MICHEL FOUCAULT’NUN “ÖZNEL” ve “YENİ” KAVRAMLARI IŞIĞINDA “LAS MENİNAS” ve “NARCİSSUS”a BAKIŞ

Year 2024, Volume: 2 Issue: 2, 24 - 49, 25.07.2025

Deniz Karakaya

Abstract

Bu araştırmada, Michel Foucault’nun öznellik üzerine düşünceleri ekseninde, öznel deneyim söyleminin içeriği, ortaya çıkışı, kurumsal hale gelmesi, iktidar ile ilişkisi ele alınarak; öznel deneyimin tanımladığı kimliklerin insana getirdiği sınırlar ve bu sınırların aşılmasında, mevcut kavramların içeriğinin değiştirilmesi ve “yeni” deneyimi anlaşılmaya çalışılmıştır. İlk bakışta bireysellik, özgünlük ve özerklik çağrışımlarıyla yüklü ve birbirleriyle uyumlu ve birbirlerini tamamlayıcı görünen “öznel” ve “yeni” kavramları değerlendirilerek, öznel deneyimin tanımlanmış hudutları ile neden “yeni”nin karşısında konumlandığı araştırılmıştır. Bu kapsamda, iktidar ilişkileri ile kurumsal yapıların oluşumu sürecinde öznel deneyimin tanımlanma ve tasarlanma biçimleri; sınırlandırıcı normatif dayanakların, özgürleştirici ve yeni bir söylem oluşturmada nasıl aşılabileceği, etik kavramının süreçteki etkisi ele alınmış “Las Meninas” ve “Narcissus” örnekleri üzerinden, sanat eserlerinin yaratıldıkları çağda ve yüzyıllar sonraki yeniden yorumlanışlarıyla karşı özneleşme ve yeniye ulaşma arayışlarını incelenmiştir.

Keywords

Foucault, Öznel, Yeni, Las Meninas, Narcissus

A PERSPECTIVE ON "LAS MENINAS" AND "NARCISSUS" IN LIGHT OF MICHEL FOUCAULT'S CONCEPTS OF THE "SUBJECTIVE" AND THE "NEW"

Abstract

In this research, within the framework of Michel Foucault’s thoughts on subjectivity, the content, emergence, institutionalization, and relationship with power of the discourse of subjective experience are examined. The study explores the boundaries imposed by the identities defined through subjective experience and how these boundaries can be transcended by altering the content of existing concepts and understanding the "new" experience. While the concepts of "subjective" and "new" initially appear to be loaded with connotations of individuality, originality, and autonomy—seemingly harmonious and complementary—the research investigates why subjective experience, with its defined limits, is positioned in opposition to the "new." In this context, the ways in which subjective experience is defined and designed within power relations and institutional structures are analyzed. The study further explores how restrictive normative foundations can be overcome in the creation of a liberating and new discourse, as well as the role of ethics in this process. Through the examples of Las Meninas and Narcissus, the research examines how works of art engage in counter-subjectification and the pursuit of the new by comparing their original historical contexts with their reinterpretations centuries later.

Keywords

Foucault, Subjective, New, Las Meninas

References

• Alpers, S. (1983). Interpretation without Representation, or, the Viewing of Las Meninas. Representations, 1, 31–42. https://doi.org/10.2307/3043758
• Foucault, M. (2001). Kelimeler ve Şeyler: İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi (Kılıçbay M. A., Çev.), Ankara: İmge Kitabevi. (Orijinal yayın yılı 1966).
• Foucault, M. (2011a). Felsefe Sahnesi (Ergüden I., Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011b). Büyük Kapatılma (Ergüden I., Keskin F., Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2014). Özne ve İktidar (Ergüden I., Akınhay O., Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2017). Klasik Çağda Deliliğin Tarihi, Akıl ve Akıl Bozukluğu (Kılıçbay M. A., Çev.), Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2021). Özgürlük ve Bilgi, Fon Elders’le Söyleşi (Özmakas U., Çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Kelly, M. G. (2013). Foucault, subjectivity, and technologies of the self. A companion to Foucault, 510-525.
• Keskin, F. (Yayın tarihi 2017, 1 26). Felsefe Seminerleri Dizisi - “Foucault ve Öznellik”. Akbank Sanat. https://www.youtube.com/watch?v=3ZTh8pKcVOY.
• Las Meninas, 1957 by Pablo Picasso. (t.y). pablopicasso.org. https://www.pablopicasso.org/las-meninas.jsp Liberman, A. (1956, Kasım 1). Picasso. Vogue. https://archive.vogue.com/article/1956/11/picasso Minneapolis Institute of Art. (t.y.). Juan de Pareja'nın Mandolin Teli Onarırken Portresi. https://collections.artsmia.org/art/3291/portrait-of-juan-de-pareja-salvador-dali
• Museu Picasso. (t.y.-a.). Las Meninas. https://museupicassobcn.cat/en/collection/artwork/las-meninas-9
• Museu Picasso. (t.y.-b.). Las Meninas [Infanta Margarita María]. https://museupicassobcn.cat/en/collection/artwork/las-meninas-infanta-margarita-maria-11
• Museu Picasso. (t.y.-c). “Las Meninas” Series [Sergi etiketi]. Museu Picasso, Barcelona, İspanya.
• Museu Picasso. (t.y.-d). Pigeons [Sergi etiketi]. Museu Picasso, Barcelona, İspanya.
• Museu Picasso. (t.y.-e.). The Pigeons. https://museupicassobcn.cat/index.php/en/collection/artwork/pigeons-4
• Nişanyan Sözlük. https://www.nisanyansozluk.com/.
• Picasso, P. (1957). Güvercinler [Tuval Üzerine Yağlı Boya]. Museu Picasso, Barselona, İspanya. Envanter No: MPB 70.455. Fotoğraf: Karakaya, D., 2025.
• Picasso, P. (1957). Güvercinler [Tuval Üzerine Yağlı Boya]. Museu Picasso, Barselona, İspanya. Envanter No: MPB 70.456. Fotoğraf: Karakaya, D., 2025.
• Picasso, P. (1957). Las Meninas [Tuval Üzerine Yağlı Boya]. Museu Picasso, Barselona, İspanya. Fotoğraf: Envanter No: MPB 70.433. Karakaya, D., 2025.
• Picasso, P. (1957). Las Meninas [Infanta Margarita María] [Tuval Üzerine Yağlı Boya]. Museu Picasso, Barselona, İspanya. Envanter No: MPB 70.459. Fotoğraf: Karakaya, D., 2025.
• The Pigeons, Cannes, 1957 by Pablo Picasso. (t.y). pablopicasso.org. https://www.pablopicasso.org/the-pigeons-cannes.jsp
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/.
• Velázquez, D. (1656). Las Meninas [Tuval Üzerine Yağlı Boya]. Museo Nacional del Prado, Madrid, İspanya. https://www.museodelprado.es/en/the-collection/art-work/las-meninas/9fdc7800-9ade-48b0-ab8b-edee94ea877f.