47-50.
• Çınar, F., ve Eti Aslan, F. 2017 . Spiritüalizm ve hemşirelik: yoğun bakım hastalarında spiritüel bakımın önemi. Jaren Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi. 3 (1), s. 37-42
• Creedy, D.,& Tiew, L.H., 2010. Integration of spirituality in nursing practice: a literature review. Singapore Nursing Journal. 37 (1), pp. 15-21.
• Daştan, N. B.,& Buzlu, S. (2010). Meme kanseri hastalarında maneviyatın etkileri ve manevi bakım. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(1), s. 73-78.
• Doğan, M. (2017). Hastane Örneği Üzerinden Manevî Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetlerine Genel Bir Bakış. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21(2), s.1267-1304.
• Fry, P. S. (2000). Religiousin volvement, spirituality and personal meaning for life: Existential predictors of psychological wellbeing in community-residing and institutional care elders. Aging&Mental Health, 4(4), s. 375-387.
• Güven, S.,&Şener, A. (2010). Factors affecting life satisfaction in old age. Turkish Journal of Geriatrics, 14(2), s.179-186.
• Hiçdurmaz, D.,&Oz, F. (2013). Stresle başetmenin bir boyutu olarak spiritüalite. Journal of Anatolia Nursingand Health Sciences, 16(1), s.50-56.
• Horozcu, Ü., 2010. Tecrübî araştırmalar ışığında dindarlık ve maneviyat ile ruhsal ve bedensel sağlık arasındaki ilişki. Milel ve Nihal İnanç, Kültür Ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi. 7 (1), ss. 209-240.
• Hodge, D. (2005). Spiritual Ecograms: A New Assessment Instrument for Identifying Clientsȧ Spiritual Strengths in Space and Arcoss Time. Families in Society: The Journal of Contemporary Social Services, 86(2), 287-296.
• Karagül, A., 2012. Manevi bakım, anlamı, önemi, yöntemi ve eğitimi" hollanda örneği". Dini araştırmalar, 15(40),s. 5-27.
• Khairunnisa A.D (2014). Spirituality and nursing. Journal of Holistic Nursing, Amerikan Holistic Nurses, 32(4), s. 341-46.
• Koç M. (2017).“Diyanet işleri başkanlığı’nın hastanelerdeki manevî danışmanlık ve rehberlik hizmetleri (1995-2015)”, sınırlılıklar ve bir eğitim programı önerisi. Diyanet İlmî Dergi, 53(4), s. 201-241.
• Koenig HG.(2002). A commentary: The Role of Religion and Spirituality At The End of Life. 42 (Special issue3), s. 20-3.
• Koenig HG.(2001).The Healing Powerof Faith. New York: Simon & Schuster; 2001. s.11-231.
• Korkmaz, A., 2010. Hastanede dinî hayat: teorik çerçeve. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 29 (29), ss.283- 307.
• Kula, N. (2005). Bedensel Engellilik ve Dini Başa Çıkma. İstanbul: DEM Yayınları.
• Kula, N. (2012). Engelli birey ve ailesinin psiko-sosyal sorunları ve manevi destek. Din Felsefe ve Bilim Işığında Engelli Olmak ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri içinde ,İstanbul: Sultanbeyli Belediyesi Yayınları, s. 98-99.
• Mac Adam, M. (2008). Frameworks of IntegratedCarefortheElderly: A SystematicReview. CPRN Research Report. Canada: CPRN.
• Nardi, D.,&Rooda, L. (2011). Spirituality-based nursing practice by nursing students: an exploratorystudy. Journal of Professional Nursing, 27(4),s. 255-263.
• National Institute on Aging. (2007). Why population aging matters. A Global perspective. Report No. 07 - 6134. USA: NIA.
• Seyyar, A. (2010). Tıbbi Sosyal Hizmetlerde Manevi Bakım. Rağbet Yayınları, İstanbul.
• Seyyar, A.(2007). Bakım Terimleri Sözlüğü; Şefkatli Eller Yayınları; Ankara;
• Şentepe, A. (2015). Yaşlılık döneminde dini başa çıkma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1),s. 186-205.
• Treloar, L. L.,& Bahçekapılı, Ç. M. (2012). Engellilik, dini inançlar ve kilise: Engelli yetişkinlerin ve aile bireylerinin deneyimleri. Çev.,İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,27,s.211- 230.
• Toparlı, Recep (Ed.) (2005). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Horozcu, Ü. (2010). Tecrübî Araştırmalar Işığında Dindarlık ve Maneviyat ile Ruhsal ve Bedensel Sağlık Arasındaki İlişki. Milel Ve Nihal inanç, kültür ve mitoloji araştırmaları dergisi, 7(1),s. 209-240.
• Wachholtz, A. B.,Pearce, M., &Koenig, H. (2007). Chronic pain and spirituality: Past research and future directions. Journal of BehavioralMedicine, 30, s.311–318.
• Wong KF, Lee LYK, Lee JKL.(2008). Hong Kong enrolled nurses perceptions of spirituality and spiritual care. International NursingReview, 55,s. 333-40.
• Yapıcı, A. (2013). Ruh sağlığı ve din: psiko-sosyal uyum ve dindarlık. 2. Basım, Adana: Karahan yayıncılık.
• Yılmaz, M .(2013). “Yaşlılıkta manevi destek ve din eğitiminin önemi”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39, s. 242-264.
• Yılmaz, M., & Okyay, N. (2009). Hemşirelerin maneviyat ve manevi bakima ilişkin görüşleri. Turkish Journal of Research & Development in Nursing, 11(3):42-52.